Dit seizoen spelen Birmingham City, Wolverhampton Wanderers, Leeds United, Nottingham Forest, Ipswich Town, Middlesbrough en Fulham in de Engelse tweede klasse, in betere tijden vertolkten ze een hoofdrol in Europa. Hun verhaal.

WOLVERHAMPTON WANDERERS

1971-1972 (UEFA Cup) Wolverhampton Wanderers – Tottenham Hotspur 1-2, Tottenham Hotspur – Wolverhampton Wanderers 1-1

Hail Wolves, champions of the world“, titelt Daily Mail op 15 december 1954. De avond ervoor heeft Wolverhampton Wanderers met 3-2 gewonnen van Honvéd Boedapest, exponent van de Magische Magyaren, die Engeland een jaar eerder met 3-6 op Wembley vernederden. “Ultieme wraak!”

Meer dan 60.000 toeschouwers zijn getuige van de historische zege tegen Honvéd (met Ferenc Puskás), een wedstrijd die het voetbal voorgoed zal veranderen. “We zijn het beste clubteam ter wereld”, orakelt manager Stan Cullis. “Laat ze eerst maar eens tegen AC Milan of Real Madrid spelen”, reageert Gabriel Hanot, journalist van L’Equipe. “We moeten een competitie voor de beste clubteams van Europa organiseren.” Anderhalf jaar later, op 13 juni 1956, wint Real de eerste Europacup I, later herdoopt in Champions League.

Wolverhampton is de kampioen van vriendschappelijke wedstrijden. Na de derde landstitel (1959) wordt het door Barcelona vernederd (4-0 en 2-5) en degradeert het naar tweede klasse, tot Bill McGarry Molineux begin de jaren zeventig opnieuw laat daveren. Na een vierde plaats nemen de Wolves in 1971 deel aan de eerste UEFA Cup, waarin ze op weg naar de finale Académica de Coimbra, Den Haag, Carl Zeiss Jena, Juventus en Ferencváros uit het toernooi kegelen. Tottenham Hotspur is in de heenwedstrijd een maat te groot voor de Wolves (1-2), op White Hart Lane wordt de eer gered.

De club wint nog twee keer de League Cup, maar wordt eind de jaren zeventig het slachtoffer van megalomane bouwplannen. De voorzitter koopt 71 woningen in Molineux Street, waar een nieuwe tribune met 9500 zitjes en 42 loges wordt gebouwd. Kostprijs: vier miljoen euro, drie keer het bedrag van de duurste transfer – Trevor Francis – in Engeland. Het begin van het einde. In drie seizoenen dendert Wolves naar vierde klasse (1986).

Het stadion wordt verkocht, zakenman/supporter Sir Jack Hayward wordt voor 3 miljoen eigenaar en zal 30 miljoen euro in de club pompen. De Wolves promoveren in 2003 opnieuw naar de Premier League, waarna Hayward de club na 17 jaar verkoopt voor… 15 euro, op voorwaarde dat Steve Morgan 45 miljoen euro investeert.

Tussen 2009 en 2012 proeven de Wolves nog even van topvoetbal, mismanagement luidt een vrije val naar derde in. Morgan kocht voor 110 miljoen nieuwe spelers, maar de voedingsbodem in de West Midlands is te schraal. Vorig seizoen promoveerde Wolverhampton naar de Championship – tweede klasse -, momenteel staat het op een zucht van de play-offs. Out of darkness comes light

BIRMINGHAM CITY: PIONIER IN EUROPA

1960-1961 (Jaarbeursstedenbeker) Birmingham City – AS Roma 2-2, AS Roma- Birmingham City 2-0

Twee weken na het ontstaan van Europacup I (1955) ziet ook de Jaarbeursstedenbeker het levenslicht. De eerste twee edities (de eerste wordt gespeeld tussen 1955 en 1958, de tweede tussen 1958 en 1960) worden gedomineerd door Barcelona, dat na winst tegen Londen XI (selectie van spelers uit de hoofdstad) met succes zijn titel verdedigt tegen Birmingham City. De eerste Engelse finalist uit de Europese voetbalgeschiedenis wordt na de 0-0 op Saint Andrew’s in Camp Nou van het veld geveegd (4-1).

