Hoe stemmen jongeren in Vlaanderen? Knack vroeg het zich af en bracht de stembus naar de scholen.

Van 23 april tot 8 mei trokken twee ‘stembussen’ door Vlaanderen. Na een oproep in Knack hadden tientallen scholen zich ingeschreven, maar om een representatief staal te bereiken, moest uiteraard met een heleboel criteria rekening worden gehouden. Een correcte verdeling over de kieskringen, maar ook een spreiding over algemeen vormend (ASO), technisch (TSO) en beroepsonderwijs (BSO). Ook met de verdeling confessioneel en niet-confessioneel onderwijs moest rekening worden gehouden en wel per kieskring.

Alles bij elkaar brachten bijna vijfduizend scholieren uit twintig scholen hun stem uit. Alle ‘kiezers’ zijn scholieren uit de hoogste twee jaren van het secundair onderwijs. Twee op de drie zijn jonger dan achttien, een op de drie moet op 18 mei gaan stemmen.

In de periode dat de bussen rondtrokken, werd het binnenlandse nieuws beheerst door de herrie rond de nachtvluchten met het ontslag van minister van Verkeer Isabelle Durant (Ecolo) en staatssecretaris voor Energie Olivier Deleuze (Ecolo) als hoogtepunt. Veel aandacht ging ook naar de vogelpest die vooral de kieskringen Limburg en Antwerpen trof. Terwijl in de laatste dagen de alarmerende berichten over de steeds stijgende werkloosheid de media haalden. Toch hadden die thema’s amper invloed. De uitslagen bleven de twee weken lang zeer stabiel.

Dat is wellicht mede te verklaren door het feit dat de alternatieve stembusgang in de voorgaande weken grondig was voorbereid. De scholieren kregen dus voor ze gingen stemmen, uitleg over verkiezingen en partijprogramma’s.

EN DE WINNAAR IS….

De uitslag is duidelijk: SP.A-Spirit wordt, als het van de jongeren afhangt, met afstand de grootste partij. Ze scoort in alle kieskringen, alle vormen van opleidingen, alle netten en alle leeftijdsgroepen.

VLD wordt overal numero duo, behalve in West-Vlaanderen waar CD&V-voorzitter Stefaan De Clerck duidelijk goed in de markt ligt. Opmerking: er was geen Kortrijkse school bij de uitverkorenen.

Regeringspartij Agalev, die volgens alle peilingen behoorlijk aanslaat bij jongeren, doet het dan weer verbazend slecht. De partij haalt maar tussen de vijf en de tien procent. Lijsttrekster Fauzaya Talhaoui haalt zelfs met de steun van lijstduwers Mieke Vogels en Jos Geysels in Antwerpen maar net de kiesdrempel.

Oppositiepartij CD&V wordt bij de Vlaamse jeugd de derde partij. In West-Vlaanderen speelt het De Clerck-effect en in Antwerpen beperkt nieuwkomer Inge Vervotte de schade. Maar Carl Devlies kan in Leuven héél weinig jongeren over de streep trekken. Ook de steun van lijstduwer Mark Eyskens helpt niet. CD&V wordt in Leuven de vijfde partij. Er waren na de score van SP.A-Spirit en VLD ook niet veel stemmen meer te verdelen.

Het Vlaams Blok haalt in deze leeftijdscategorie tussen 8 en 16 procent en scoort dus – behalve in Brussel-Halle-Vilvoorde – veel lager dan bij de verkiezingen van 1999. Maar wat vorige verkiezingen aantoonden, blijft gelden: Antwerpen is een uitschieter en in West-Vlaanderen blijft het Blok zwak presteren.

N-VA flirt in Antwerpen, Limburg en Leuven met de kiesdrempel van vijf procent, maar gaat daar in Brussel-Halle-Vilvoorde, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen meer dan vlot over. In West-Vlaanderen tilt Geert Bourgeois – die naamstemmen krijgt – in z’n eentje de partij tot negen procent.

Het Liberaal Appel van Ward Beysen haalt nergens de kiesdrempel, maar is wel bekend in heel Vlaanderen. Dat geldt zeker voor Vivant, dat in Leuven zelfs op het nippertje de kiesdrempel haalt. Resist speelt – behalve in Antwerpen – nergens mee.

DE TRENDS

Een aantal trends zijn duidelijk. Het aantal ongeldige stemmen is opvallend laag en van zwevende kiezers is niets te merken. Informatie helpt.

De jongeren die deelnamen, stemden vooral op partijen, en dus niet zozeer op mensen. Dat kan een gevolg zijn van het bestuderen van partijprogramma’s, maar de trend is wel heel duidelijk. Waar naamstemmen werden uitgebracht, gingen die naar politici die vaak op televisie komen: de Teletubbies bijvoorbeeld, maar ook alle ministers doen het overal goed.

Op die regel is één uitzondering: SP.A-lijsttrekker en absolute nieuwkomer Saïd El Khadraouï haalde in zijn kiesdistrict Leuven een monsterscore. En dat terwijl er geen enkele Leuvense school deelnam. Jongeren stemmen dus voor jongeren: Inge Vervotte (CD&V) bewijst dat in Antwerpen.

Mogen of niet mogen kiezen, leverde geen echt verschil op. Alleen Agalev en CD&V lokten iets meer zestien- dan achttienjarigen.

Algemeen werden veel lijststemmen uitgebracht, maar voor het Vlaams Blok is dat de regel. De Blokkiezers staan pal achter de partij. Wie er op de lijst staat, is van minder belang. In debatten bleek bovendien duidelijk dat het Blok bij voor- en tegenstanders wordt geassocieerd met zijn houding tegenover vreemdelingen.

En wat andere peilingen bevestigen: BSO-scholieren stemmen meer voor het Blok dan die van TSO. In ASO-richtingen kan het Blok op veel minder stemmen rekenen.

Het net speelt enkel een rol als het gaat om stemmen voor CD&V of Vlaams Blok. In katholieke BSO- en TSO-scholen behaalt het Blok een opvallend slechter resultaat dan in niet-katholieke. Ook in Antwerpen, zodat de beruchte ‘instroom’ niet alles kan verklaren.

CD&V haalt dan weer amper stemmen in het gemeenschapsonderwijs, terwijl scholieren uit het vrije net toch voor SP.A-Spirit en VLD kiezen.

De VLD is duidelijk zijn oubollige imago kwijt en trekt wel jongeren aan, zij het iets minder in TSO en BSO dan in ASO. En SP.A-Spirit is – als de jongeren het voor het zeggen hebben – de partij van de toekomst. Of dat klopt, weten we bij de volgende verkiezingen.

Misjoe Verleyen