Geen vakman of doe-het-zelver die Soudal niet kent. De Kempense siliconenfabriek werd door oprichter Vic Swerts uitgebouwd tot een multinational met 44 buitenlandse filialen. Swerts is intussen al lang pensioengerechtigd, maar de ambitie blijft branden. Volgend jaar wordt hij hoofdsponsor van wielerploeg Lotto en tegen 2020 moet Soudal een miljard euro omzet halen. ‘De meeste mensen zijn kuddemensen, maar ik neem graag het voortouw.’
‘Ondernemen in België is formidabel’, zegt Vic Swerts, eigenaar en voorzitter van Soudal, producent van siliconen, isolatieschuim en lijm. ‘We hebben goede scholen en universiteiten en onze jongeren zijn ook gemotiveerd om te werken. Het is hier echt goed om te ondernemen.’ En al die klaagzangen van collega-ondernemers dan? Hij haalt diep adem: ‘Wie ben ik om daarop te antwoorden? Soudal doet het uitstekend, maar heel wat bedrijven hebben het moeilijk en dan ga je al snel aan de klaagmuur staan. Misschien moeten sommige ondernemers meer de hand in eigen boezem steken, in plaats van anderen de schuld te geven als de zaken niet goed gaan.’
Soudal – een samentrekking van ‘soudeert alles’ – is bekend bij elke vakman en doe-het-zelver: wie heeft nog nooit siliconenkokers of schuimbussen van Soudal in huis gehaald? Volgend jaar zal de naambekendheid van het bedrijf nog groter worden, want dan vervangt het Belisol als hoofdsponsor van de Lotto-wielerploeg. Het bedrijf, dat 48 jaar geleden werd opgericht, is nu een wereldspeler met 2100 werknemers – van wie 900 in België. De groep heeft Turnhout als uitvalsbasis en boekt wereldwijd bijna 600 miljoen euro omzet. In 2011 werd Soudal uitgeroepen tot Onderneming van het Jaar. De oprichter mag worden aangesproken als Victor baron Swerts, al heeft hij liever dat je gewoon Vic zegt. Met zijn 74 jaar is hij al lang de pensioengerechtigde leeftijd voorbij, maar elke dag nog is Swerts aanwezig in zijn bedrijf. ‘Omdat ik het zo plezant vind’, zegt hij zonder een poging om zijn Kempense tongval te verhullen. Want eigenlijk doe ik hier niks.’
Niets?
VIC SWERTS: Ik heb me omringd met straffe mannen en alles gedelegeerd. Dat is wat je als bedrijfsleider moet kunnen: zorgen dat je niet onmisbaar bent. En Vic Swerts is gene lomperik, maar al de mensen rondom mij zijn oneindig veel slimmer en gespecialiseerder in hun domein dan ik. Prijsberekening zou ik niet zo goed kunnen als de kerels die dat hier nu doen. En dat geldt ook voor de boekhouding, het ontwikkelen van nieuwe producten, noem maar op.
Waar bent u het best in?
SWERTS: Ik ben nogal goed in het inschatten van mensen. Niet dat ik me nog nooit heb vergist, want ik heb ooit de leiding van ons Amerikaanse filiaal toevertrouwd aan iemand die er plots met een miljoen dollar vandoor was. Maar ik heb me nog vaker níét vergist, goede mensen vertrouwen geschonken en zo een schitterend team samengesteld. Ik heb hier een geweldig orkest opgebouwd met uitstekende solisten, en ik ben de dirigent. Ja, mensenkennis is mijn sterkste punt en dat heb ik te danken aan mijn ouders: mijn vader was melkboer en hovenier, mijn moeder had een kruidenierswinkel. Van hen leerde ik wie zijn rekening kon betalen, wie te vertrouwen was, wie je goedendag moest zeggen.
Wat was cruciaal om van Soudal zo’n succesverhaal te maken?
SWERTS: Veel was toeval. Natuurlijk, je moet de opportuniteiten zien en grijpen. Als je het mooie meisje niet aanspreekt, zal het nooit tot een huwelijk komen. Ik ben als 26-jarige begonnen met polyesterplamuur, dat gebruikt werd om beschadigd koetswerk te effenen of gaten en kieren te vullen. Bayer leverde daarvoor de grondstof. Een ingenieur van dat Duitse bedrijf heeft me eind jaren zestig voorgesteld om te beginnen met een toen revolutionair product: siliconen. Die kans heb ik met beide handen gegrepen. Ik ben geld gaan lenen, kocht een mengmachine en we waren vertrokken. Ik heb veel nachten wakker gelegen en vijfentwintig jaar chronisch geldgebrek gehad. Niet dat we geen boterham konden eten, maar we kwamen steevast geld te kort om de nodige investeringen te doen en het bedrijf uit te bouwen. Maar ken je mijn motto? De vijf D’s? Dromen, denken, durven, doen en doorzetten. Vooral dat laatste is belangrijk: doorzetten, doorzetten, doorzetten.