Het jaar erna is AS Roma te sterk. Na de 2-2 in Birmingham zien 60.000 Romeinen en 60… Brummies hoe de giallorossi met 2-0 hun eerste succes in Europa vieren. AS Roma beroert de harten van de voetbalfans nog altijd, The Blues denderen in de jaren tachtig naar derde klasse. Amper 6000 toeschouwers, nieuwe eigenaars, faillissement… Carson Yeung, zakenman uit Hongkong, laat de fans met een tweede League Cup (2011) even dromen, tot hij in de lente van 2014 wegens witwaspraktijken tot zes jaar gevangenisstraf wordt veroordeeld. Birmingham City staat opnieuw te koop.

HET DRAMA VAN MIDDLESBROUGH FC

2005-2006 (UEFA Cup) Sevilla FC-Middlesbrough 4-0

Wanneer Middlesbrough FC in 1995 onder Bryan Robson naar de Premier League promoveert, droomt de steenrijke eigenaar Steve Gibson van grotere successen en haalt Nick Barmby (8 miljoen), Juninho Paulista (7,5), Fabrizio Ravanelli (10,5) en Emerson (6) naar de Teesside. In haar tweede seizoen op het hoogste niveau plaatst de club zich voor de finale van de FA én League Cup en… degradeert.

Het verblijf in de Championship blijft beperkt tot een seizoen, waarna Steve McClaren – assistent van Alex Ferguson bij Man U – de ploeg versterkt. Gareth Southgate, George Boateng, Boudewijn Zenden en Gaizka Mendieta bezorgen de club in 2004 de League Cup, twee seizoenen erna loodsen de goals van Mark Viduka en Jimmy Floyd HasselbainkBoro naar de finale van de UEFA Cup.

Het wordt een voetbalfeest in Eindhoven, want zelfs na de 4-0-pandoering door Sevilla blijven de Engelse supporters We’re just a small town in Europe zingen. Drie seizoenen later valt Boro uit de Premier League. “We willen zo snel mogelijk terugkeren”, hoopt de voorzitter in 2009. Tevergeefs. Pas in zijn vijfde seizoen in de Championship doet Middlesbrough, met Jelle Vossen, mee voor promotie.

LEEDS UNITED FC

1966-1967 (Jaarbeursstedenbeker) Dinamo Zagreb – Leeds United 2-0, Leeds United – Dinamo Zagreb 0-0.

1967-1968 (Jaarbeursstedenbeker) Leeds United – Ferencváros 1-0, Ferencváros – Leeds United 0-0

1970-1971 (Jaarbeursstedenbeker) Juventus – Leeds United 2-2, Leeds United – Juventus 1-1

1971 (Jaarbeursstedenbeker) FC Barcelona – Leeds United 2-1

1972-1973 (Europabeker voor bekerwinnaars) AC Milan – Leeds United 1-0

1974-1975 (Europacup I) Bayern München – Leeds United 2-0.

“We gaan door een zwarte periode, maar er zijn genoeg voorbeelden van clubs die weer succesvol worden. Vanaf nu zullen we alle scholen- en jeugdcompetities volgen, die jongens worden het fundament van onze club”, vertelt Don Revie (34) in 1961, een paar weken na zijn aanstelling als manager van Leeds United, waar hij de blauw-gele shirts meteen door maagdelijk witte truien vervangt. “Zoals Real Madrid, ons voorbeeld.” Het lijkt grootspraak, maar amper drie jaar later promoveren The Peacocks naar eerste.

