SP.A-voorzitter Steve Stevaert is de populairste politicus maar eindigt in het referendum ‘Mensen van het Jaar’ op de derde plaats. Minderbroeder Robert Hermans slaat en zalft zijn Hasseltse buurman.
Het ‘heilig paterke van Hasselt’, geboortenaam Valentinus Paquay, werd op 9 november door paus Johannes Paulus II zalig verklaard. Drijvende kracht achter de viering daarna in en rond de paterkeskerk in de Hasseltse Minderbroederstraat was minderbroeder Robert Hermans. Hoewel SP.A-voorzitter Steve Stevaert maar enkele huizen verder woont, kreeg de kleine kloostergemeenschap met nog vijf andere priesters en vier lekenbroeders die bekende buurman en titelvoerend burgemeester van Hasselt toen niet over de vloer. Ook op andere momenten zien ze hem niet vaak.
Toch staat het voor Hermans buiten kijf: Stevaert is een sympathiek man. Maar een kritisch oordeel over zijn doen en laten heeft hij even goed klaar. Robert Hermans: ‘Het eerste wat me altijd opvalt, is zijn mooie glimlach. Die doet me soms denken aan paus Johannes Paulus I. In diens glimlach las je echt een evangelische levenshouding. Stevaert weet in elk geval dat iemand met een glimlach de harten van de mensen steelt. Bovendien is hij een genie als het gaat over stemmen winnen. Met maatregelen zoals gratis bussen en goedkope vuilniszakken spreekt hij de gewone mensen aan. Alleen beseffen die niet altijd dat ze er zelf voor betalen met hun belastingen. Misschien klinkt dit hard, maar in feite voert Stevaert permanent propaganda op kosten van de belastingbetaler.’
Om dezelfde reden loopt Hermans niet warm voor oneliners van Stevaert zoals ‘wat goed is voor de mensen, is socialistisch’ en ‘Vlaanderen zit vol socialisten, maar de mensen weten dat nog niet allemaal.’ Hermans: ‘Sociaal zijn, dat is goed. Maar of alles wat socialistisch is ook goed is voor de mensen, dat betwijfel ik. Niemand zal het afkeuren dat de kleine man beter wordt van veranderingen aan het systeem. Maar dat mag niet overdreven worden. Als je daarvoor zware belastingen oplegt, dan perk je niet alleen de vrijheid van de mensen in, maar ook hun eigen verantwoordelijkheid.’
‘In navolging van de Duitse theoloog Karl Rahner denk ik dat Vlaanderen niet vol socialisten maar vol anonieme christenen zit, mensen die door hun opvoeding geleerd hebben om zich in te zetten voor anderen en die niet alleen gehecht zijn aan geld en materiële dingen. We moeten toegeven dat dit verzwakt. De onveiligheid en de onverdraagzaamheid stijgen, ondanks de socialisten die Stevaert overal ziet.’
Hermans wil niet dat zijn weerwerk wordt uitgelegd als een reactie tegen de vrijzinnige Stevaert. ‘Steve komt uit een christelijk gezin. Volgens mij is ook hij een anonieme christen. De media hemelen hem voortdurend op, maar ze verkopen ook veel zever in pakskes, zoals ze in Hasselt zeggen. Stevaert is een gewone jongen die niet lang gestudeerd heeft, maar onbetwistbaar veel kwaliteiten bezit. Hij zegt ook geen domme dingen. Zo een uitspraak dat wat hij niet begrijpt ook niet door de mensen wordt begrepen, dat komt goed over. Hij doet dat ferm goed, hoor je dan.’
VOLLE KERKEN
Zo bedoeld had hij het ongetwijfeld niet, maar Steve Stevaert markeerde intussen ook voor Robert Hermans op een aparte manier de viering van de zaligverklaring van pater Valentinus. Eerst toonde de SP.A-voorzitter in het weekblad Tertio een grote openheid voor christenen en sprak hij met waardering over de katholieke kerk. Even later was hij erg kritisch over paus Johannes Paulus II toen die zich na een ad limina bezoek van de Belgische bisschoppen verweerde tegen de Belgische wetten over abortus, euthanasie en het homohuwelijk. ‘De paus moet niet oordelen over onze democratie’, zei Stevaert.
Hermans: ‘Ik geef Steve volledig gelijk als hij liever volle dan lege kerken ziet omdat volle kerken wijzen op een groot waarde- en normenbesef in de samenleving. Mensen die naar de kerk gaan, zeuren niet zoveel. Ze willen iets doen voor anderen. Ze hebben een plichtsbesef ten opzichte van hun gezin. Daarom verbaast het me dat sommige politici liever andere kiezers achternalopen. Neem Pieter De Crem (CD&V). Als de paus naar de leer van de katholieke kerk grijpt om iets te zeggen over homoseksualiteit, dan is De Crem er als de kippen bij om te reageren en van de daken te roepen dat CD&V geen confessionele partij meer is. Op die manier wint hij misschien de stem van één homo, maar verliest hij er dertig andere.’
