Afspraak in augustus 2014 voor nieuwe Lehman-episode?

14 maanden voor de definitieve start van de grote financiële crisis van 2008 had de toenmalige topman van Citigroup het over het probleem dat zou ontstaan als de “de muziek zou stoppen”. Heel vergelijkbare geluiden borrelen dezer dagen op. En opnieuw ook weer niet vanwege marginale figuren uit de financiële wereld.

De financiële markten en beleggers en investeerders wereldwijd vertoeven compleet in de ban van één vraag: wat gaan de centrale bankiers verder doen? Houden ze hun extreem stimulerend monetair beleid met nulrentes en voortdurende uitdeining van hun balansen (de fameuze QE, kwantitatieve versoepeling) nog lang aan of zit er een koerswijziging aan te komen?

Telkens één van de spraakmakers in dit debat, zoals bijvoorbeeld Ben Bernanke, de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank (Fed), zelfs in zeer omzwachtelde taal refereren aan mogelijke koerswijzigingen gaan de poppen onmiddellijk aan het dansen op zowel aandelen- als obligatiemarkten. De voorbije dagen toonden dat patroon ten overvloede.

Uiterlijk tracht iedereen de kalmte te bewaren maar onderhuids gieren de zenuwen. Dat blijkt onder meer zeer duidelijk uit de Financial Times van deze ochtend. Een aantal opmerkelijke uitspraken van belangrijke spelers uit de wereld van de hefboomfondsen worden daarin op een rijtje gezet. Zo is er die van Richard Fisher, vandaag president van de Fed Dallas en in de periode 1987-97 eigenaar van een succesvol hefboomfonds.

Fisher stelt dat “veel druk voortvloeit uit de wetenschap, of het aanvoelen, dat er een ommekeer aan komt … Mijn ervaring is dat markten in beide richtingen overshooten met de kleine man gevangen in het midden. Dat heeft belangrijke sociale gevolgen”.

De overtuiging dat het met het monetaire beleid zo niet verder kan, raakt steeds dieper ingeworteld in de wereld van de hefboomfondsen. Paul Singer staat aan het hoofd van Elliott Management, een fonds dat 22 miljard dollar beheert, en vergelijkt de Fed-toplui met “wild molenwiekende, over-opgeleide, aanstellerige bureaucraten die alsmaar meer verwikkeld raken in wonderbaarlijke experimenten inzake monetair extremisme”. Voor Seth Klarman van het fonds Baupost (27 miljard dollar) is er geen twijfel mogelijk: “De stampede naar de uitgangen zal pure waanzin zijn. Wanneer de duidelijkheid die vandaag nog overheerst, zal verdampen, zullen er enkel nog onzekerheid en verliezen overblijven”.

Deze laatste uitspraak roept sterk herinneringen op aan de memorabele uitspraken van Chick Prince in dezelfde Financial Times, maar dan wel de editie van 9 juni 2007. Chuck Prince was in die dagen de topman van Citigroup en zei: “Wanneer de muziek stopt, in termen van de beschikbare liquiditeiten, zullen de zaken erg gecompliceerd worden. Maar zolang de muziek speelt moet je recht staan en dansen. We dansen nog steeds … De stromen aan liquiditeiten zijn vandaag zoveel groter en dieper dan voorheen met als gevolg dat een ontwrichtende gebeurtenis veel meer ontwrichtend zal moeten zijn dan in het verleden … Op een bepaald moment zal die ontwrichtende gebeurtenis zo significant zijn dat de liquiditeiten niet meer binnen stromen maar helemaal de andere kant uit gaan. Ik denk niet dat het vandaag als zover is”. Op 15 september 2008 ging Lehman Brothers in faling, 15 maanden na de memorabele uitspraken van Chuck Prince . De rest van het verhaal is, zoals dat heet, (bijna) geschiedenis.

L’histoire se répète, zo luidt het in de franstalige volksmond. Een even grote wijsheid is dat die herhaling nooit op dezelfde manier plaatsgrijpt. Het zou dan ook verbazend zijn dat de volgende financiële calamiteit zich in augustus 2014 zal aanmelden. Er lijkt echter steeds minder twijfel te bestaan dat er wel degelijk een stevige nieuwe correctie in het geheel van de geld- en kapitaalmarkten zit aan te komen. De concrete timing daarvan is volstrekt onvoorspelbaar.

Johan Van Overtveldt