Met jonge talenten (Billy Bremner, PeterLorimer) en een ervaren rot (JackCharlton) wordt United een naam. Na verlies in de finale tegen Dinamo Zagreb (1967) leidt Revie de club tegen Ferencváros naar winst in de Jaarbeursstedenbeker – voorloper van de UEFA Cup -, in 1971 tekent hij tegen Juve voor een bisnummer. In de rechtstreekse finale van de laatste editie verliest Leeds in Camp Nou tegen Barcelona.

De manager loodst Leeds naar twee titels (1969 en 1974), een FA Cup (1972) en de finale van de Beker voor bekerwinnaars tegen AC Milan. Een dieptepunt in het Europese clubvoetbal, wanneer de Griekse scheidsrechter Christos Michas na een vroege goal van Luciano Chiarugi twee keer de ogen sluit voor een duidelijke strafschop. Jaren erna wordt Michas wegens matchfixing tot een gevangenisstraf veroordeeld.

Na de tweede titel (1974) volgt Revie bondscoach Alf Ramsey – wereldkampioen met Engeland – op, Brian Clough wordt voor… 44 dagen manager. Jimmy Armfield bezorgt Leeds zijn vroegere grandeur en leidt de club voorbij Barcelona (met JohanCruijff) naar de finale van de Beker voor landskampioenen, waarin het tegen Bayern München opnieuw op een dubieuze scheidsrechter (MichelKitabdjian) botst. Hands en een duidelijke fout in de zestien worden niet gefloten, een doelpunt van Peter Lorimer wordt pas na aanhoudend protest afgekeurd. Franz Roth en Gerd Müller vellen het verdict.

Amper acht jaar na de Europese finale voetballen The Peacocks in tweede klasse. De club sleept bovendien een kwalijke reputatie met zich mee, wanneer fans en leden van het British National Front geregeld neonazistische pamfletten uitdelen en een jongen van veertien tijdens rellen het leven laat.

Pas in 1991, na acht seizoenen, promoveert de club opnieuw naar de hoogste afdeling. Elland Road danst wanneer Howard Wilkinson in 1992 de derde landstitel pakt. Voorzitter Peter Ridsdale leent 90 miljoen euro, een bedrag dat hij met toekomstige inkomsten uit de Champions League wil terugbetalen. Mark Viduka (9 miljoen), Robbie Keane (16 miljoen), Harry Kewell, Olivier Dacourt (11 miljoen), Lee Bowyer en Rio Ferdinand (27 miljoen) tikken Leeds in 2001 naar de halve finale, twee jaar later is de financiële put (150 miljoen euro) dieper dan ooit.

Doing a Leeds wordt synoniem met financieel wanbeheer. “I will sort out the fucking problems“, belooft Massimo Cellino, wanneer hij in februari 2014 de club koopt, maar geen jaar later moet de Italiaan na beschuldigingen van belastingontduiking aftreden. De club vecht momenteel tegen de degradatie.

NOTTINGHAM FOREST FC

1978-1979 (Europacup I) Nottingham Forest – Malmö FF 1-0

1979-1980 (Europacup I) Nottingham Forest – Hamburger SV 1-0

6 januari 1975, Brian Clough wordt de nieuwe manager van Nottingham Forest, een provincieclubje zonder geschiedenis. “We zullen vóétballen. Mocht God gewild hebben dat voetbal in de lucht wordt gespeeld, dan had hij de wolken wel door gras vervangen.” Hij zet Forest meteen naar zijn hand. Amper twee jaar later pakt het de titel in tweede klasse, het jaar erna (1978) mag City Ground zelfs de titel op het hoogste niveau vieren. Ongezien. “Rome is niet op een dag gebouwd, dat kan, maar daar was ík niet bij”, zegt Clough, die van bescheidenheid geen last heeft.

Na de titel verrast het ook in Europa. In de eerste ronde kegelt het titelverdediger Liverpool uit het toernooi en zet het ook AEK Athene, Grasshopper Club Zürich en Köln opzij. In de finale gaat Malmö voor de bijl. Een jaar later pakken Peter Shilton, Viv Anderson (de eerste donkere speler in de nationale ploeg), Martin O’Neill, Trevor Francis, topschutter Garry Birtles en de Schotse international Archie Gemmill tegen HSV hun tweede Beker met de Grote Oren.