Vanwaar die gedrevenheid?
SWERTS: Ik ben een streber. Ik ben ambitieus en doe er alles aan om vooruit te komen. Mijn afkomst speelt daarbij ongetwijfeld een belangrijke rol. Ik kom uit een gezin van kleine, hardwerkende zelfstandigen. Middenstanders moesten onderdanig zijn, zich bijna prostitueren. Dat heb ik ook bij mijn ouders gezien: buigen en nog eens buigen. Het heeft me altijd geërgerd dat mijn ouders zo nederig waren tegenover klanten en ik heb me daar altijd tegen verzet. Als ik de kinderen van de directeurs in witte kostuumpjes voorbij onze winkel naar de tennisles zag lopen, vond ik het jammer dat dat niet voor mij was weggelegd. Ik ben als tiener ook altijd jaloers geweest op de jongens die met hun eigen biljartkeu naar het café trokken, terwijl ik thuis moest meehelpen in de zaak. Maar goed, die frustratie is voorbij.
De Coucke van de Kempen
In zijn bureau hangt een muurvullend schilderij van Pierre Alechinsky. In de hoek staat een kleiner werk van Panamarenko, waarvan hij ook nog ‘grotere beesten‘ bezit: ‘Brazil’, een vliegenier met vleugels die een spanwijdte hebben van 6,5 meter en ‘Pepto Bismo’, een soldaat met propellers op zijn rug waarvan ook op het Antwerpse Sint-Jansplein een exemplaar te bewonderen is. ‘Ik verzamel ook werk van andere Belgische kunstenaars’, zegt Swerts. ‘Ik heb schilderijen van Permeke, Magritte, Delvaux, noem maar op.’ Zijn het investeringen? ‘Nee, zo zie ik dat niet, al hoop ik wel dat ze hun waarde behouden. Ik verzamel ze omdat ze me rust geven en ik geniet ervan als ik zie dat andere mensen er ook van genieten.’
Hij veert overeind. ‘Kom, ik zal u eens iets laten zien.’ We lopen door de gang voorbij een kunstwerk van Delphine Boël, de dochter die koning Albert II weigert te erkennen. Vic Swerts gooit de buitendeur open, we slalommen langs zijn Tesla S, de eerste volledig elektrische luxe sedan, steken een pad over en dan openen zich de deuren van een andere wereld: we betreden een Japanse binnentuin van vijfhonderd vierkante meter. ‘Sommigen vinden dat het niet past midden in een fabriek, maar hier heb ik altijd van gedroomd. Het heeft me wel wat geld gekost.’ We schrijden door de zen-tuin met exotische planten en vissen en trekken naar een paar verdiepingen hoger gelegen ontvangstruimte annex kleine concertzaal mét Steinwaypiano. ‘Ja, ik hou van kunst en cultuur en ga graag naar opera en concerten.’
Bent u ook een sportliefhebber?
SWERTS: Toen ik jong was, moest ik om vier uur opstaan om aardbeien en boontjes te plukken of om asperges te gaan steken. Gaan joggen, dat zat er bij ons niet in. Nu golf ik soms in het weekend, maar terwijl ik tegen zo’n balletje sla denk ik aan wat ik op dat moment nog allemaal zou kunnen doen. De enige sport die ik fanatiek beoefen, heet Soudal.
Soudal wordt nu hoofdsponsor van het Lotto-wielerteam. Waarom?
SWERTS: Met opera en concerten bereiken we de gewone stielman of doe-het-zelver niet, met formule 1 evenmin. We sponsoren al enige tijd voetbalploeg Westerlo, dat is leuk voor de mensen die hier in Turnhout werken. We zijn ook in het veldrijden aanwezig, als sponsor van zes belangrijke wedstrijden die samen de Soudal Classics vormen, en dat is plezant voor heel Vlaanderen. Maar onze omzet komt voor negentig procent uit export en daarom zijn we in het wielrennen gestapt. Eerst bescheiden met een naamsvermelding op de koersbroekjes, maar toen Belisol zijn contract met Lotto niet verlengde, hebben we toegehapt en een sponsorcontract voor zes jaar afgesloten.
Belisol betaalde als sponsor drie miljoen euro per jaar. Wat kost het Soudal?
