Op 1 mei kiezen de Britten een nieuw parlement. Verwacht wordt dat Labour afgetekend wint en de Conservatieve regering aflost.
EEN BERICHT UIT LOUGHBOROUGH
Sinds 1979 is dezelfde partij aan de macht. De Conservatieve Partij van Margaret Thatcher en van haar opvolger als premier en partijleider, John Major. Maar alle opiniepeilingen wijzen op een aflossing van de wacht.
Na achttien jaar Tory-regering lijkt verandering voor de hand te liggen. Hoewel de Labour party van de dynamische voorzitter Tony Blair gewoon meer van hetzelfde belooft. Vandaar de grap : Tony Blair MP is een acrostichon voor I’m Tory Plan B. Plan B komt erop neer dat van de linkse standpunten van de socialisten weinig overbleef. Dat hamert Blair er al jaren in. Vandaar dat de kranten het hebben over de langste verkiezingscampagne ooit.
De echte campagne duurt zeventien werkdagen. Te lang, want de belangstelling is uiterst gering. De BBC moet wel zendtijd ter beschikking stellen, maar de kranten houden het bij één artikel op de voorpagina en moffelen de rest van het politieke nieuws halverwege de krant weg.
Zelfs de frontale aanval van alle kerken op de regering die synoniem heet voor armoede, onrechtvaardigheid en gebroken beloften lokt amper commentaar uit. Vervelende verkiezingen : dat is de algemene indruk. Er zijn geen vrijwilligers die de mensen willen vragen voor een of andere partij te stemmen en een affiche voor hun raam te hangen. Er valt weinig te merken van stemmenjagende politici. Alleen de echt grote namen trekken aandacht. Even toch.
EEN PLEK VOOR PEILERS
In de aanloop naar verkiezingen speelt het op het vasteland vrijwel onbekende Loughborough een aparte rol. Het staat voor Midden-Engeland in een notendop, vanwege zijn bevolkingsmix (twaalf procent Indiërs, de vroegere Italiaanse migranten zijn geïntegreerd) en de combinatie van markt-, universiteit- en industriestad midden een landbouwgebied. Koopkracht, koopgewoonten, trends en politieke voorkeur worden er opgemeten. Loughorough geldt als barometer voor wat er in de Midlands gebeurt. Het is een bedrijvige stad, makkelijk bereikbaar, op een knooppunt van autowegen en vlakbij East Midlands Airport. Die luchthaven breidt zich snel uit, een teken dat het de streek goed gaat.
Het naar Britse normen kleine Loughborough (55.000 inwoners) is centraal gelegen en dat reikte bloei aan in de vroege industriële periode. Een spoorlijn verbond de stad met Noord- en Zuid-Engeland, een andere liep van west naar oost. Die ondertussen gesloten Central Railway voor stoomtreinen is door vrijwilligers weer opgeknapt.
Steenkoolmijnen, steengroeven en kleiputten gingen dicht. Het klokkengietersbedrijf van John Taylor werkt nog. Op de oude manier, toont Robert Bracegirdle aan. Hij is de conservator van het privé-museum dat bij het bedrijf hoort en komt vaak in België omdat de beiaardkunst er zo’n hoog niveau bereikt. Bracegirdle verklaart het volslagen gebrek aan politieke belangstelling van jongeren. De strijd om een behoorlijke baan is behoorlijk zwaar geworden. De elite-universiteiten verkondigen zonder schroom dat ze ?goede contacten? onderhouden met de industrie.
Dat gaat zeker op voor de universiteit van Loughborough, bekend om haar ingenieursopleiding en haar sportafdeling. Ze hoopt stiekem op een overwinning van de Conservatieven. Dan krijgt ze wellicht de British Academy of Sports toegewezen, die is bedoeld om het Britse prestige in de sportwereld te herstellen. En of Labour veel geld wil uitgeven voor universitaire initiatieven is niet zeker. Niet eens één op drie jongeren in het Verenigde Koninkrijk studeert voort aan een universiteit of hogeschool. Een Europees diepterecord. Maar het plan om superatleten te vormen, is aanlokkelijk omwille van het prestige.
De universiteit heeft lucratieve contracten met de nieuwe en gemoderniseerde bedrijven uit het industriepark. De oude werkplaats voor de constructie van locomotieven en tractoren fabriceert nu generatoren. De fabriek die ooit eenvoudige takels maakte, levert nu zware havenkranen over de hele wereld. De weverij werd een supermodern breigoedbedrijf. Uit de kleine chemische industrie groeiden belangrijke farmaceutische en chemische ondernemingen. Ook Ladybird Books, sinds 1915 dé Britse jeugdboekenuitgever, is hier gevestigd.
