Op 10 februari zijn er vervroegde parlements-verkiezingen in Israël. In de peilingen ligt het rechtse blok van oppositieleider Benjamin Netanyahu voor. Minister van Buitenlandse Zaken en kandidaat-premier Tzipi Livni van Kadima waarschuwt voor een nieuw verbond tussen Likoed en de orthodox-religieuze Shaspartij. ‘Als Netanyahu premier wordt, zullen de Verenigde Staten onze positie ten opzichte van Iran, Hezbollah en Hamas niet versterken.’

Omringd door veiligheidsbeambten wandelt zij de Trumanzaal van de Hebrew University in Jeruzalem binnen. Zelfverzekerd en ontspannen.

Tzipi Livni heeft het razend druk dezer dagen. De op 18 januari met Hamas gesloten Tahdiya of tijdelijke gevechtspauze is nog pril en de oorlog in Gaza ligt vers in het geheugen, maar een week geleden begon Israëls minister van Buitenlandse Zaken en lijsttrekker van Kadima (‘Voorwaarts’) met een grootscheepse campagne voor de parlementsverkiezingen van 10 februari.

Ze spreekt met kracht en overgave: Is-raël bestaat en zal blijven bestaan als nationale thuis voor het Joodse volk, een veilige en democratische haven. De problemen moeten worden opgelost, inclusief het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Livni gelooft dat de droom van een Groot-Israël van de Middellandse Zee tot de Jordaan – ook al zouden de Joden een historisch recht hebben – niet haalbaar is. Een deel van het land zal moeten worden gedeeld met een Palestijnse staat. In de regering van Ariel Sharon was zij een uitgesproken voorstander van het ‘ disengagement plan’, de ontruiming van de Joodse nederzettingen in Gaza, en een van de sleutelfiguren achter de eenzijdige terugtrekking. Ze is voorstander van een tweestatenoplossing, met een overeenkomst waarin beide staten het conflict afzweren en de grenzen tussen Israël en de Palestijnse staat, gebaseerd op de grenzen van 1967 met minimale aanpassingen, definitief worden vastgelegd. Maar ze is tegen de terugkeer van Palestijnse vluchtelingen naar Israël en wil zich ook niet laten dwingen tot een of andere spoeddeal. Daarover zei ze eerder deze maand: ‘Ik denk dat elke poging om verschillen te overbruggen terwijl we onder druk staan om snel iets overeen te komen wat niet tot een allesomvattend vredesverdrag leidt, slechts fouten uitlokt.’

Als minister van Buitenlandse Zaken heeft ze zich uitgesproken voor territo-riale concessies in de onderhandelingen met de Palestijnse autoriteiten. Daarin onderscheidt ze zich van haar grootste rivaal, Benjamin Netanyahu van de rechtse Likoedpartij, die niet bereid is om een centimeter toe te geven.

Vier maanden geleden was deze moeder van twee zonen bijna eerste minister van Israël geworden. Premier Ehud Olmert had zijn ontslag ingediend wegens een corruptieschandaal en op verzoek van president Shimon Peres trachtte Livni om een nieuwe regering te vormen. Maar omdat de religieuze Shaspartij niet meewerkte aan een coalitie, ging die regering niet door. Er komen dus vervroegde verkiezingen en zolang blijft Olmert in functie. Het Israëlische publiek zal nu voor de derde keer in zes jaar naar de stembus gaan.

Corruptievrij

Het verhaal van Tzipi Livni is zonder meer opmerkelijk. Soms wordt ze vergeleken met die andere Israëlische vrouw die aan de politieke top stond: Golda Meir. Maar in tegenstelling tot Meir, die een zeer lange politieke loopbaan had, maakte Livni een bliksemcarrière. Nadat ze jarenlang als agent van de Mossad, Israëls buitenlandse geheime dienst, en een poos als commercieel jurist had gewerkt, besloot ze zo’n tien jaar geleden om in de politiek te stappen. Dat was kort na de ondertekening van de Oslo-akkoorden met de Palestijnen. Ze volgde premier en Likoedleider Ariel Sharon in 2005 naar zijn nieuwe partij Kadima. Niet lang daarna raakte Sharon in coma en werd Livni, dochter van oud-strijders uit de ondergrondse militante zionis-tische beweging Irgoen, eensklaps de tweede man en het alternatief voor Olmert.

Volgens Avraham Diskin, een politiek wetenschapper van de Hebrew University, is het grote verschil tussen Livni en haar opponenten dat ze emotioneel geëngageerd is en niet alleen ideologisch. Maar wat duidelijk ook helpt bij haar politieke carrière, is dat zij een corruptievrije conduitestaat heeft, die haar de bijnaam ‘ Mrs Clean’ verschaft. Na de val van collega Ehud Olmert, het ontslag van president Moshe Katsav die van ongewenste intimiteiten werd beschuldigd, de gerechtelijke vervolging wegens financiële fraude van de voormalige minister van Financiën Abraham Hirschson en juridische incidenten met verschillende andere parlementariërs, is dit op zijn minst uitzonderlijk – en een verademing voor het Israëlische kiezerspubliek.

Toch ligt de voormalige premier en lijsttrekker van de rechtse Likoedpartij Benjamin Netanyahu volgens de laatste opiniepeiling aan de vooravond van de verkiezingen voor op Kadima. Israëls oorlog in Gaza lijkt deze partij zelfs ten goede te komen. En een hernieuwd verbond met de orthodox-religieuze Shas lijkt Likoed verder te versterken.