In cafés wordt We’ve got the whole world in our hands, gezongen door de spelersgroep, een klassieker.

We’ve got the best team in the land

We’ve got the best dawned team in the land

We’ve got the best team in the land

We’ve got the whole world in our hands

Maar de successen hebben diepe gaten in de boekhouding geslagen, uitschieters worden steeds schaarser. De club wint nog twee keer de League Cup, maar degradeert in 1993 uit de Premier League, waarna Clough na achttien jaar verbitterd uit de voetbalwereld stapt.

Toen coach David Platt in 1999 voor 18 miljoen nieuwe spelers rekruteerde, onder wie Moreno Mannini, Salvatore Matrecano en Gianluca Petrachi, reageerde Clough, de oude meester, nijdig. “Ik kan het woord ‘spaghetti’ niet spellen en spreek geen Italiaans. Hoe zou ik dan aan een Italiaan kunnen uitleggen wat hij met de bal moet doen? Erger nog: hij zou mijn ballen kunnen vastgrabbelen…”

Na drie seizoenen in derde klasse leidt Colin Calderwood – de twaalfde manager in dertien seizoenen – Forest opnieuw naar de Championship (2008), maar Steve McLaren en Alex McLeish bijten zich de tanden stuk op de loodzware competitie. Wanneer voorzitter Nigel Doughty, die in dertien jaar 150 miljoen spendeerde, in 2012 overlijdt, valt de club in handen van de Koeweitse familie Al Hasawi. De plannen zijn ambitieus – binnen vijf jaar naar de Premier League -, de realiteit bitter. De tweevoudige Europabekerwinnaar is een meeloper in de tweede klasse.

FULHAM VERLIEST EERSTE EDITIE VAN DE EUROPA LEAGUE

2009-2010 (Europa League) Atlético Madrid – Fulham (2-1, na verlengingen)

“We zitten een jaar voor op ons schema”, zegt Mohamed Al-Fayed in 2001, wanneer Fulham voor het eerst sinds 1968 naar de Premier League mag. Vier jaar ervoor, kort na het dodelijke ongeval van zijn zoon Dodi en Prinses Diana, heeft de Egyptenaar de zieltogende derdeklasser gekocht en voorzitter Jimmy Hill – presentator van Match of the Day – bedankt voor bewezen diensten. The Lilywhites worden een vaste waarde op het hoogste niveau en stoten in 2010 door naar de finale van de Europa League. Op Craven Cottage tikt de ploeg van Roy Hodgson Juventus, Wolfsburg en Hamburg van het veld. In de finale tegen Atlético lijkt Fulham zelfs op weg naar zijn eerste Europese trofee, tot Diego Forlán diep in de verlengingen het lot van The Cottagers bezegelt.

In juli 2013 verkoopt Al-Fayed zijn aandelen voor 300 miljoen aan Shahid Khan, die zich ‘profileert’. Martin Jol wordt vervangen door René Meulensteen, drie maanden erna moet Felix Magath de club voor degradatie behoeden. De Duitser faalt, in de media wordt Khan met de grond gelijkgemaakt. “Drie managers op een seizoen en toch degraderen, dat zegt alles over zijn voetbalkennis.” Er worden geen lessen getrokken: in september 2014 wordt ook Magath de laan uit gestuurd, Fulham flirt met de degradatie.

IPSWICH TOWN FC

1980-1981 (UEFA Cup) Ipswich Town – AZ 3-0, AZ – Ipswich Town 4-2

“De aanstelling van Alf Ramsey is een hommage aan het intelligente voetbal en aan spelers die op het veld mee kunnen denken”, zegt Billy Wright in de zomer van 1955. Wright, meer dan honderd wedstrijden voor de nationale ploeg op de teller, voorspelt dat Portland Road van voetbal op het hoogste niveau mag dromen. The Tractor Boys spelen op dat moment in derde klasse, maar beginnen aan een indrukwekkende opmars. The General, die 33 keer voor de nationale ploeg speelde, leidt de club in zijn tweede seizoen naar de promotie, in 1961 promoveert ze voor de eerste keer in haar geschiedenis naar eerste klasse.

