First lady’s hebben de gewoonte hun herinneringen aan het Witte Huis neer te pennen. Ook de vrouw van Bill Clinton heeft dat gedaan.

Ze is niet de eerste voormalige first lady die haar memoires schrijft over de tijd in het Witte Huis. Betty Ford (first lady 1974-1977) legde eerlijk uit dat ze verslaafd was geweest aan alcohol en pillen. Nancy Reagan (1981-1989) poseerde in haar autobiografie als de miskende heilige en sloeg terug naar alle verhalen over haar bitcherig gedrag tegenover de kinderen van Ronald Reagan. Barbara Bush (1989-1993) voerde haar hond als verteller op. Hun boeken verkochten wel, maar de memoires van senator Hillary Rodham Clinton, echtgenote van de vorige Amerikaanse president Bill Clinton, is nu al een bestseller. Living History is gedrukt op een miljoen exemplaren. Zestien landen hebben al de rechten gekocht.

Vergeleken met een John Grisham of de nieuwe Harry Potter is dat niets, natuurlijk. Maar voor een politieke biografie is het ongehoord. De uitgever moet wel veel vertrouwen hebben in het boek. En terecht. Geen enkele presidentsvrouw heeft zoveel schandalen en moeilijkheden overleefd als Hillary Clinton.

Ze was 45 toen haar man president werd. Toen al moet ze goed hebben geweten wat voor soort man haar ‘Bill’ was. Ze leren elkaar kennen als studenten aan de Yale universiteit, waar ze allebei rechten studeren. Zij komt uit een nette familie, hij is de zoon van gescheiden ouders. Haar vader is een hardwerkende gordijnenverkoper, zijn stiefvader is een flodderige dronkelap, zijn halfbroer een drukdoener die in 1972 de gevangenis indraait voor drugsdealen. Zij is briljant, hij is populair. Zij is Republikeins, hij is Democraat. Hij wil de politiek in, zij gaat geld verdienen.

In 1975 trouwen ze: Hillary is 28 jaar oud, Bill 29. In 1980 wordt hun dochter – Chelsea – geboren. Hij is een plattelandsadvocaat in Little Rock (Arkansas), waar hij vruchteloos campagne voert voor het Huis van Afgevaardigden. Zij heeft al heel wat op haar palmares: ze werkte mee in het onderzoek naar het Watergate-schandaal dat de Republikeinse president Richard Nixon in 1974 tot aftreden dwong. Want ze is ondertussen ook Democraat geworden, net als Bill Clinton op wie ze smoorverliefd is. Maar zoals veel bekeerlingen is ze veel radicaler, linkser ook dan hij.

OP NAAR HET WITTE HUIS

Na hun huwelijk neemt zij de touwtjes in handen. Hij is ondertussen gekozen tot procureur-generaal, zij zal de kost verdienen. Tien jaar later is ze een van de meest invloedrijke advocaten van de Verenigde Staten en is hij gouverneur van Arkansas. Zij stopt haar feminisme in de kast en speelt de gouverneursvrouw. Ze gebruikt zijn naam, verandert van kapsel, draagt mantelpakjes en lenzen in plaats van een bril. Het lukt: ze houdt haar man op de gouverneurszetel: hij wordt vijf keer herkozen. Haar droom – Bill in het Witte Huis krijgen – wordt langzamerhand minder utopisch.

Tenzij er een schandaal komt. Want Bill is dol op vrouwen. Té dol.

Dat blijkt nog maar eens in 1992 tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen. Er duiken allerlei verhalen op over zijn slippertjes. Ze blijken verzonnen, maar Clinton krijgt een geurtje van onbetrouwbaarheid. Hillary redt hem. In een gezamenlijk televisieoptreden geeft ze toe dat ze af en toe problemen hebben (‘Wie niet?’), maar dat hun privéleven niemand aangaat. Amerika smult en het beeld is gezet: de Clintons zijn het perfecte team. ‘Wie voor mij stemt, krijgt er twee voor de prijs van één’, grapt Clinton tijdens de campagne.

De onbekende boerenlul uit Arkansas wint de presidentsverkiezingen. Het jonge paar neemt zijn intrek in het Witte Huis. Amerika jubelt, een nieuwe Kennedy is opgestaan!

Dat beeld klopt maar al te goed. Net als John Kennedy neemt Clinton het niet al te nauw met de echtelijke trouw. Maar terwijl Jackie Kennedy in stilte leed, waakt Hillary. ‘Ze lijkt wel mijn cipier’, verzucht Clinton tegenover ingewijden. Maar zij weet perfect dat een president met de broek op de enkels een verhaal is dat iedereen interesseert. Ze weet ook dat haar man vijanden heeft. Vooral binnen de Republikeinse partij, waar men niet is vergeten hoe de jonge gouverneur hun ster – George Bush senior – van tafel heeft geveegd. En dus vraagt ze de FBI-dossiers op van 400 potentiële tegenstanders. En vergeet ze terug te geven. Filegate zal later losbarsten.

