Met zijn kalasjnikov in de hand doet de Wit-Russische president Alexander Loekasjenko denken aan een slechterik uit een James Bondfilm. Vorige zondag werden in Minsk voor de zevende week op rij de straten gevuld met betogers die hem willen zien vertrekken. Ook al werden honderden demonstranten hardhandig opgepakt door de beruchte oproepolitie OMON, het protest verzwakt niet. Loekasjenko heeft het voor de bevolking helemaal verkorven en zoekt legitimiteit – en 1,5 miljard dollar steun – bij zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin, die zijn greep op Wit-Rusland alleen maar lijkt te vergroten.
Fotograaf Franky Verdickt zocht drie demonstranten op en luisterde naar hun motivatie en hun strijd tegen de laatste dictator van Europa.
‘Ik ben niet bang om naar de gevangenis te gaan’ Eryk Ar?oo-Symkus (28)
‘Door covid-19 werd duidelijk dat we niets hoefden te verwachten van deze overheid, we werden gewoon aan ons lot overgelaten. Uiteraard geloof ik niet dat Loekasjenko 80 procent van de stemmen heeft behaald. Tot voor de protesten speelde ik contrabas bij het Janka Kupala Nationaal Theater. Uit protest tegen het ontslag van de directeur, Pavel Latoesjko, ben ik samen met een zestigtal collega’s opgestapt. Latoesjko werd zonder reden ontslagen, maar het was duidelijk dat zijn openlijke steun voor de oppositie de aanleiding was. Bij de verkiezingen in 2010 zat ik 12 dagen in de cel. Nu ben ik nog niet opgepakt, maar de politie is veel gewelddadiger dan toen. Ze gebruikt traangasgranaten tegen vreedzame betogers en martelt mensen in de cel. Toch blijf ik betogen, ondanks de vermoeidheid en de angst, want er moet verandering komen. Loekasjenko moet weg. Betogen is nu even belangrijker dan muziek maken. Ik ben niet bang om naar de gevangenis te gaan. Hier worden mensen vermoord door het regime. Ik blijf in Wit-Rusland zolang ik veilig kan leven.’
‘We willen wetten vóór ons, niet tegen ons’ Volha Lyskavec (32)
‘Het is niet omdat ik webredacteur ben voor de belangrijkste Wit-Russische staatszender, Belarus-1, dat ik akkoord ga met de overheid. Toen ik werd aangenomen zei mijn baas dat ik moest schrijven wat me wordt gezegd – anders zou ik mijn job verliezen. Niet dat ik dat zo erg zou vinden. Ik leef in een parallelle wereld: een realiteit binnen de muren van het tv-gebouw en de realiteit daarbuiten. Het is de schizofrene situatie waarin Wit-Rusland zich bevindt. Loekasjenko is officieel nog steeds de held, maar we leven constant onder de dreiging van de repressie. We hebben vrijheid van mening nodig en wetten die vóór ons zijn, niet tegen ons. Daarom protesteer ik, ook al ben ik bang om te worden opgepakt en een schijnproces te krijgen. We willen vreedzame veranderingen en nieuwe verkiezingen. Ook al blijft Loekasjenko voorlopig aan de macht, vroeg of laat zal hij moeten opstappen.’
‘Dit wordt het Noord-Korea van Europa’ Michail Sinkevich (40)
‘Via het burgerplatform Golos (Russisch voor ‘stem’) en de website belarus2020.org hadden we snel door dat de verkiezingsuitslag was vervalst. De avond daarop gingen we massaal naar het Poesjkinplein, waar vreedzame betogers door de politie met traangasgranaten werden bestookt. Achteraf hoorden we dat daar diezelfde avond een dode is gevallen. Het was de eerste keer dat ik mee ging betogen. Het protest is ook veel massaler dan in 2006 of in 2010. En er zijn veel meer vrouwen die betogen, wellicht ook omdat Loekasjenko een vrouwenhater is en zei dat politiek niet voor vrouwen is. Als computerprogrammeur ben ik iets vrijer om te werken waar ik wil, maar mijn vrouw werkt aan de staatsuniversiteit en kan elk moment haar job verliezen. Als Loekasjenko niet opstapt, zal de terreur alleen maar erger worden. Dan wordt Wit-Rusland het Noord-Korea van Europa.’
