Moeten we nog wel naar de stemhokjes? De staatszender zegt ons voor wie we moeten stemmen en de uitslag is al weken op voorhand bekend. Het kleine verschil tussen peiling en uitslag is daarenboven voorspelbaar: wie één keer te vaak zegt dat het niet goed gaat in dit land, schenkt het Blok een paar procent. Misschien moeten we de verkiezingen maar afschaffen en voortaan enkel peilingen houden, zowel van de stemintenties als van de opinies van de burger. Die laatste kunnen dan meteen in de vorm van een regeringsverklaring worden gegoten. Zij komen immers rechtstreeks van de ‘gewone man’.
In tegenstelling tot kranten peilen politicologen onvoldoende. Volgens hen kon de christen-democratie alleen maar wegkwijnen omdat er steeds minder katholieken zijn. De zuilen werden ook al afgeschreven. De christelijke zuil heeft nochtans krachtig en onbarmhartig ingebeukt op Paars, tot het democratisch oppositievoeren weer was uitgevonden. Midden in de campagne nog trok het groene (zonder uitroepteken) LBC in witte woede door de straten van Brussel. Tijdens de hysterische Dutrouxjaren werd elk falen of vermeende falen van de regering meteen aan een verregaande vorm van morele aftakeling geweten. Dat ligt gelukkig achter ons. Nu spreekt men van de onbekwaamheid van de regering, een diagnose die een groot deel van de kiezers blijkbaar deelt.
Hoe CD&V het nu anders gaat aanpakken, is minder duidelijk. De campagne was een spannende paardenkoers waarin weinig over politiek werd gesproken. De kijker houdt, met mate, van de circusact van politici, geenszins van politiek. En de kijker kiest.
Er was weinig stof voor debat, zo wordt verklarend geopperd. Over alle belangrijke vragen is iedereen die meetelt het op punten en komma’s na eens. Een brede centrumlinkse consensus, met de klemtoon op centrum, regeert: de lasten en belastingen niet verhogen, als ’t even kan verlagen, nadruk leggen op onderwijs, wetenschap en technologie, de overheid laten terugtreden, ondernemers ruimte geven en tevens de verworvenheden een beetje afslanken, maar daarbij wel letten op de zwaksten… Het is een compromis, tussen de uitdagingen waar we voor staan, de internationale druk en een links streven naar sociale rechtvaardigheid. Verre van spectaculair, een en al gematigdheid, te flets misschien.
Het gevaar van de Belgische en Vlaamse politiek is dat van de Franse spoorwegovergangen. Daar waarschuwt een bordje: un train peut en cacher un autre. De grote rechtse trein die in Vlaanderen komt aanrazen, blijft verborgen, achter het cordon dat het Blok om zichzelf heeft gelegd, binnen de VLD, in de schaduw van de huidige, moderniserende leiding en in het Vlaams Kartel, verhuld door het gretige en gedweeë ACW. Maar dat rechts is er, groot en groeiend, en het koestert verrassende opvattingen over hoe de grote zorgen van de Vlamingen kunnen worden aangepakt, de kosten van de gezondheidszorg gedrukt, de werkgelegenheid verhoogd, de criminaliteit bestreden, de migranten op hun plaats gezet…. Het kan inderdaad allemaal heel anders dan in die zachte, comfortabele, centrumlinkse consensus.
Dat rechts heeft voorbije zondag een eclatante overwinning geboekt. Het blauwe verlies zal de huidige leiding van de VLD worden aangerekend en zal zorgen voor een verrechtsing van die partij. Aan het linkse soortelijk gewicht van het ACW hoeft niet meer zwaar getild te worden, nu het zo gedwee achter de N-VA is opgestapt. Het overleven van Groen! verdeelt links weer in twee relatief kleine partijen. Het Vlaams Blok lijkt onstuitbaar. Enkel in 1995 werd zijn opgang een beetje vertraagd. Nu is de groei weer bijzonder fors. De kiezer pikt het blijkbaar niet dat die partij juridisch wordt bestreden. Het Blok weet nu wel heel zeker dat het uit zijn isolerend extremisme moet en kan treden.
Het kan nog wel een paar jaar duren voor het helemaal duidelijk wordt, maar die verkiezingen van 13 juni 2004, waarop nu eens echt niemand zat te wachten, zijn een keerpunt. Het partijlandschap is nu haast vloeibaar geworden.
Marc Elchardus