De klachten van de bedrijven op het nieuwe industrieterrein klinken bekend : te weinig industriegebied, te veel milieuwetten. Er zou best een nieuwe spoorwegaftakking komen en een eigen afrit op de autowegen die de stad omcirkelen.
SCHOLEN VOOR RIJK EN ARM
Dit Engeland stond Major voor ogen toen hij het herstel van de oude familiewaarden lanceerde. Die waarden worden hier hoog in het vaandel gedragen. Maar zoiets aan de politiek toeschrijven, hola. Steve, een van de vaders die naar een voetbalmatch van miniemen staat te kijken, vertelt dat hij één keer naar een politiek debat ging luisteren. ?De overenthousiaste salesman was duidelijk van Labour, de man met de pijp was de Liberaal-Democraat en het hele lijf van de adellijke snob ademde Tory.?
Overenthousiast is Labour-kandidaat Andy Reed (32) in elk geval. Half april leidden de socialisten hier in de peilingen met 55 procent tegen 33 procent voor de Conservatieven. Reed somt de problemen op : slechte scholen ; lage lonen ; één op twintig gepensioneerden leeft onder de armoedegrens ; slechte gezondheid, tbc is terug, rachitis duikt weer op. En de oplossingen ? ?Goede scholen zijn de grondslag, nu kan een op twee jongeren niet goed lezen en schrijven. Kleinere klassen en zomerkampen, dus. En een eerlijke verdeling van het geld : de 260 grammarschools (elitescholen, te vergelijken met onze vroegere humaniora’s) krijgen in dit land meer dan de 25.000 technische scholen en comprehensive schools (te vergelijken met ons vroegere VSO) samen.?
Reed zit daarmee op de golflengte van de Liberaal-Democraten, die in Loughborough Diana Brass als kandidaat hebben. Ze geeft maatschappelijke opvoeding aan de Ashby School. Het is een groot complex waarvan de helft uit noodklassen bestaat. De school wordt gesubsidieerd door de stad en lijdt aan chronisch geldgebrek.
?Dat komt door het perverse systeem van subsidiëring,? zegt Brass boos. ?Waarom werd het kapitaal van de privatiseringen niet gebruikt voor onderwijs ? Waarom werd het geld dat de verkoop van sociale woningen opleverde, niet gebruikt voor betere huizen ? Alle voordeel ging naar belastingverlaging voor rijken, naar kinderbijslag voor wie die niet nodig heeft, naar de subsidie van scholen zonder geldgebrek.?
Het beeld van Loughborough Grammar School bevestigt dat. De instelling is privé, zegt internaatshoofd Simon Leese. Het inschrijvingsgeld komt neer op 260.000 frank per jaar voor een dagscholier, het dubbele voor een intern. Daar bovenop komen uniform, maaltijden, boeken en schoolgerief. In de stadsschool doen ze het met een derde van het geld en bezorgen ze er de boeken gratis bij. Het verschil in behuizing en inrichting is indrukwekkend. Ook het niveau verschilt erg. Want de privé-school selecteert haar leerlingen, terwijl de stadsschool iedereen moet aanvaarden.
De leraren van de privé-school dienen gemiddeld tien uur per dag op school te zijn en ze begeleiden allerlei activiteiten. Ze worden iets beter betaald dan hun collega’s van de stadsschool, dankzij extra vergoedingen van de school en subsidie van de stad. Maar hun voldoening is veel groter. Ze werken met de ?beste? en meest gemotiveerde scholieren. De overigen gaan er trouwens uit. In de stadsschool lijkt burn out de norm te zijn.
DE GAULLE AAN DE DEUR
Onderwijs staat bovenaan de lijst van wat de Britten bezighoudt. Labour speelt daarop in. Andy Reed : ?Het allerbelangrijkste is dat mensen elkaar en de regering weer leren vertrouwen. De lokale besturen moeten meer macht krijgen. De kloof tussen politici en burgers is te groot. De mensen weten niet meer dat democratie betekent dat het volk mee beslist.?
Het komt er voor Labour op aan volk naar de stembus te krijgen. De vaste kern van 40 procent kiezers waarop partijen konden rekenen, is afgeslankt tot 17 procent. In het kiesstelsel van het Verenigd Koninkrijk kan zoiets de doorslag geven (zie kader).
Zo’n welvarend stukje Engeland moet toch Conservatief stemmen, vindt Kenneth Andrew (52), een Londense zakenman die opkomt voor de Tory’s. Hij wijst op de lage inflatie, op het aantrekken van de economie. ?Met één procent van de wereldbevolking creëren we vijf procent van de wereldhandel. En dat kan nog beter, als de regelaars in Brussel willen ophouden met wetjes maken.?