‘Mijn indruk is dat het waardebesef bij ons wordt afgebroken’, zegt Hermans verder. ‘Dat hebben we onder meer te danken aan de media en aan de regering met op kop vrijzinnigen zoals het knibbelkonijn Guy Verhofstadt (VLD) en père Louis Michel (MR). Ook moraalfilosoof Etienne Vermeersch en theoloog Edward Schillebeeckx menen dat ze God niet nodig hebben om waarden op te bouwen. Dragen de wetten over abortus of euthanasie daar dan wel toe bij? Volgens mij wordt een mens zonder eeuwige bestemming gereduceerd tot een mier. Die wetten relativeren het begin en het einde van het leven en toch worden ze ook gesteund door de SP.A van Stevaert. Tellen die waarden dan niet mee voor hem of heeft hij niet genoeg filosofische bagage om dit in te zien?’
Hermans begrijpt ook de reactie van Stevaert op de paus niet. ‘De paus mengt zich niet in de politiek of met staatszaken. Maar mag hij daarom niet meer zeggen wat volgens de christelijke leer goed en kwaad is? De paus krijgt geen opdracht van Stevaert, maar van Christus. De paus heeft het evangelie om in de traditie van de apostelen zijn taak – ‘ga en onderwijs alle volkeren’ – uit te voeren. Hij hoeft zich dus niet stilletjes terug te trekken op een kleine kamer en te zwijgen omdat zijn uitspraken Stevaert niet zouden aanstaan.’
Op Hasselts niveau gaat het er niet zo heftig toe. Hermans: ‘Stevaert is te slim om niet te weten dat een conflict met gelovigen stemmen zou kosten. Getooid met de burgemeesterssjerp stapt hij mee in de processie tijdens de Virga Jessefeesten en mede dankzij hem blijven de kerkgebouwen in Hasselt netjes. Dat gebeurt allemaal niet zonder politieke bedoelingen, maar ook dat is een aspect van zijn genie.’
LEUKE VONDST
Dat genie sloeg nochtans een niet alledaagse gebeurtenis – de zaligverklaring van ‘het heilig paterke’ – over. Hermans: ‘We hebben geen enkele officiële steun gehad. Nu goed, ik trek me dat allemaal niet aan, want we hebben die steun niet nodig om toegewijd te zijn aan pater Valentinus. De stad schaart zich liever achter initiatieven zoals het Mode- museum, muziek en theater op straat en andere manifestaties met veel lawijt. Misschien waren Stevaert en anderen op het stadhuis daarom zo verbaasd toen de deken van Hasselt tijdens de Virga Jessefeesten dit jaar enorm veel volk zag opdagen voor een echte bedevaart langs de groene boulevard nadat men de eigenlijke processie door het slechte weer twee zondagen had geannuleerd.’
Na de verkiezingsoverwinning van Stevaert op 18 mei werd hij in sommige media ‘god’ genoemd. ‘Dat is onnozel’, meent Hermans. ‘Die omschrijving is vroeger al eens gebruikt voor een andere partijvoorzitter. Guy Spitaels (PS) was ook dieu. Maar als iemand de absolute meester wordt in zijn partij en in het land, dan kan dat enkel betekenen dat de democratie een ferme deuk krijgt.’
Op dezelfde toon – relativerend en tegelijk streng – spreekt Hermans over ‘het schijnheilig paterke’, de roepnaam die Stevaert op het jongste congres van de groenen kreeg. ‘Ach, dat heeft me ook als minderbroeder niet gestoord. In feite was het zelfs een leuke vondst, maar men had ze beter binnenskamers gehouden. Ik merk natuurlijk ook dat Stevaert politiek de grootste wil worden door samen met andere partijen aan de verkiezingen deel te nemen. Dan kunnen we doen wat we willen, zo heb ik hem horen zeggen. In de democratie deelt de helft plus één de lakens uit, maar is dat goed? Op die manier werkt het in het gezin toch ook niet. Je moet steeds naar anderen luisteren en rekening met hen houden.’
Ook Hermans weet tot slot dat Stevaert altijd op zoek is naar ‘schitterende ideeën’. Of de pater er een heeft voor de politicus? ‘Ik ben vooral bezorgd over de financiën van de overheid. Een gezond financieel beleid is het begin van alles. Politici mogen de mensen niets wijsmaken. Niets is gratis. Hoewel de socialisten daar altijd een speciaal talent voor gehad hebben, kan niemand uitdelen wat hij niet heeft. Dat geldt evenzeer voor de liberalen die steeds meer lijken op de socialisten en zo graag uitpakken met belastingverlagingen. In de realiteit valt dat flink tegen. Ik verdien welgeteld 4 euro per maand meer dan vroeger.’
Hermans wordt in januari 79 jaar. Maar de riem legt hij nog niet af. Op zijn werkkamer rinkelt geregeld de telefoon en het gesprek moet onderbroken worden als een moeder komt vragen om haar kind te zegenen. ‘Een oude pater is geen jonge priester meer’, veinst Hermans vermoeidheid. ‘Kent u niemand die voor vers bloed in ons klooster wil zorgen? Of zou dat geen goed idee voor Steve zijn?’
Patrick Martens