“Een modale ploeg, gedoemd om te degraderen”, klinkt het bij de start van het seizoen, maar de club uit Suffolk verbaast iedereen. Eerste seizoen op het hoogste niveau en meteen kampioen. Matt Busby, manager van de legendarische Busby Babes uit Manchester, is onder de indruk. “Niemand speelde aantrekkelijker voetbal. Geen balvirtuozen, maar wel stuk voor stuk degelijke spelers, die door het tactische vernuft van Ramsey boven zichzelf uit stegen.”

Wanneer Ramsey naar de nationale ploeg vertrekt, heeft de club het even moeilijk, tot Bobby Robson in 1969 de nieuwe manager wordt. Robson is gekrenkt na zijn trainersdebuut bij Fulham, waar hij in de Evening Standard moest lezen dat hij was ontslagen. Bij de familieclub krijgt hij eerherstel. Ipswich Town wordt een vaste waarde aan de Engelse top en verbaast Europa wanneer het in de zomer van 1973 Real Madrid en Lazio uitschakelt. “Ipswich is mijn kind, dat bij mijn komst vooral goede zorgen nodig had.”

De eigenaar, John Cobbold, laat zich op geen enkel moment verleiden tot onverantwoorde transfers. “Een schitterende man, die op een beschaafde manier met nederlagen omging. Als we wonnen, dan dronk hij een fles champagne. Bij verlies bestelde hij er twee.” In dertien seizoenen koopt Robson amper veertien nieuwe spelers, de kern wordt jaar na jaar aangevuld met jongens uit de jeugdopleiding. “Ik kreeg geen geld, alleen tijd. Maar: time is money“, aldus Robson, die na de eerste FA Cup (1978) verbaast met de aanwerving van twee Nederlanders van FC Twente: Arnold Mühren (225.000 euro) en Frans Thijssen (330.000 euro). “De ontbrekende schakels in mijn ploeg.”

The Tractor Boys glijden in het seizoen 1980/81 voorbij Aris Thessaloniki, Bohemians Praag, Widzew Lodz, Saint-Etienne (met Michel Platini) en Köln naar de finale van de UEFA Cup, waarin Town op Portland Road AZ met 3-0 van het veld veegt. In het Olympisch Stadion van Amsterdam is het nog even bibberen, maar Thijssen en de onvermijdelijke John Wark – veertien goals in Europa – loodsen Ipswich naar zijn eerste Europabeker (4-2). Er volgt nog een extraatje. Wark, Russell Osman, Robin Turner, Laurie Sivell en Kevin O’Callaghan krijgen een figurantenrolletje in Escape to Victory, Kevin Beattie en Paul Cooper tekenen voor de moves van Michael Caine en Sylvester Stallone.

Robson kan een nieuw contract voor tien (!) seizoenen tekenen, maar vertrekt naar de nationale ploeg, waarmee hij in 1990 vierde op het WK zal worden. Op dat ogenblik speelt zijn ‘kind’ al in tweede klasse. Het topvoetbal heeft Portland Road verlaten, in 2002 degradeert de club naar tweede. Voorgoed. Tweewekelijks schuiven de fans voorbij de standbeelden van Ramsey en Robson, Portland Road kan zich alleen aan verre herinneringen vastklampen.

DOOR CHRIS TETAERT

“Rome is niet op een dag gebouwd, dat kan, maar daar was ík niet bij.” Brian Clough, Nottingham Forest

“Mijn voorzitter ging beschaafd met nederlagen om. Als we wonnen, dan dronk hij een fles champagne. Bij verlies bestelde hij er twee.” Bobby Robson, Ipswich Town

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content