‘In de discussie over de pensioenen en de werklast van de magistraten, blijft één zaak buiten beeld, schrijft’ Philippe Herbosch (B Plus). ‘Er is momenteel een wildgroei aan wetgeving, en het Belgisch federale model, maakt de zaken alleen maar ingewikkelder.’
De problemen bij Justitie zijn niet nieuw. Er is de laatste weken nogal wat ophef ontstaan over de pensioenhervormingen voor de magistratuur en de daaropvolgende (twijfelachtige) acties van enkele magistraten, brachten het toch al wiebelige vertrouwen van de burger in justitie nog verder aan het wankelen.
Wildgroei verlamt rechtszekerheid
Eén ding blijft de laatste tijd echter onderbelicht: de wildgroei aan wetgeving. Het Belgisch Staatsblad publiceerde vorig jaar maar liefst 144.000 pagina’s. Nu, dit is niet allemaal wetgeving, maar het geeft wel een idee over waar magistraten (en juristen in het algemeen) aan toe zijn als zij hun kennis actueel willen houden.
Het Belgische federale model maakt de zaken alleen maar ingewikkelder: juristen die over heel België actief zijn (advocaten, ambtenaren van diensten die het hele grondgebied bestrijken, bedrijfsjuristen….) worden meer dan eens geconfronteerd met verschillende regelingen voor eenzelfde materie. Zelfs het gerechtelijk wetboek, het “standaardwerk” voor gerechtelijke procedures, kent al regionale geschillen! Dit wetboek wordt op den duur onleesbaar. Het is bij wijze van spreken een dagtaak om wijzigingen bij te houden.
Te weinig mensen, te veel dossiers
De magistratuur wordt, naast onderbestaffing, ook nog eens geconfronteerd met een toevloed aan (vaak omvangrijke) dossiers, die de nodige tijd vragen.
Als praktijkjurist spreek ik uit ervaring: een niet al te omvangrijk dossier vraagt al gauw één tot enkele dagen werk aan analyse en studie. Stel u dan eens voor dat u enkele honderden dossiers te verwerken heeft.
De acties van de magistraten gaan met andere woorden niet alleen over hun pensioenen: justitie is al veel te lang een ondergeschoven kindje van de politiek geweest.
Tijd voor een volwassen debat over kerntaken en coherentie
De partij van de premier heeft er alle belang bij om op deze problemen in te spelen – en mogelijk zelfs om ze te verergeren, volgens het principe “starve the beast” – om zo haar stelling kracht bij te zetten dat België niet werkt. Het uiteindelijke doel: een verdere versnippering van bevoegdheden. Voor de malaise bij de rechterlijke macht is er echter geen pasklare oplossing.
Dit vraagt een grondig debat waarbij o.a. een debat over de kerntaken van de overheid gevoerd moet worden teneinde de wetgevingslawine te temperen. Daarnaast moet de bevoegdheidsversnippering met de bijhorende complicaties grondig onder de loep genomen worden en mag het debat over de invoering van een normenhiërarchie zeker niet ontbreken (ik verwijs hiervoor naar ons dossier over de normenhiërarchie, dat u op deze website vindt).
De recente botsing tussen de federale Minister van justitie en haar Vlaamse evenknie rond de prefinanciering van enkelbanden illustreert trouwens de systeemfouten die we hier aanklagen: een absurde versnippering van bevoegdheden, gepaard aan een financieringssysteem dat het federale niveau leegzuigt ten voordele van de deelstaten. Het is in dat opzicht bovendien ongehoord dat Vlaams minister Demir nóg meer geld voor een deelstaat vraagt.
De tijd van wantrouwen en exclusieven is voorbij: de goede werking van één van onze staatsmachten is van cruciaal belang. Het zoeken naar oplossingen mag niet louter op basis van ideologie gevoerd worden, laat staan dat politieke profilering het debat mag verzieken. Een grondig debat terzake zal uiteindelijk ook tot een efficiëntere besteding van overheidsmiddelen leiden.
Philippe Herbosch is jurist. Hij is directielid van B Plus.