De speurtocht naar de oorsprong van het leven komt uit in een genenpoel.
Zelfs mensen die het met klem zullen ontkennen, zijn in de ban van de scheppingsgedachte. Iedereen wil eenvoud in den beginne. Adam en zijn rib Eva hebben voor heel wat verwarring gezorgd. De wetenschap ontsnapt evenmin aan die trend. Toen genetici een jaar of tien geleden aankondigden dat wij allemaal dezelfde oermoeder hebben, die uiteraard Eva werd gedoopt en die zo’n 100.000 jaar geleden in het huidige Afrika moet hebben geleefd, was iedereen gelukkig. Dat Eva niet de enige vrouw was die toen leefde, maar wel de enige die nu nog altijd nakomelingen heeft, ging verloren in de euforie.
De wetenschap is evenwel niet alleen naarstig op zoek naar de oermens, maar ook naar het oerorganisme dat aan de basis van alle leven ligt. Mensen, meervallen, mossels en schimmels, we zouden allemaal uit dezelfde oerlevensvorm moeten stammen.
Het wezentje heeft zelfs al een naam: Luca, wat staat voor last universal common ancestor (de laatste universele gemeen- schappelijke voorouder).
Maar er groeit ongerustheid, want de zoektocht naar Luca loopt niet zoals gepland. Analysen wijzen immers uit dat een oerorganisme slechts zestig genen zou hebben gehad, wat veel te weinig is om een leefbaar wezen te maken – daarvoor zijn minstens zeshonderd genen nodig.
Om uit de impasse te komen, opperen wetenschappers voorzichtig dat er geen oerorganisme was, maar een soort oergemeenschap met genen die van het ene organisme naar het andere reisden. Uit analyse van het genetisch materiaal bleek zelfs dat die oergenenpoel bronnen zou hebben gehad in zowel koud oppervlaktewater als hete geisers.
Stilaan daagt het beeld dat het leven zijn oorsprong zag, zo’n 3,5 miljard jaar geleden, in een poel van organismen die vrolijk genen met elkaar uitwisselden tot daar ‘iets’ uit ontstond dat succesvol was en aanleiding gaf tot de ontwikkeling van hogere complexiteit en ingewikkelder vormen.
Wat meteen zou kunnen impliceren dat het leven op aarde op verschillende plaatsen ontstond, en niet als een eenmalige schepping.
Toch geven niet alle wetenschappers de zoektocht naar Luca op. Sommigen hopen hem (of haar) te kunnen namaken in het laboratorium, door zoveel mogelijk oergenen samen te brengen.
De creatie van microben is overigens niet langer sciencefiction. Op verschillende plaatsen wordt er al ‘gewerkt’ aan nieuwe organismen.
Dirk Draulans
Zestig oergenen is veel te weinig om een leefbaar organisme te maken.
