Ariel Sharon wil de joden uit de Gazastrook weghalen, maar mag dat niet van zijn eigen Likoedpartij. Het geweld in het zuidelijke stukje Palestina kostte vorige week nog tientallen mensen het leven.
Het leek een meesterzet. Enkele weken geleden kondigde premier Ariel Sharon aan dat Israël de joodse nederzettingen in de Gazastrook zou ontruimen. Tegelijk zouden een aantal andere, grote nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever worden aangehecht. Maar bij een intern referendum sprak zijn Likoedpartij zich tegen de terugtrekking uit de Gazastrook uit, en sindsdien kan de eerste minister politiek geen kant meer op.
Dat verklaart wellicht voor een deel waarom het Israëlische leger vorige week zo woest tekeerging in het Palestijnse stadje Rafah, dat in het zuiden van de Gazastrook tegen de Egyptische grens geplakt ligt. Op het hoogtepunt van de schermutselingen schoot een gevechtshelikopter raketten af op een betoging, waarvan voor de Israëli’s geen enkel gevaar uitging. De actie oogstte wereldwijd afkeuring. Ze kwam Israël op een veroordeling door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties te staan. De Verenigde Staten gebruikten bij de stemming hun vetorecht niet, wat ze normaal altijd doen als er een Israëlisch optreden in het geding is.
Het leger stelt dat de operatie in Rafah twee bedoelingen had. Ze wilde, om te beginnen, de tunnels onschadelijk maken die door het Palestijnse verzet worden gebruikt om wapens vanuit Egypte naar Gaza te smokkelen. Daarvoor moeten honderden huizen langs de grens worden gesloopt. Tegelijk wilde het Israëlische leger het verzet in de Gazastrook een klap toebrengen. Zeker nadat recent twee Israëlische pantservoertuigen waren opgeblazen, waarbij dertien soldaten om het leven kwamen.
Te midden van dat militaire geweld kozen duizenden Palestijnen het zekere voor het onzekere en ze probeerden nog maar eens weg te komen. Ze sloegen op de vlucht in een vluchtelingenkamp, want dat is Rafah eigenlijk: een plek waar Palestijnen na vorige oorlogen naartoe werden gedreven.
Het probleem is dat ze geen kant op kunnen. De 140.000 inwoners van Rafah zitten knel tussen de Egyptische grens in het zuiden, de Middellandse Zee in het westen, een gordel joodse nederzettingen in het oosten en het Israëlische leger in het noorden. Een woordvoerder van de Verenigde Naties voorspelde vorige week een menselijke catastrofe. Een rapport van Amnesty International stelt dat de Israëlische acties niet alleen onwettelijk zijn, maar dat ze bovendien ook op geen enkele manier bijdragen tot de veiligheid van Israël zelf. De organisatie zegt daarmee eigenlijk dat Israël zonder gegronde reden akkerland verwoest en duizenden Palestijnse huizen sloopt. Om aanslagen te voorkomen, mogen Palestijnen uit de bezette gebieden niet meer in Israël werken. Die beslissing heeft volgens Amnesty twee derde van de 1,3 miljoen inwoners van de Gazastrook in de zwartste armoede geduwd.
Daartoe aangepord door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell accepteerde de Palestijnse premier Ahmed Korei de aangekondigde Israëlische terugtrekking uit de Gazastrook als ‘een eerste stap op weg naar een volledige ontruiming van de bezette gebieden’. Hij maakte een hervorming van de Palestijnse politie- en veiligheidsdiensten wel afhankelijk van een staakt-het-vuren, terwijl de Amerikanen dat liever eerst zien gebeuren. Ariel Sharon van zijn kant wil niet dat de indruk ontstaat dat zijn leger de Gazastrook met de staart tussen de benen verlaat, zoals dat enkele jaren geleden in Libanon het geval was. Daarom die demonstratie van militaire kracht, opperen meer cynische waarnemers, om vriend en vijand te laten zien dat hij geen zacht ei geworden is.
In handen van Hamas
Maar politiek heeft hij nog maar weinig manoeuvreerruimte. Op 15 mei eisten 150.000 betogers in de straten van Tel Aviv dat het leger onmiddellijk uit de Gazastrook wordt teruggetrokken en dat er opnieuw met de Palestijnen wordt gepraat. Opiniepeilingen wijzen uit dat een meerderheid van de Israëli’s de 7500 joodse settlers uit de Gazastrook wil evacueren. Onder hen ook veel aanhangers van de Likoedpartij zelf.
Op zoek naar een uitweg wil Sharon zijn regering een nieuw plan voorleggen. Dat voorziet in de sluiting van de nederzettingen in vier stappen. Van een gesprek met de Palestijnse Autoriteit is daarbij nog altijd geen sprake. De vraag is hoelang Israël de Palestijnen nog kan blijven negeren. Er is in de Gazastrook ondertussen een gevaarlijk machtsvacuüm ontstaan. De Israëlische politiek heeft de Palestijnse bevolking er massaal in de handen van extremistische groepen zoals Hamas gedreven. Zodat ook Ahmed Korei op dit moment nog nauwelijks vat heeft op wat daar gebeurt.
Copyright Knack/The Economist. Vertaling H.v.H.
