Deze week gaat in het Thalia Theater in Hamburg Oogst van de wrok in première, in een regie van Luk Perceval. Hij zou La Promesse van de broers Dardenne ensceneren, maar koos op de valreep voor The Grapes of Wrath (1939) van John Steinbeck. ‘Omdat de actualiteit me daartoe dwong.’
Waarom moet Steinbecks verhaal nu verteld worden?
LUKPERCEVAL: Toen deze zomer in Oostenrijk een vrachtwagen werd gevonden waarin meer dan zestig lijken van vluchtelingen lagen, besefte ik dat het naïef was om het verhaal van La Promesse te vertellen, dat gaat over de gewetenloosheid van mensenhandel. Dus koos ik voor de roman van Steinbeck. Hij trok als journalist mee met een Amerikaanse familie die tijdens The Great Depression, in een periode van droogte, naar Californië vluchtte. Ze reisden via Route 66 naar ‘het beloofde land’. Steinbeck beschrijft een roadmovie langs de ons intussen bekende landschappen en creëerde zo een moderne versie van een Bijbels verhaal waarin Mozes zijn volk door de woestijn leidt. Hij concentreert zich op het wedervaren van een familie, en daardoor ontstaat empathie voor die vluchtende mensen.
De empathie slinkt, zo bewijzen Denemarken en Zwitserland, die vluchtelingen verplichten hun eigendommen af te geven om hun verblijf te financieren.
PERCEVAL: Als het huis van een familielid afbrandt, en hij staat voor je deur, ga je dan ook eerst berekenen wat de kosten zijn om hem onderdak te geven? Zij hebben ons nodig en wij hen. Zelfs economen benadrukken dat. Mijn beide grootvaders zijn tijdens de wereldoorlogen gevlucht én opgevangen. Anders was ik er niet geweest. We zijn allemaal vluchtelingen, we zijn allemaal afkomstig van voorouders die naar een plek reisden waar ze konden overleven en hun geluk konden realiseren.
Staan er vluchtelingen op de scène?
PERCEVAL: Nee, maar het Thalia Theater doet veel voor en met hen. Ik vang een Syrische vluchteling op in mijn boot, onze acteurs staan drie dagen per week ter beschikking om hen te helpen, en we organiseren projecten met hen. Dit stuk opent het festival Lessingtage. Gotthold Ephraim Lessing riep al in de achttiende eeuw op tot verdraagzaamheid. Het is in die geest dat het festival elk jaar de deuren openzet voor andere culturen. Mijn cast bestaat uit Polen, Kroaten, Nederlanders, Duitsers, Russen en Afrikanen. In Duitsland komen er trouwens Engelse boventitels voor de anderstaligen in het publiek.
En in Gent?
PERCEVAL: Daar spreken de acteurs Nederlands. In elk land spelen we in de taal van de toeschouwers. Vluchtelingen moeten zich aanpassen als ze willen overleven. Daarom wil ik dat ook mijn acteurs die moeite doen. Hopelijk waardeert het publiek dat.
Er wordt prachtig gezongen.
PERCEVAL: Zingen verzacht de pijn. We brengen nummers uit George Gershwins Porgy and Bess (1935), de eerste opera die geschreven werd voor zwarten, voor mensen die als slaven, als minderwaardig werden beschouwd.
Vanaf 2018 bent u verbonden aan de KVS in Brussel, een multiculturele stad waarin veel mensen zich minderwaardig voelen. Wat wilt u daaraan doen?
PERCEVAL: Ik streef er al mijn hele carrière naar om theater te maken voor mensen die niet zomaar de weg naar het theater vinden. Ik kom ook uit zo’n gezin. Maar het is niet alleen de taak van de kunstenaars om die mensen in de zalen te krijgen. Interesse in de kunsten wordt geboren op de schoolbanken. In Duitsland bezoekt elk schoolkind minstens één keer per jaar de stadsschouwburg en geldt een theaterticket als gratis vervoerbewijs voor het openbaar vervoer. Die vorm van cultuurpromotie kennen we in België nog niet.
Oogst van de wrok van Thalia Theater en NTGent gaat op 23/01 in première in Hamburg, en is vanaf 01/03 te zien in NTGent. (Een ticket voor een voorstelling in NTGent geldt als vervoerbewijs van De Lijn.)
Els Van Steenberghe
‘In elk land spelen we in de taal van de toeschouwers. Vluchtelingen moeten zich aanpassen, mijn acteurs ook.’