Rama Gupta (62), kandidaat voor de Referendumpartij, vertolkt dat standpunt nog sterker. Zijn formatie heeft één programmapunt : een volksstemming afdwingen over het Britse lidmaatschap van de Europese Unie. Gebeurt dat, dan heft de partij zichzelf op. ?Met het door socialisten beheerste vasteland wil een rechtgeaarde Brit niets te maken hebben.?
Gupta wordt gesteund door de twaalf procent Indiërs in de stad, behoedzame mensen die iedereen gelijk geven. Hij kan ook rekenen op een adembenemende onwetendheid over Europa. Een oudere man beweert met grote stelligheid dat hij niets heeft tegen Europa, laat staan tegen Brussel. Maar als we van België iets willen maken, moeten we dringend generaal Charles de Gaulle aan de deur zetten.
Is Gupta met zijn traditionele aanhang een gevaar voor de Conservatieven ? Hij zegt van wel, de Conservatieve kandidaat glimlacht. Die trekt de lokale kaart en voor zijn aanhang is dat het minimumuurloon van 200 frank dat Labour wil opleggen. Voor de bedrijven in Midden-Engeland betekent het invoeren van het minimumloon een extra-uitgave van 120 miljard frank per jaar. ?Bijna de helft van de KMO’s zal dan mensen afdanken,? voorspelt Andrew.
Wie langer dan zes maanden werkloos is, krijgt sociale hulp en valt uit de werkloosheidsstatistieken. Wie een extra opleiding volgt, verdwijnt er eveneens uit. De werkloosheid bedraagt in Loughborough officieel vijf procent. De liefdadigheidsorganisaties houden het op twaalf procent. Een groot deel daarvan zit geconcentreerd in een paar gore stadswijken.
FLEXIBILITEIT TEN TOP
Verklaart dat de alarmdozen overal op de huizen ? Is de misdadigheid hoog ? Inbraken en autodiefstallen worden efficiënt bestreden, maar de straten zijn onveiliger geworden, vertelt Luciano Sepede, misdaadverslaggever bij het plaatselijke Loughborough Echo. Een verklaring heeft hij niet voor het geweld, want drugsgebruikers zijn er niet. Sociaal werkster Jane vindt dat er een veel te groot verschil is ontstaan tussen rijk en arm. ?Je wordt gemeten naar je bezittingen. Vandaar de verleiding te stelen wat je niet kan kopen. De regering leerde ons dat bezit belangrijk is, dat solidariteit een vies woord is. De vernietiging van de vakbonden is daar een voorbeeld van.?
Geprivatiseerde staatsondernemingen, en daaronder vallen veel ziekenhuizen, konden grote aantallen werknemers afdanken. Ze gaven ze een nieuw contract tegen lager loon of vervingen ze door parttimers. En deeltijdwerkers hebben een weinig benijdenswaardig sociaal statuut. Ze hebben geen recht op ziekte- of bevallingsverlof, geen recht op vakantie. Dit is de flexibiliteit ten top gedreven. Maar het heeft ook grote nadelen, beweren werkgevers. ?Vroeger kenden wij ons volk en zij kenden ons. Er bestond loyauteit.? Dat is voorbij. Niemand is nog zeker van zijn baan. De ongerustheid die daaruit voortkomt, weegt op termijn niet op tegen de blinkende cijfers van de regering.
Of een overwinning van Labour veel zal veranderen, weet John Carlisle (51) niet. Hij begon in 1972 met de verkoop van tweedehandswagens en is nu eigenaar van drie Toyota-franchises. Hij verkoopt ook onderdelen en opende net een tweede servicestation. Kwestie van te diversifiëren om het risico te verkleinen. Klanten en ondernemers zijn voorzichtig geworden, zucht hij. De jaren tussen 1990 en 1994 waren te zwaar. De hoge intrestvoeten, de instorting van de vastgoedmarkt en de groeiende onzekerheid kostten niet alleen Thatcher haar job als premier. Heel wat kleine bedrijven die eind de jaren tachtig uit de grond gestampt werden, gingen in die periode over de kop. Zijn familiebedrijf hield stand en kon iedereen in dienst houden, vertelt Carlisle trots. Maar om weer goede zaken te doen, is vertrouwen nodig. Wie het vertrouwen kan herstellen, krijgt zijn steun. Hij is wel bang voor te hoog gespannen verwachtingen. Werklozen willen echt werk, geen kortetermijncontracten. En die verzuchting kan de regering nooit inlossen.
Dat bevestigt ook Labour-kandidaat Reed : ?Na achttien jaar van Conservatieve miskleunen, zal het moeilijk zijn om de boel om te draaien. Maar we kunnen het land niet dieper laten wegzinken. We mogen de kloof tussen arm en rijk niet nog groter laten worden.?
