Everzwijnen vormen een reservoir voor het virus dat varkenspest veroorzaakt.
De bron van de jongste epidemie van varkenspest in ons land ligt in Duitsland. Dat zegt veearts Piet Vanthemsche van het ministerie van Landbouw. ?Het virus dat varkenspest veroorzaakt bestaat uit stammen die lichtjes van elkaar verschillen, zodat we ze kunnen typeren. De stam uit de eerste boerderij die in het Limburgse Bocholt besmet werd, gelijkt zeer sterk op deze uit het Duitse plaatsje Paderborn, waar de huidige epidemie van varkenspest begon. Een vrachtwagen voerde de pest uit Paderborn naar Nederland, vanwaar ze met een ander transport ons land binnendrong. Onderzoek toonde aan dat het om een stam uit Oost-Europa en het Verre-Oosten ging, die waarschijnlijk met keukenafval uit de haven van Bremen de West-Europese varkensbedrijven binnensloop.?
De varkenspest is geen nieuw probleem. In de jaren vijftig en zestig brak ze in ons land vaak uit, tot er met vaccinaties werd begonnen. De ziekte werd ingedijkt maar kon niet worden uitgeroeid. Een ziekte valt niet weg te vaccineren. Begin de jaren tachtig stak ze weer de kop op, hoewel er toen nog gevaccineerd werd. Nadien werd er gekozen voor de stamping out van varkens, om de voedingsbodem voor het virus weg te nemen. Toch zijn we nu al aan het derde uitbreken van pest in de jaren negentig. Door de intensifiëring van de varkenshouderij meer dieren per bedrijf en meer bedrijven per regio kan de ziekte zich sneller dan vroeger verspreiden. In Nederland kwam er een ministerieel initiatief om het aantal varkens drastisch te verminderen en de dieren afzonderlijk meer ruimte te geven.
?In theorie kan onze varkenspopulatie pestvrij gehouden worden,? zegt veearts Emmanuel Vanopdenbosch van het Nationaal Instituut voor Diergeneeskundig Onderzoek (Nido). ?Maar dan moet een aantal veiligheidsmechanismen in werking worden gesteld. Omdat varkenspest niet door de lucht verspreid kan worden, is transport de grootste risicofactor. Maar omdat België veel meer plaatsen voor mestvarkens dan voor eigen kweek van biggen heeft, voeren onze boeren massaal biggen in uit het buitenland. Dat veroorzaakt een vervoersstroom met sanitaire controles die niet foutloos zijn. We moeten dus streven naar zoveel mogelijk gesloten bedrijven, waar biggen gekweekt èn afgemest worden. Die stap stuit echter op weerstand van belangengroepen.?
LOKAAS HELPT
Toch gaan ook in boerenorganisaties stemmen op om het transport van varkens door wat smalend het ?Verenigd Europa? genoemd wordt aan banden te leggen. ?Het vrije verkeer van varkens ligt aan de basis van de paneuropese epidemie van de pest waar we nu mee worstelen,? zegt veearts Paul De Winter van de Boerenbond. ?Misschien krijgt de sector zelfs de doodsteek, want het virus is moeilijk te bedwingen eens het zich in een populatie heeft genesteld. Het transport moet drastisch worden teruggeschroefd om de risico’s te verminderen. Want er blijven in Europa twee grote reservoirs van de varkenspest bestaan. Dat is de natuurlijke everzwijnenpopulatie, die ook met varkenspest besmet is, en het keukenafval dat in vele regio’s aan varkens wordt gevoederd en waarin besmet vlees kan zitten.?
Varkens voederen met keukenafval kan in ons land alleen na zware sterilisatie. Onderzoek van het Nido wees uit dat de Belgische everzwijnen enkele jaren geleden vrij waren van varkenspest. Maar in Duitsland en Oost-Europa zijn vele everzwijnen besmet. Met onvoorzichtige jagers of de ratten en muizen die in elke boerderij huizen, reist het virus heen en weer tussen stallen en bossen. Hoewel er links en rechts wordt gepleit voor het uitroeien van de besmette zwijnen, begrijpen de meeste experts dat dit onmogelijk is. ?Uitdunning van everzwijnen zou extra migraties veroorzaken, die de verspreiding van de ziekte net in de hand kunnen werken,? zegt De Winter. ?Er zijn sinds twee jaar in Duitsland proeven bezig om de everzwijnen met lokazen tegen de pest te vaccineren, zoals ons land in de Ardennen heeft gedaan om de hondsdolheid in de vossenpopulatie aan banden te leggen. De eerste resultaten zouden veelbelovend zijn.?
Maar zo wordt de pest natuurlijk niet uitgeroeid. ?Daarom dringen wij aan op een Europees verbod op het voederen van varkens met keukenafval,? zegt veearts Vanthemsche van het ministerie van Landbouw. ?En op het afsluiten van de gebieden met besmette everzwijnen van de Europese varkenshouderij. Onder deze voorwaarden zouden we de ziekte bij ons kunnen uitroeien. Maar beide voorstellen stuiten op bezwaren van de Duitsers. Ze beschouwen het voederen van keukenafval als recyclage. En er zijn veel varkenshouderijen in de reservoirgebieden van everzwijnen.?
