Door overmatig antibioticaverbruik blijft de ziekenhuisbacterie in opmars.

De Zeeuwse stad Middelburg ligt in vogelvlucht op een kleine 40 kilometer van Brugge, maar qua antibioticaverbruik is het een wereld van verschil. ‘Nederland is de beste leerling van de klas in Europa’, zegt An De Sutter van de vakgroep huisartsgeneeskunde aan de UGent. ‘Nergens in Europa worden er minder antibiotica gebruikt. Maar België zit in de kopgroep van veelgebruikers. Een belangrijke reden voor het opvallende verschil is dat Nederlanders een ziekte lichter maken en wij zwaarder. Iets wat Nederlanders een griepje noemen, is voor ons een bronchitis. In Nederland gelooft men ook meer in uitzieken dan in geneesmiddelen nemen, zoals bij ons.’

Het blijft moeilijk om het verbruik van antibiotica aan banden te leggen, ondanks het wetenschappelijke inzicht dat ondoordacht gebruik ervoor kan zorgen dat je resistente bacteriën krijgt. De ziekenhuisbacterie is er het beste voorbeeld van. Het gaat niet om één bacterie, wel om een groeiend conglomeraat van soorten die gevaarlijker worden, omdat er steeds minder middelen voorhanden zijn om ze uit te schakelen. Daardoor lopen steeds meer patiënten het risico om in een ziekenhuis een infectie te krijgen.

‘Het gaat in België om 125.000 patiënten per jaar’, rekent expert ziekenhuishygiëne Isabel Leroux-Roels van het UZ Gent voor. ‘De extra kosten voor de gezondheidszorg lopen op tot 384 miljoen euro. Ziekenhuisinfecties veroorzaken meer dan 2600 doden per jaar in ons land. Dat is twee keer meer dan er mensen omkomen in het verkeer. Een derde van de sterfgevallen kan vermeden worden door een aangepaste ziekenhuishygiëne – waarbij we niet mogen vergeten dat patiënten zichzelf kunnen besmetten.’

Ziekenhuizen vaardigen richtlijnen uit om de verspreiding van de ziekenhuisbacterie te counteren. Dat gaat van handhygiëne tot handschoenen en mondmaskers voor zorgverstrekkers. ‘Maar de richtlijnen worden niet altijd goed nageleefd, zeker niet in de aanloop naar een contact met een patiënt’, zegt Leroux-Roels. ‘Na een contact gaat het beter.’

Een derde van de patiënten in een ziekenhuis krijgt antibiotica toegediend. Daar gelden natuurlijk regels voor oordeelkundig gebruik. Maar ook daarmee loopt het niet zoals het hoort. ‘Er zijn uitgebreide richtlijnen voor alle omstandigheden, maar die zijn mogelijk te ingewikkeld, want antibiotica worden in slechts 60 procent van de gevallen correct gebruikt’, zegt Dirk Vogelaers, voorzitter van de antibioticabeleidsgroep van het UZ Gent. ‘Zelfs artsen zijn niet altijd gemakkelijk te overtuigen van het nut van de richtlijnen, die uiteraard zijn opgesteld door mensen die al overtuigd zijn. De hamvraag in het antibioticaverhaal is vandaag nog altijd: hoe krijgen we de anderen mee in de strijd?’

DOOR DIRK DRAULANS

De ziekenhuisbacterie veroorzaakt dubbel zoveel doden als het verkeer.