SWERTS: Dat mag ik contractueel niet zeggen, maar het sponsorcontract kost ons wel een pak meer dan het bedrag dat voor Belisol genoemd wordt. En het houdt niet op bij dat sponsorcontract, want onze naamsvermelding op zo’n truitje is nog maar het begin. We zullen moeten zorgen voor de ontvangst van gasten, viprecepties, enzovoorts. Insiders vertellen me dat we ons sponsorcontract met twee mogen vermenigvuldigen om de totale kostprijs te kennen. Ik hoop dat het niet waar is, want dan kost het ons echt wel veel geld. Maar in ruil hopen we wereldwijd naambekendheid te krijgen.
U sponsort een voetbalploeg uit eerste klasse en een internationale wielerploeg. Bent u de Marc Coucke van de Kempen?
SWERTS: Nee, alsjeblieft niet. Pas op, ik vind Marc Coucke een toffe kerel en heb veel bewondering voor hoe hij als apotheker van Omega Pharma zo’n prachtbedrijf heeft gemaakt. Maar ik ben en blijf wie ik altijd geweest ben, Vic Swerts uit de Kempen. Ik sluit niet uit dat ik in de toekomst ook wel eens naar een wielerwedstrijd zal gaan kijken, maar ik ben al wat ouder dan Coucke en mijn enthousiasme zal dan ook wel wat minder zijn.
Gaan we u ook meer zien op televisie, in praatprogramma’s of quizzen?
SWERTS: Nee, dat is niets voor mij. Dertig, veertig jaar lang heeft ongeveer iedereen me links laten liggen. Nu Soudal uitgegroeid is tot een succesverhaal weet iedereen me wonen. Ik word overal gevraagd, kan elke dag naar een concert, opening of voorstelling. Daar ga ik ook vaak graag op in. Bescheidenheid mag dan wel een mooie deugd zijn, je moet je af een toe toch eens laten opmerken, anders raak je nergens. Geloof me: om iets te bereiken in het leven moet je soms je nek uitsteken en opkomen voor jezelf. De meeste mensen zijn kuddemensen, maar ik probeer een uitzondering te zijn, ik neem graag het voortouw. Je moet de anderen niet steeds laten voorgaan. Ik word er ziek van als mensen aan een lift eerst de anderen willen in- of uitlaten. (Luide vloek) Zo gaat het toch niet vooruit! Ik kan ook niet tegen uitstellen. Dat is de aard van het beestje.
En er valt ook al eens een vloek en soms wordt er hard geroepen?
SWERTS: Ja, ik ben nogal extravert en toon vlug mijn emoties, maar ik vergeet ook snel. Ik kan niet op een softe manier leiding geven. Zo zit ik niet in elkaar.
Goede naïeve patriot
We benen door de productiehal. In grote ketels worden siliconen gemengd. Swerts wijst op de ultramoderne afvulmachines waar nauwelijks nog een arbeider aan te pas komt: ‘Toen ik ermee begon, moest ik 5000 kokers per jaar maken om rendabel te zijn, vandaag produceren we er 750.000 per dag. Per dag! We zijn over de jaren heen gemiddeld met 15 procent per jaar gegroeid. Naarmate je groter wordt, is het steeds moelijker om dat tempo vol te houden, maar we zijn ervan overtuigd dat het kan. Vier maanden geleden hebben we voor 40 miljoen dollar een fabriek gekocht in de VS, ondertussen hebben we nog twee acquisities gedaan in Polen. We hebben de afgelopen drie jaren 300 mensen in dienst genomen. Ja, de drive zit er nog steeds in. Tegen 2020 moeten we één miljard euro omzet halen.’
Er worden voortdurend nieuwe producten gecreëerd en nieuwe marktsegmenten aangeboord: siliconen worden niet alleen gebruikt voor vensterafdichtingen, maar ook voor daken, in de bouw en de automobielsector. En daarmee wil Swerts de wereld veroveren ‘want niemand produceert efficiënter siliconen, isolatieschuimen en lijmen dan wij’. En de wielerploeg Lotto-Soudal moet die groei ondersteunen: ‘Als ik die sponsoring niet doe, spaar ik vele miljoenen uit, maar ik denk dat we met die investering nog meer zullen binnenhalen.’
Is het dan nooit genoeg?
SWERTS: Toen we naar China trokken, stelde een goede vriend me ook die vraag: Vic, moet je nog naar China trekken, ben je nu nog niet verzadigd? Maar Soudal uitbouwen is nu eenmaal mijn passie, dat zit in mijn DNA. Ik ben 74 jaar en zit hier niet om nog meer geld te verdienen, maar ik heb wel graag dat de firma’s die we overnemen of filialen die we opstarten snel winst draaien, anders is het niet plezant. Dus onrechtstreeks komt het misschien toch neer op geld verdienen, maar het is niet mijn directe drijfveer.
