Dat hij door zijn pleidooi voor duurzaam beleggen iets kan bijdragen aan de planeet. Het is wat Siem de Ruijter hoopt. Ook al moet hij daarvoor jaren dezelfde misverstanden afstrijden, zoals daar zijn: het is kiezen tussen geld en goed doen. ‘Als je belegt voor je pensioen of voor je kinderen, dan kijk je toch naar de toekomst. Waarom zou je dan kiezen voor een niet-duurzaam fonds?’
Al meer dan tien jaar doceert Siem de Ruijter over beleggen aan UC Leuven-Limburg (UCLL). Hij is de bezieler van het e-learningplatform Duurzaam Beleggen Academy, mede-auteur van het boek Ethisch beleggen is voor iedereen, werkt mee aan het Towards Sustainability- label en heeft zitting in de SRI-counsel ( social responsible investments) bij BNP Paribas Fortis. ‘Ik woon nogal wat vergaderingen over duurzaam beleggen bij. Vaak denk ik: dat is allemaal enorm boeiend, maar ook bijzonder technisch, zo krijgen we de consument niet mee. Mijn doel is om mensen inzicht te geven en goesting te doen krijgen in duurzaam beleggen.’
Tientallen wetenschappelijke studies tonen dat duurzame beleggingen niet minder opbrengen dan klassieke.
Duurzaam verpulvert stilaan tot een containerbegrip. Het wordt te pas en te onpas gebruikt en dreigt zo zijn waarde te verliezen. Wat moeten we verstaan onder duurzaam beleggen?
SIEM DE RUIJTER: Er zijn inderdaad tig definities van duurzaamheid. Voor mij betekent het eenvoudigweg ‘langdurig’. Als je investeert of belegt, moet je dat doen in bedrijven die er over tien jaar nog zijn en die tijdens hun activiteiten ook zorg dragen voor de planeet waarop en de maatschappij waarin ze zaken doen.
Om duurzaam beleggen uit het rijk van de goede gedachten en bedoelingen te halen, ben ik heel blij met de introductie van een begrip als ESG om het tastbaar te maken. ESG is vandaag zowat de norm voor duurzaam beleggen en meet de concrete impact van een onderneming op drie centrale factoren: milieu ( environment), maatschappelijk (social) en deugdelijk bestuur (governance). Daar kun je dus mee aan de slag. Een voorbeeld om het inzichtelijk te maken: Colruyt. Dat is een warenhuis en zet als dusdanig een druk op het milieu. Dat probeert de supermarktketen zo veel mogelijk te bewaken, onder meer door aandacht te hebben voor energie in de winkels, de vrachtwagens zo veel mogelijk op waterstof te laten rijden, in windmolenparken investeren… Kijk je naar social, dan is er bijvoorbeeld de vraag hoe ze omgaan met hun leveranciers en of ze hun personeel goed betalen. Je zou kunnen denken dat goedbetaald personeel zorgt voor minder winst en dus minder interessant als investering, maar kijk eens wat er gebeurd is met de kwakkelende beursgang van Deliveroo: dat komt deels doordat beleggers niet langer aanvaarden dat het personeel met een slecht statuut in niet zulke goede arbeidsomstandigheden moet werken. Vijf jaar geleden zou dat nog niet het geval zijn geweest, maar maatschappelijk verandert er echt wel iets. En ten slotte heb je goed bestuur. Is het beleid transparant? Zet het bedrijf in op SDG’s (sustainable development goals) en wordt dat goed opgevolgd? Allemaal erg waardevolle en nuttige informatie.
Sluipt er in de waardering toch niet een of andere vorm van subjectiviteit? Windmolens en zonne-energie zijn duidelijk goed voor het milieu, maar wat met bijvoorbeeld kleine kerncentrales? Volgens Bill Gates zijn ze een absolute noodzaak in de strijd tegen de opwarming van de aarde.
SIEM DE RUIJTER: Dat is een boeiende discussie. Of kerncentrales duurzaam zijn of niet, daar kunnen we grote bomen over opzetten. Als ik beleggers wegwijs maak, kijk ik naar welke accenten zij leggen in duurzaamheid, wat zij belangrijk vinden. Ik raad hen aan om die aspecten op te zoeken in hun beleggingen.
Er zijn banken die niet beleggen in kernenergie of oliebedrijven. Andere banken doen dat wel – eveneens vanuit wat zij beschouwen als een duurzaamheidsgedachte, ‘want wij proberen oliebedrijven te motiveren om de groene omslag te maken’. Ik kan me inbeelden dat sommige beleggers die laatste redenering volgen en andere beleggers huiveren bij de gedachte. Duidelijk is dat je over duurzaamheid een dialoog moet starten. Wel moeten we absoluut de greenwashing ontmaskeren, bedrijven die om marketingredenen zeggen dat ze inspanningen leveren, terwijl ze niets doen.
Hoe kun je daar als doorsneebelegger allemaal klaar in zien?
SIEM DE RUIJTER: Het is nog een zoektocht, maar er komt verbetering. In die zin is de SFDR-richtlijn ( sustainable finance disclosure regulation) die Europa op 10 maart uitvaardigde, een goede zaak. De richtlijn legt harmonisatie en transparantie op aan financiële partijen zodat het mogelijk is ze te beoordelen en te vergelijken op het vlak van duurzaamheid – zowel op corporate niveau (hoe doet de bank of verzekeraar het) als op niveau van de producten.
