Rusland en Oekraïne werden het eens over een nieuwe gasprijs. Komt daarmee een einde aan het conflict dat Europa in de kou zette?
Zoals vorige week beloofde Moskou ook dit weekend dat er weer Russisch gas via Oekraïne naar Europa zal stromen. De Russische en Oekraïense premiers, Vladimir Poetin en Julia Timosjenko, werden het onder grote Europese druk eens over de prijs die Kiev moet betalen voor het gas dat Rusland aan Oekraïne levert. Vorige week werd de kraan wel opengedraaid, maar er stroomde geen gas door de pijpleidingen. Oekraïne zei dat het niet voor de doorvoer kon zorgen. Gazprom stelde Oekraïne daarvoor verantwoordelijk. De Oekraïners antwoordden dat de Russen te weinig gas in het systeem pompten, en dan ook nog eens via een ongebruikelijke route. Oekraïne was niet bereid om de bevoorrading van zijn eigen gebruikers af te snijden om het gas naar Europa door te laten.
Waarnemers van de Europese Unie die uitgestuurd waren om op het transport toe te zien, kregen geen hoogte van de situatie. Europa stelde Oekraïne verantwoordelijk, maar het was ook boos op Moskou, omdat het voor de Russen belangrijker leek om Oekraïne te pesten dan om hun klanten in Europa te bedienen. Rusland heeft nooit helemaal geaccepteerd dat het geen controle heeft over het transportsysteem dat over Oekraïens grondgebied loopt. Om zijn plaats aan tafel af te dwingen, kan Oekraïne alleen de bevoorrading van Europa met Russisch gas in het honderd laten lopen.
Op de achtergrond spelen tegenstrijdige belangen. De twee landen probeerden om elkaar in diskrediet te brengen, en ze zetten uiteindelijk vooral zichzelf te kijk. Ze lopen nu allebei het risico dat gefrustreerde klanten de zaak met dure schadeclaims aanhangig maken. De politieke oppositie in Moskou vermoedt dat Rusland bewust op een botsing met Oekraïne heeft aangestuurd. Zoals in de oorlog met Georgië vorige zomer was het de bedoeling om pro-westerse leiders zwart te maken. In de twee gevallen wees Moskou de Amerikanen met de vinger. De persoonlijke tussenkomst van premier Vladimir Poetin gaf de botsing nog meer politieke kleur. Dit is een commercieel dispuut, zei hij. Maar: ‘We zullen nooit vergeten dat we een bijzondere, historische relatie hebben met Oekraïne. We willen de situatie in Oekraïne niet erger maken dan ze is. We willen ze, integendeel, verbeteren. We willen de Oekraïners helpen om zich van alle soorten van oplichters te ontdoen.’
Het Oekraïense politieke geruzie, de schimmige distributie van gas, de aanwezigheid van onduidelijke tussenpersonen, de zwakke wetgeving en de graad van corruptie maken het land ook kwetsbaar. Zo ondermijnde president Viktor Joesjtsjenko een gasdeal met Rusland, die door premier Julia Timosjenko werd onderhandeld. In de hoop dat een conflict met Rusland zijn eigen, tanende populariteit zou opkrikken. Er worden dit jaar in Oekraïne presidentsverkiezingen gehouden.
De vraag is wie hierbij wint. Gazprom meldde eind vorige week dat het conflict het bedrijf al ruim een miljard dollar aan inkomsten had gekost en dat de gaswinning uit meer dan honderd bronnen was stilgelegd. Zoals voorzitter Jose Manuel Barroso van de Europese Commissie zei: ‘Ik spreek me niet uit over gelijk of ongelijk. Ik stel alleen vast dat zowel Rusland als Oekraïne niet in staat is om aan zijn verplichtingen te voldoen.’
©The Economist
