De Duitse schrijfster Katja Schneidt postte een furieuze open brief op Facebook over de aanrandingen in Keulen. Die werd massaal via sociale media gedeeld. ‘Je mag zulke zaken niet verzwijgen uit angst de vreemdelingenhaat aan te wakkeren.’
In Duitsland is de 45-jarige Katja Schneidt uit Büdingen vooral bekend van haar bestsellers Gevangen in Duitsland: hoe mijn Turkse vriend me naar een islamitische parallelle wereld ontvoerde en Hoofddoekland. Ze is auteur van negentien boeken, afwisselend romans en werken over sociaal-maatschappelijke thema’s.
Vorige week kwam ze wereldwijd in het nieuws met haar open brief aan de Duitse regering naar aanleiding van het seksueel geweld op vrouwen in Keulen. Daarin verwijt ze de overheid geen gehoor te geven aan ‘de terechte kritiek op de houding van vluchtelingen’ omdat je dan prompt als nazi wordt bestempeld. ‘Maar dat ben ik niet!’ fulmineert Schneidt in haar brief. ‘Ik hou van iedereen, zolang zij maar met respect met hun medemensen omgaan. Mij kan het niet schelen of iemand moslim, christen of jood is. (….) Als ik echter geweld, dat door een aantal van deze mensen bedreven wordt, zou goedpraten, doodzwijgen of verontschuldigen, dan ben ik wél verantwoordelijk. Ik geef hen dan het idee dat ik het goedkeur dat zij vrouwen domineren en seksueel misbruiken. Dat zou fout zijn. Daarom ga ik niet zwijgen, want ik zou ook mijn mond niet houden als de daders Duitsers waren.’
De brief op haar Facebookpagina werd meer dan 320.000 keer gedeeld, ook buiten Duitsland. ‘Veel mensen schreven me dat ze zich door onze regering in de steek gelaten voelen en dat ze bang zijn’, vertelt Schneidt ons in Frankfurt. ‘Uit andere landen kreeg ik hetzelfde te horen. De reacties kwamen uit Europa, de VS en Rusland. Ook van veel mannen.’
Uw brief kreeg talloze steunbetuigingen, tegelijk speelt hij in de kaart van populistisch en radicaal rechts.
KATJA SCHNEIDT: Juist, en dat is een gevaarlijke ontwikkeling. Het is zorgwekkend dat Pegida en de NPD (een ultrarechtse nationaaldemocratische partij, nvdr) hun voordeel doen met de gebeurtenissen in Keulen. Maar je mag zulke zaken niet verzwijgen uit angst de vreemdelingenhaat aan te wakkeren, zoals onze regering tot nu toe heeft gedaan. Ik vind dat vluchtelingen die serieuze misdaden plegen, zoals het betasten van vrouwen, moeten worden teruggestuurd naar hun land. Maar ik vind evengoed dat Pegida verboden moet worden. We leven in een land van vrije meningsuiting, maar dat soort radicalisme behoort tot het verleden. Dat willen we nooit meer.
Duitsland is een maatschappij met veel verschillende culturen en dat is mooi, ik zou het niet anders willen. Maar de boel dreigt uit de hand te lopen. In plaats van domweg de hele vluchtelingengemeenschap te veroordelen of de gang van zaken eindeloos te analyseren, moet er gehandeld worden. We mogen niet toestaan dat mensen naar Duitsland komen en gewelddadigheden plegen. Net zoals we niet mogen dulden dat mensen asielcentra in brand steken of buitenlanders in elkaar slaan. We willen een vreedzame samenleving voor iedereen, maar dan wel met een sterke regering die problemen aankaart en oplossingen biedt. Dat kost tijd, dat is normaal. Maar er is een jaar voorbij en in plaats van ‘Wir schaffen das’ willen we nu horen: ‘Só schaffen wir das.’
Is Keulen een keerpunt?
SCHNEIDT: Jazeker. Plots berichten de media wel volop over misdaden van vluchtelingen en durven meer vrouwen aangifte te doen als ze zijn aangerand. Het werd hoog tijd dat we wakker schoten.
Ik heb die open brief geschreven omdat ik woedend ben. Ik houd me al lang met de islamcultuur bezig. Mijn partner was moslim, een Turkse Koerd met een hele grote familie. Ik heb vier jaar met hem samengeleefd. In die periode kwam ik tot de ontdekking dat zijn familie helemaal niet wílde integreren in Duitsland. En ze waren niet de enigen. Maar dat mag je niet zeggen in dit land. En sinds we zo veel vluchtelingen hebben opgenomen, ligt het allemaal nog gevoeliger. Duitsland polariseert door de politieke correctheid van de overheid. Er zijn heel veel mensen die vluchtelingen helpen. Dat is belangrijk, we moeten mensen in nood bijstaan. Ook ik doe dat, ik begeleid vluchtelingen als ze naar de dokter moeten, bezorg hen spullen en meubels en ik geef elke week leesles aan vluchtelingenkinderen op school. Maar ook als je vluchtelingen helpt en opvangt, mag je níét zeggen dat mensen die seksueel geweld op vrouwen plegen het land zouden moeten verlaten. Want dan word je meteen als racist bestempeld. Dat kan toch niet?
Intussen zijn ook veel vluchtelingen slachtoffer van de verdeeldheid. Ze komen na een lange reis aan en hopen eindelijk een nieuw leven te kunnen beginnen, en dan krijgen ze te horen dat ze allemaal verkrachters of dieven zijn.
Wat hoopt u met uw open brief te bereiken?
