Info : De auteur is verbonden aan de Vakgroep Huisartsengeneeskunde van de Universiteit Gent.
Wie herinnert zich het jaar 2001 nog als het internationaal jaar van de vrijwilliger?
De Vlaamse regering deed nochtans haar best er in 2003-2004 een lang vervolg aan te breien, onder het motto ‘Vrijwilligers met een jaartje meer, blijven in de weer’. Volgens het regeerakkoord zou Yves Leterme het vrijwilligerswerk bovendien ‘op termijn’ gaan ondersteunen. En ik geloof dat, want Frank Cuyt van het Vlaams Welzijns Verbond heeft er vertrouwen in. De plannen van de vorige regering worden afgewerkt, en de nieuwe ambities lijken evenwichtig.
Wallonië keek dit jaar naar het vrijwilligerswerk in de praktijk: de heldhaftigheid van de vrijwilligers in Gellingen. Vijf brandweerlui gaven hun leven, ‘ comme des pompiers bénévoles‘.
Onze Waalse landgenoten maken een subtiel taalonderscheid tussen de begrippen volontaire, wat vrij en gewillig betekent, en bénévole, wat staat voor vrij en belangeloos. Terwijl de volontaire naar het leger trekt en zich ten dienste stelt van kerk en staat, is de bénévole de maatschappij behulpzaam.
Wij Vlamingen kennen alleen nog het ‘vrijwilligerswerk’, nu de legerdienst niet meer verplicht is, oorlog een ver-van-mijn-Europese-bedshow is, en de kerk vervangen werd door werk. Politicoloog Paul Dekker heeft het over een verschuiving waarbij de traditionele vrijwilligerszorg, het lidmaatschap van de kerk, plaats ruimt voor een professionalisering van de vrijwilliger die zich engageert voor afgebakende en welbepaalde projecten, in functie van zijn behoeftenbevrediging en een optimalisering van zijn eigen vaardigheden.
De vrijwilligers kiezen vrij, maar zijn niet meer gewillig.
Tijdens de vakantie rukten in het Britse Saltburn twee politiemannen, twaalf leden van de kustwacht en vier reddingsboten uit om een speelgoedvliegtuigje van een klif te plukken. De hele operatie kostte 7550 euro, de waarde van het vliegtuigje bedroeg 30 euro. De actie werd niet op touw gezet op vraag van de eigenaar, maar uit vrije wil, om te voorkomen dat een kind de rotsen zou opklimmen. Ontroerend. Vol van goede wil.
In het jaarverslag 2003 van de Federatie Palliatieve Zorg lees ik: ‘Zowel naar inhoud als naar structuur groeit de Federatie naar meer professionaliteit. Een professionaliteit die voor meer dan 80 procent berust op de vrijwillige inzet van velen uit het palliatief werkveld.’ De vrijwilligers zijn ‘ comme des soigneurs bénévoles, ne pas plus volontaires‘.
Van kerk naar werk.
Er is echter één minpunt: professioneel vrijwilligerswerk moet behoorlijk gefinancierd worden. Anders is opleiding onmogelijk en raken de vrijwilligers gefrustreerd. Ondersteuning op termijn is meer dan noodzakelijk
En de zorg aan het begin van het leven? Kiest men daar ook voor vrijwilligerswerk, of liever voor de dienstencheques? Vormen de moeders niet de grootste en belangrijkste groep vrijwilligers in onze maatschappij? Moeders en vaders zetten zich vrij, gewillig en belangeloos in voor de opvoeding van de kinderen, voor onze toekomst. Bovendien staat er een groep jonge moeders te trappelen om die opvoedende taak weer voltijds op zich te nemen. Laat ze wel ouder zijn dan zestien, anders kiezen ze volgens de Waalse minister van Gezondheid Christiane Vienne beter vrijwillig voor abortus. Misschien heeft ze wel gelijk, als ze die uitspraak tenminste bénévole doet.