Die kloof is er zeker, beaamt David Halford. Hij werkt in de privé-school en besteedt zijn vrije tijd aan een plaatselijke scoutsgroep. Them en us is volop in de mode, zegt hij. Door al die privatiseringen kan een gewone mens een heleboel dingen niet meer betalen. ?Wat doen ze met onze belastingen ? Ziekenhuizen sluiten, scholen hun geld afpakken ?? Halford vertrouwt politici voor geen penny. ?Maar we moeten iets doen,? besluit hij.
EEN LAND VAN GETTO’S
Zijn scoutsgroep is ontstaan om kinderen op vrijdag van straat te halen. ? Dad zit dan in de pub en mum is doodmoe. Dus hangen de jongeren rond waar niets te beleven is.? De scoutsgroep vraagt maar 450 frank per kwartaal en kan daar niet zoveel voor bieden. Een kamp duurt maar een weekend, want met transport en verzekeringen komt dat toch al gauw op duizend frank per dag per kind. En hoeveel mensen kunnen dat betalen ?
Er is armoede, zegt rector Stephen Cherry, dominee van All Saints, de hoofdkerk van de stad. In 1996 ving zijn parochie 85 thuislozen op. De jongste was zeventien. ?Loughborough is groot genoeg om stedelijke problemen te hebben en te klein om oplossingen te bieden. Er is veel liefdadigheid, maar de mensen zijn blind geworden voor armoede. Er wordt gepraat over de getto’s waarin de Aziatische groep leeft, maar is dit land geen land van getto’s geworden ??
De stadskern veroudert en vervalt. De armen worden samengestopt in sociale wijken waar niemand naar omkijkt en waar enkele tieners een hele straat kunnen terroriseren. De rijkeren trekken naar buiten, waar mooie grote huizen het groen aanvreten.
Cherry : ?De twintigers, de generatie van de oliecrisis van 1973, hoorde niets anders dan berichten over een vergiftigd milieu, werkloosheid, misdaden. Hun scholen kunnen hen geen toekomst meer bieden, want er is geen werk. Gezinnen vallen uiteen omdat de ouders niet tegen de stress kunnen. Er wordt zoveel gevraagd van mensen die met een laag loon moeten rondkomen.?
Kerken geven ongezouten hun mening over politiek en regering. Dat is ook een gevolg van de Conservatieve politiek, legt Cherry uit. Die prentte iedereen in dat iets alleen goed is als het nut heeft. De mensen vragen nu om een duidelijk antwoord op hun vragen en de kerken proberen dat te geven. Of het helpt weet hij niet. ?Want het land is iets heel belangrijks kwijt : gemeenschapszin, verantwoordelijkheid opnemen voor anderen.?
Paolo runt een taxibedrijfje dat stipte, goedkope service levert. Zijn succes dankt hij vooral aan de afbouw van het openbaar vervoer. Schaarse bussen rijden over heel lange trajecten. En naar de iets betere buitenwijken toe zijn er geen bussen meer. Kiezen gaat Paolo niet want de politici zorgen enkel voor de sterksten. Er is 120 miljoen frank pensioengeld dat niet wordt opgevraagd. ?Gewoon omdat de mensen niet weten dat ze er recht op hebben. Waarom begint de regering geen informatiecampagne in verband met het minimumpensioen ? Je kan hier maar beter niet ziek of oud zijn, want al je bezittingen worden verkocht voor je recht hebt op overheidssteun. Alleen mensen met een privé-verzekering, die vroeger niet bestond, kunnen hun kinderen nog iets nalaten.?
Die privé-verzekeringen zijn goed, vinden welvarenden. Dat geld stroomt rechtstreeks naar de economie en investeringen hebben we nodig. Zeker nu de regering grote schoonmaak hield in de vakbonden, de minimumlonen afschafte, de sociale uitgaven verminderde en de inflatie onder controle heeft. De voorzitter van de lokale luchtvaartmaatschappij Sir Michael Bishop leent zijn vriend Major dan ook een vliegtuig om in het hele land snelbezoeken af te leggen.
De bookmakers geloven echter niet in een zege van de Conservatieven. En zij voorspelden altijd correcter de verkiezingsuitslag dan de opiniepeilers.
Misjoe Verleyen
De Londense zakenman Kenneth Andrew komt op voor de Conservatieven : Als een minimumloon wordt ingevoerd, danken de bedrijven werknemers af.
De verkiezingscampagne wordt beheerst door persoonlijke aanvallen tussen Conservatieven en socialisten. Hun programma’s lijken doorslagen van mekaar.