SCHNEIDT: Dat onze regering een duidelijk plan voorlegt aan de bevolking over hoe de vluchtelingenstroom zal worden aangepakt. Alleen op die manier neem je de angst weg. Vorig jaar kreeg Duitsland meer dan 1 miljoen vluchtelingen te verwerken. Nog altijd komen dagelijks 3000 nieuwe mensen binnen. Dat zijn er ruim 90.000 per maand. De gevolgen zijn groot. Om een voorbeeld te geven: op scholen wordt al maanden geen of bijna geen sport gegeven omdat een groot aantal sporthallen gebruikt wordt voor de opvang van vluchtelingen. Nog een voorbeeld: we hebben 400.000 woningen te kort in Duitsland. Als we bedenken dat het aantal alleenstaande mannen dat nu asiel krijgt over een jaar ook hun familie laat overkomen, dan hebben we het over pakweg 7 tot 10 miljoen nieuwe mensen. Dat red je niet met een bondskanselier die zegt: ‘Wir schaffen das’. Je kunt mensen niet jarenlang opgepakt laten leven in sporthallen, oude kantoorgebouwen of kazernes. Als je ze wilt laten integreren, moet je beginnen met ze een woning te geven. Het wordt ons stilaan duidelijk: ‘Wir schaffen das nicht.‘
Er is een kentering in Duitsland gaande. Steeds meer mensen willen dat Merkel opstapt. Duizenden hebben bij de politie aangifte gedaan van landverraad door onze bondskanselier. De volgende verkiezingen – in 2017 – beloven heel spannend te worden. Al ben ik bang voor een forse winst voor radicaalrechts. Omdat er geen alternatieven zijn. Het ontbreekt ons aan sterke leiders.
Duitsland kan er in het ergste geval ook voor kiezen de grenzen te sluiten.
SCHNEIDT: Alleen als allerlaatste redmiddel, als er geen enkele andere optie meer is. Zover zijn we nog niet. Ik zie de enige oplossing in een betere spreiding over Europa. Het kan niet dat Duitsland, Zweden, België en Nederland zo veel mensen opvangen, en landen als Hongarije, Polen en Tsjechië hun grenzen sluiten. Het mooie aan Europa is dat we geen grenzen hebben. Dat moet zo blijven. Maar ieder land moet zijn verantwoordelijkheid dragen en zijn percentage vluchtelingen opnemen. Met een betere spreiding zou het mogelijk moeten zijn om de vluchtelingen op te vangen én ze een kans te geven. Wat is anders het nut van de EU?
Hoe kon het die avond in Keulen zo uit de hand lopen?
SCHNEIDT: Omdat de politie de situatie niet aankon en niet genoeg versterking kreeg. En omdat het vooraf gepland was. Ik geloof niet dat het spontaan is ontstaan. Als auteur heb ik veel contacten. Verschillende bewakers van vluchtelingencentra hebben me na de gebeurtenissen in Keulen via Facebook benaderd, onafhankelijk van elkaar. Onder andere uit Düsseldorf, Frankfurt en Keulen zelf. Ze schreven me dat een aantal asielzoekers op oudejaarsdag ’s middags al de opvang verlieten met de mededeling dat ze naar Keulen gingen. Ook op plekken die bijna 200 kilometer van Keulen af lagen. De enige conclusie die ik daaruit kan trekken, is dat de gebeurtenissen op het stationsplein die avond gepland waren. Dat vluchtelingen van verschillende centra contact met elkaar hadden via sociale media en dat ze een soort van ‘kleine’ terreuraanslag wilden plegen. Klein omdat je het niet kunt vergelijken met aanslagen waarbij doden vielen. Vaststaat dat ze niet naar Keulen kwamen voor de gezelligheid.
Met welk doel zouden ze zo’n terreurdaad plegen?
SCHNEIDT: Om hun macht te demonstreren, om te tonen: ‘wij kunnen doen wat we willen.’ Waarom? Onder andere uit frustratie en woede. Niet alle vluchtelingen zijn blij en dankbaar dat ze hier opgevangen worden. Ze kwamen naar Duitsland met de verhalen in het achterhoofd dat ze al snel een appartement zouden krijgen. En geld. Of een baan. Eenmaal hier zijn ze in shock. Want de realiteit is totaal anders. In plaats van in een eigen woning zitten ze met een paar honderd man in een opvangcentrum en is er helemaal geen baan in het vooruitzicht.
Behalve frustratie spelen de religieuze achtergrond en cultuur van de daders een rol. Op zich is seksueel geweld iets waaraan mannen uit alle culturen zich schuldig maken. Maar die avond ging het om vluchtelingen uit moslimlanden. Mannen die het niet gewend zijn dat vrouwen in korte rokjes lopen en die zich niets aantrekken van onze wetten over gelijkheid tussen man en vrouw. Ik heb begrepen dat in verschillende landen cursussen voor vluchtelingen zullen worden georganiseerd over de omgang met vrouwen. In Duitsland bestaat dat niet, omdat het als stigmatiserend geldt. Er worden integratiecursussen gegeven, maar die zijn niet verplicht. Gevolg is dat een groot deel van de vluchtelingen niet opdaagt. Je zou het wel moeten verplichten, ik geloof absoluut dat het zin heeft. De houding van moslimmannen tegenover vrouwen zit diepgeworteld. Die verander je niet zomaar. Maar tot 1966 stond in de Duitse grondwet dat je als man het recht had je vrouw te slaan. Het kan dus wel degelijk snel veranderen.
DOOR JOANIE DE RIJKE, FOTO’S WOUTER VAN VAERENBERGH
‘Veel vluchtelingen dachten dat ze al snel een appartement zouden krijgen. En geld. Of een baan. Eenmaal hier zijn ze in shock. Want de realiteit is totaal anders.’
‘Uit frustratie wilden de vluchtelingen hun macht demonsteren: “Wij kunnen doen wat we willen.”‘