Ook is er Towards Sustainability. Intussen hebben vijfhonderd financiële producten zo’n label. Zijn die allemaal even goed? Natuurlijk niet, er zitten donkergroene en lichtgroene beleggingsfondsen tussen. Ook daar opnieuw het belang van transparantie en de rol die Europa opneemt. Zonder de dwang van een wet, dreigt het allemaal oppervlakkig te blijven.
Kan het niet allemaal veel eenvoudiger? Bijvoorbeeld met een equivalent van de ‘nutriscore’ die de duurzaamheid van een belegging aangeeft in categorieën A, B, C, D, E?
SIEM DE RUIJTER: Dat bestaat nog niet echt, maar het zou best kunnen dat iets in die zin eraan komt. In afwachting kan je op de site van Towards Sustainability nu al op elk van de vijf- honderd producten klikken voor meer info. Helaas vrees ik dat de meeste beleggers niet veel uit die gegevens zullen kunnen opmaken. Een belangrijke opdracht is dus om die info te vertalen naar iets begrijpelijks. Als mensen A, B, C, D of E zien, zijn ze nog niet volledig geïnformeerd, maar dan weten ze toch al iets. En dat is dan een mooi vertrekpunt voor diepgaandere informatie. We moeten het wat tijd geven. De labels zijn er al. Een volgende stap zouden die nutriscore-achtige categorieën kunnen zijn. Nog een volgende stap is dan de lat hoger leggen.
Voor de belegger die duurzaamheid opzoekt, is het inderdaad niet eenvoudig. Het goede nieuws is dat in België een aantal banken – ik noem een Triodos – heel ver in hun duurzaamheidspropositie gaan. Ze leggen uit hoe ze tewerk gaan en hoe hun selectie eruitziet. Ook de grootbanken leveren inspanningen, de een al wat meer dan de andere. Een tip: steek eens je licht op bij de adviseur van je bank. Dat is ook wat Fairfin, een ngo, op het oog heeft met de move your money-week. Ga in gesprek met je bankier en als blijkt dat je bank qua duurzaamheid niet ver genoeg gaat naar jouw mening, verschuif je geld.
In 2019 ging er voor elke 100 euro die in België werd belegd, 22 euro naar duurzame beleggingsproducten.
Is kiezen voor duurzaam beleggen een keuze voor minder winst? Moet je inleveren voor je groene zielenrust?
SIEM DE RUIJTER: Tientallen wetenschappelijke studies tonen dat duurzame beleggingen niet minder opbrengen dan klassieke. Vorig jaar brachten ze zelfs meer op. Toch blijf ik liever voorzichtig, want dat betekent niet dat het ook dit jaar en de volgende jaren zo blijft. Want als ik het wat cynisch bekijk en Covid-19 in de vergelijking breng: als we nauwelijks vliegen en minder met de auto rijden, is het logisch dat de traditionele fondsen daarvoor inboeten.
Tegelijkertijd geloof ik ten stelligste dat bedrijven die inzetten op duurzaamheid, daarvoor in de toekomst beloond zullen worden omdat ze kostenbesparingen zullen realiseren. Ze zullen minder reputatieschade oplopen en minder rechtszaken aangespannen krijgen. Bovendien tonen studies aan dat solide ESG-praktijken leiden tot betere operationele resultaten. Bedrijven die duurzaam handelen, zullen meerwaarde creëren voor milieu, maatschappij en belegger. Als je dus de keuze hebt tussen een traditioneel fonds of een duurzaam fonds, waarom zou je dan kiezen voor de klassieke variant? Zelf beleg ik al jaren niet meer in olie, dat is een aflopend verhaal. Kijk maar naar het jaarverslag van Shell, daar lees je dat ze rechtszaken en boetes als de belangrijke risico’s beschouwen.
Hoe populair is duurzaam beleggen?
SIEM DE RUIJTER: Elk jaar publiceert MIRA (Milieurapport Vlaanderen) samen met Universiteit Antwerpen en Forum Ethibel een studie over duurzaam sparen en beleggen in België. Het laatste rapport verscheen op 15 oktober 2020 en heeft betrekking op de cijfers tot en met 2019. Daaruit blijkt dat zowel het aantal beleggingsproducten als de totaal belegde volumes in België in 2019 sterk zijn toegenomen. In 2018 bedroeg het duurzaam belegd vermogen 28 miljard euro om in 2019 aan te groeien tot 48,6 miljard euro – een stijging van 74% in een jaar tijd. De Ethibel Maatschappelijk Verantwoord Investeren (MVI) marktindex, die de verhouding van duurzame beleggingsproducten tegenover beleggingsfondsen weergeeft, was tot 2016 steeds onder de 10% gebleven om daarna sterk te groeien tot 12% (2017), 15% (2018) en 22% (2019). Anders gezegd: voor elke 100 euro die in België werd belegd, ging er 22 euro naar duurzame beleggingsproducten.
Als duurzaam beleggen iedereen ten goede komt, is het dan geen idee om het fiscaal aan te moedigen?
SIEM DE RUIJTER: Ik heb een haat-liefdeverhouding met fiscale stimuli. Ze kosten geld, en die centen moeten altijd van ergens komen. Maar als we mensen meer aan duurzaam beleggen willen krijgen, helpt fiscaliteit daar nu eenmaal bij. We hebben al fiscale aftrekken, bijvoorbeeld voor pensioensparen. Daar zou de overheid kunnen zeggen: als die pensioenfondsen over drie jaar niet duurzaam zijn, dan vervalt de gunstmaatregel. In principe is dat relatief snel realiseerbaar. Zeker voor pensioensparen, waarbij je per definitie denkt aan een mooie toekomst op lange termijn, zou dat een logische stap zijn die niet meteen een impact op de begroting heeft.
bankwijzer.be/nl
