Terrorisme is communicatie, en bijgevolg trendgevoelig. Dat beweren de vaak zelfbenoemde experts die de voorbije dagen aan het woord kwamen. De bomaanslag in Madrid, zo citeerde de Nederlandse krant NRC een Duitse specialist, onderstreept de nieuwste door Al-Qaeda geïnspireerde mode: zo veel mogelijk willekeurig gekozen slachtoffers maken, om zo veel mogelijk media-aandacht te krijgen.
Kleinschalige terreur, waarbij wat stoffelijke schade wordt aangericht en hooguit enkele gewonden vallen, heeft afgedaan. Wie de camera’s nog wil lokken, moet zich voortaan meten met Al-Qaeda en andere islamitische terreurnetwerken. En hoe hoger het doel – in dit geval de heilige oorlog tegen de zionisten en het Westen – des te gruwelijker zal de aanslag zijn.
Naar die maatstaven zal de aanslag in Madrid wel een succes zijn. Een nieuw succes op de al lange lijst van de met Al-Qaeda verwante terreurgroepen, die de voorbije jaren ruim 3600 slachtoffers hebben gemaakt. De tweehonderd doden en de vijftienhonderd gewonden in Madrid worden voorlopig niet meegerekend. Al wijzen de eerste sporen en aanhoudingen en de verregaande gelijkenissen met andere aanslagen op een nauwe verwantschap met de terreurbank van Osama Bin Laden. Bovendien was Spanje tot vorige week een uitgelezen werkterrein voor moslimterroristen, voor wie volgens Walter Laqueur de overgang van fanatisme naar barbarij een kleine stap is.
Imad Eddin Barakat Jarkas bijvoorbeeld, een Syriër, was lange tijd hoofd van de Al-Qaeda-cellen in Europa en opereerde vanuit Spanje. Hij kent Osama Bin Laden persoonlijk en inspecteerde in zijn opdracht Al-Qaeda-projecten overal ter wereld. Mohammed Atta, deelnemer aan de aanslag op de WTC-torens in New York, reisde tijdens het voorjaar van 2001 tot twee keer toe voor briefings naar Spanje. Hoewel Barakat sinds het najaar van 2001 in de gevangenis zit, blijft zijn Europese netwerk operationeel.
Momenteel opereren op het continent tal van terreurgroepen, de ene al gevaarlijker dan de andere. Van een van de gewezen ETA-kopstukken, Luis Jose Galan Gonzales, die zich nu met Yoesef Galan laat aanspreken, is bekend dat hij zich tot de islam bekeerde en bijscholing genoot in een van de opleidingskampen van Al-Qaeda in Indonesië.
Al die groepen voeren opdrachten uit voor elkaar, kopen en verkopen elkaars moordtuigen, handelen in drugs en organiseren financiële zwendel. De IRA werkt in onderaanneming voor de Baskische ETA, en omgekeerd. ETA en IRA, die hun agenten opleidden in PLO-kampen in Jemen en elders in het Midden-Oosten, leveren hand- en spandiensten aan de Colombiaanse FARC. Het internationale terrorisme is niet alleen een vorm van communicatie, het is ook een toonbeeld van mondiale commercie.
Voor de reizigers op forenzentreinen in de Madrileense stations Atocha, El Pozo en Santa Eugenia maakt het nog weinig uit waar de bommen vandaan kwamen. Voor de vijftienhonderd gewonden en verminkten is het geen troost dat zij slachtoffers zijn van een heilige oorlog, afgekondigd door een fanatieke Saudi die zich beroept op een 18e-eeuwse doctrine.
Stemmen in Europa pleiten voor het grote overleg met de islamgemeenschap. Met welke moslimgemeenschap? Met hen die Osama Bin Laden volgen en die naar eigen zeggen ‘de dood verkiezen boven het leven’? Met de jihadi voor wie het zionisme en het Westen gezwellen zijn die moeten worden weggesneden? Dat gesprek is onmogelijk als de islamwereld zelf niet afrekent met zijn interne tegenstellingen, tussen moslims die de vrijheid van denken en werken opeisen en de fundamentalisten.
Het Westen moet zich ver houden van de fatale grens waar verdraagzaamheid ophoudt een deugd te zijn.
rik van cauwelaert