ZIPPERGATE

Voorlopig zijn de Clintons nog onaantastbaar. Travelgate – zeven medewerkers van het reisbureau van het Witte Huis worden ontslagen en vervangen door vrienden van de Clintons – raakt hen niet. Een volgende schandaal zet onderzoeksrechter Kenneth Starr op hun spoor. In haar Arkansas-tijd heeft Hillary adviezen gegeven aan een onroerendgoedmaatschappij. Op zich niets mis mee, maar er zitten wat duistere kantjes aan. Gelukkig begrijpt het grote publiek niets van de ingewikkelde juridische artikels die in de kranten verschijnen en alles verzandt.

Bill Clinton wordt in 1996 herkozen. De broers van Hillary raken verwikkeld in dubieuze zaken, maar financiële dossiers zijn niet interessant. En dan gebeurt wat Hillary zo heeft gevreesd: Monica Lewinsky, een stagiaire van het Witte Huis, komt met allerlei verhalen naar buiten over de seksuele smaak van de president. De president ontkent, blijft ontkennen, maar geeft uiteindelijk alles toe. Hillary is ziedend, maar ze blijft onwrikbaar aan zijn zijde staan.

Ingewijden weten beter. In datzelfde jaar verschijnt de roman Primary Colors. De auteur Anonymous blijkt Joe Klein, een Newsweek-journalist en bewonderaar van de Clintons. Hij blijkt haarfijn op de hoogte van het reilen en zeilen van het Clinton-huishouden en van de rol van Bill en Hillary. Hij is de charismatische kandidaat, zij de intelligente campagneleider.

Kenneth Starr, die al het onroerendgoedschandaal onderzocht, bijt zich nu vast in wat Zippergate wordt. Zijn meedogenloze achtervolging van de president veroorzaakt het wonder: Clinton is populairder dan ooit, Hillary – tot dan gerespecteerd maar niet geliefd – wordt een ster. Er beginnen allerlei biografieën over haar te verschijnen. Voorstanders bejubelen haar als de trouwe vrouw van haar man. Tegenstanders verwijten haar dat ze superintelligent is, maar ook ambitieus, koel en berekend. De feministen schrijven haar dat ze bij haar man blijft om de functie, en de rol speelt van een WAM (Wife and Mother). Maar Amerika sluit haar en haar Bill in het hart. En Hillary besluit een eigen carrière na te streven.

In november 2000 wordt ze verkozen tot senator. De eerste first lady die dat lukt. Maar dat is buiten haar man en familie gerekend. In haar eerste weken als senator barsten twee schandalen tegelijk los. Blijkbaar heeft het echtpaar wat meubels meegenomen uit het Witte Huis. Die zijn ondertussen teruggestuurd, net als de geschenken aan de president waarvan ze dachten dat die persoonlijk waren. Erger is dat Bill Clinton – zoals toen gebruikelijk – vlak voor hij president af was nog een aantal mensen gratie heeft verleend. Blijkt dat haar broers daar geld voor opstreken. Gewoon lobbywerk, verklaren die. Maar terwijl hij de wereld rondreist en toespraken houdt (een kwart miljoen dollar per stuk), mag zij de uitleg geven.

Ook over haar boek. Dat is tegen de ongeschreven regels van de Senaat, zelfs als het contract werd getekend toen ze nog first lady was. Maar iedereen weet dat ze het geld nodig heeft. Hun nieuwe huis kost 1,7 miljoen dollar. Ze zijn de advocaten die hen in alle schandalen verdedigden nog meer dan vijf miljoen dollar schuldig.

Dit boek delgt tenminste de schulden: acht miljoen dollar voorschot en nog wat miljoenen van de verkoop van de rechten in andere landen. Alleen paus Johannes Paulus II kreeg meer voor zijn biografie. En de topsom gaat naar Bill Clinton: twaalf miljoen als hij zijn memoires inlevert. Zo immens populair is hij nog steeds.

Dat kan helpen, want er wordt hardop gefluisterd dat Hillary in 2008 een gooi wil doen naar het presidentschap. Dat kost geld. Maar dat vraagt ook om een imago. En dat levert Hillary met haar biografie af. Voortaan hoeft ze niet meer te praten over alle schandalen en de slippertjes van haar man. Iedereen kan het nu lezen. Voor 25 dollar.

Misjoe Verleyen

Koel, berekend, ambitieus en superintelligent. Hillary for president.