Ziet u een gevaar in die Likoed-Shas-alliantie voor de komende verkiezingen?

TZIPI LIVNI: Het is heel simpel voor de kiezer. De keuze is Likoed-met-Shas of ik. Als mensen op andere kleinere partijen stemmen, moeten zij zich realiseren dat ze het risico lopen dat Likoed sterker wordt. Natuurlijk zijn onderwerpen als bejaardenzorg (van de bejaardenpartij) en milieu (van de groene partij) ook belangrijk, maar een stem voor een andere partij dan Kadima betekent een stem voor Bibi Netanyahu. Als hij aan de macht komt, verliest Israël de kans om een proces op gang te brengen dat de Joodse en democratische staat waarborgt. De Bibi’s in deze wereld zeggen: ‘Eerst het terrorisme bestrijden.’ Ze komen niet toe aan de diepere vragen en zullen directe kansen missen, ook in het vredesproces, en dat is hachelijk voor ons land. De rol van Israëls leiderschap is om een antwoord te vinden op de dreiging en niet om burgers te bedreigen. Als Netanyahu premier wordt, zullen de Verenigde Staten onze positie ten opzichte van Iran, Hezbollah en Hamas niet versterken.

Waarom zou dat anders zijn als u premier wordt? Uw onderhandelingen met Palestijnen hebben toch nog niet tot concrete wapenfeiten geleid?

LIVNI: Ik ben openlijk voorstander van het vredesproces en van een dialoog met de Palestijnen. De totstandkoming van twee staten met duidelijke grenzen is noodzakelijk willen we tot een veilige en gedemilitariseerde regio komen. Dat proces heeft tijd nodig. Je kunt het niet forceren met een deadline. Een slechte overeenkomst is in mijn ogen erger dan geen overeenkomst. Ik wil geen gedeeltelijke oplossingen of principeverklaringen, want die zijn niet goed voor Israël. We moeten de dialoog met de Palestijnen gaande houden. Geen overleg is dodelijk. Daar ben ik heel duidelijk in en dat wordt internationaal ook begrepen.

Zijn uw intenties om tot een tweestatenoplossing met de Palestijnen te komen wel geloofwaardig, zo kort na een bloedige oorlog waarbij meer dan 1300 slachtoffers zijn gevallen? U was toch betrokken bij het beslissingsproces?

LIVNI: De dood van ieder kind en iedere burger – Israëlisch en Palestijns – is diep tragisch, maar er is een verschil tussen mijn persoonlijk medeleven en mijn politieke relatie. Israël wil in vrede leven, maar er zijn zaken die niemand kan accepteren. Geen staat ter wereld zou accepteren dat zijn burgers beschoten worden en dat kinderen niet naar school kunnen omdat terroristen die beschieten. Het is de verantwoordelijkheid van de staat om zijn burgers te beschermen. Als ik weet dat er Israëlische burgers in een huis wonen dat door raketten wordt beschoten, dan wacht ik niet met mijn beslissing. Ik kom in actie. Wij beslissen over de toekomst van Israël en niet Hamas.

Wij willen het vredesproces ingaan met iedereen die vrede wil en terreur afzweert. Hamas is geen deel van dit proces. Het is een terroristische organisatie die Israël niet erkent en niet bereid is om de wapens neer te leggen. Terroristen zijn een gevaar voor de vrede en die moeten we bestrijden. Ik ben niet van plan om enige overeenkomst met Hamas te sluiten, want ik sluit slechts overeenkomsten met partijen die mijn bestaan accepteren. De mensen van Gaza moeten Hamas verdrijven. De doelstelling van de Gazaoorlog was afschrikking. Israël kwam uit deze oorlog met een militair succes. Iedereen die in een politiek proces tussen Israël en de Palestijnen gelooft, moet begrijpen dat er in de strijd tussen Fatah en Hamas maar één winnaar en één verliezer is. Het is dus of Mahmoud Abbas of Ismail Haniyeh; Fatah of Hamas. Als ik met Hamas ga onderhandelen, wijs ik Abbas en Fatah af en schaad ik het vredesproces.

De gevolgen van de globale economische crisis worden nu ook in Israël gevoeld. Hoe onderscheidt uw plan zich van de andere economische programma’s, zoals het macro-economische plan van Netanyahu?

LIVNI: Ik ben voorstander van privatisering, vrije concurrentie in een vrije markt. We zullen moeten investeren in een infrastructuur die werkgelegenheid creëert, maar in tegenstelling tot Neta-nyahu zie ik een verantwoordelijkheid voor de staat om op te komen voor het welzijn van de zwakkeren in de maatschappij . Netanyahu’s plan biedt geen alternatief voor de zwakkeren.

Als u premier wordt, zult u moeten opereren in een overwegend mannelijke omgeving. Uw opponenten hebben al gesuggereerd dat u daarom misschien te zwak bent voor die taak. Ziet u zelf een nadeel in het feit dat u een vrouw bent?

LIVNI: Het feit dat ik een vrouw ben, maakt me geen zwakke leider. Waarom zouden alleen generaals de trekker overhalen en vrouwen niet? Je kunt niet generaliseren, maar vrouwen zijn doorgaans directer en zakelijker. Onze discussies gaan dieper, dat maakt dat we efficiënter tot beslissingen komen. Jammer genoeg hebben vrouwen in het Israël van vandaag nog niet dezelfde posities als mannen. Ik zal mij daarvoor sterk maken.

DOOR SIMONE KORKUS