Voelt u iets van crisis?
SWERTS: Toen eind 2008 de bankencrisis uitbrak, hebben we dat erg gevoeld. Alle markten gingen in een paar maanden tijd met 20 tot 30 procent achteruit. Toen hebben we beslist om de lonen van de directieleden met 25 procent te verlagen. Iedereen ging akkoord. Vanaf mei 2009 trok onze verkoop weer aan en toen heb ik die inleveringen op de directielonen met terugwerkende kracht toch uitbetaald. In maart 2010 was de crisis vergeten en sindsdien hebben we er geen last meer van. Ons grote voordeel is dat we wereldwijd actief zijn: in Italië loopt het nu wat minder, maar we groeien in Turkije en Rusland. Als je het als kmo vandaag alleen moet hebben van productie en verkoop in België, is het een heel ander verhaal. Dan is het dramatisch.
Zijn de loonkosten een probleem, zoals alle bedrijfsleiders beweren?
SWERTS: We produceren in zestien fabrieken en de loonkosten in de Belgische vestigingen liggen het hoogst. Dankzij doorgedreven automatisering zijn we hier nog competitief.
U bent blij dat de nieuwe regering iets aan die loonkosten doet?
SWERTS: Natuurlijk, ik kan er niet op tegen zijn dat ze meer wil doen voor de werkgevers, maar ik vind het nog veel belangrijker dat er sociale vrede is.
De vakbonden protesteren luid tegen de voorgenomen regeringsmaatregelen en kondigen al een nationale staking aan.
SWERTS: Vakbonden zijn een anachronisme. Bij Soudal worden de onderhandelingen met de vakbonden gevoerd door de directie. Ik kom daar niet tussen en trek me er ook niets van aan.
Wat hebt u tegen vakbonden?
SWERTS: De vakbonden hebben historisch gezien grote verdiensten, maar nu houden ze vooral zichzelf in stand en kijken ze niet naar de toekomst, zelfs niet naar de toekomst van hun eigen achterban. Ze claimen nog steeds het monopolie op de welstand van de arbeider en dat is onterecht. Elke werkgever die zich respecteert, wil niet liever dan goede, gelukkige werknemers in dienst hebben.
De kloof tussen arm en rijk neemt ook in België toe.
SWERTS: Ja, en ook al is die kloof in België een van de kleinste in de rijke westerse wereld, toch is dat voor mij als zoon van middenstanders die hard moesten werken voor een schamel bedrag ook een doorn in het oog. Na de oorlog kostte alles te veel. Ik was de oudste van zeven kinderen en ik zal nooit vergeten hoe we een stuk chocolade of een appelsien met z’n vieren moesten delen.
Wat vindt u van een vermogensbelasting?
SWERTS: Heel eerlijk: ik ben daar niet mee bezig, ook al zou ik daar wel mee bezig moeten zijn. Soudal heeft elk jaar 15 tot 20 miljoen euro winst en dat wordt in het bedrijf geïnvesteerd. Mijn kapitaal zit dus in het bedrijf. Ik heb me ook niet optimaal beveiligd tegen de fiscale aanslagen van de staat. Je kunt zeggen dat ik een goede patriot ben, of een naïeve. Laten we het er maar op houden dat ik een goede, naïeve patriot ben.
U behoort toch tot de gefortuneerden van het land?
SWERTS: Dat zal wel. Soudal heeft een eigen vermogen van pakweg 150 miljoen en ik weet niet hoeveel ik zou krijgen als ik het bedrijf nu zou verkopen, maar in elk geval een hele hoop geld. Zelfs na belastingen zou het nog voldoende zijn om er een of twee generaties van te leven, maar dat is niet wat ik voor ogen heb. Al zeg ik het zelf, ik ben een brave soldaat die zijn aandelen niet wil verkopen. Ik wil, tot eer en glorie van de familie, Soudal laten uitgroeien tot een Bekaert of een Solvay. Ik zou een familiale stichting willen oprichten zodat het bedrijf meerdere generaties in familiale handen blijft. Het doet me pijn als ik zie hoeveel mooie Belgische bedrijven in buitenlandse handen terechtkomen. En laten we eerlijk zijn: vroeg of laat verschuift het beslissingscentrum dan ook. Als Soudal in de VS of Polen een bedrijf overneemt, worden de echte beslissingen daarna in Turnhout genomen. Wij zijn dan de baas.
Krijgt u veel vragen voor geldelijke steun?
SWERTS: Elke dag, dat hou je niet voor mogelijk. De Chiro, de Lions en Rotary, alle soorten sportclubs, culturele projecten, veilingen voor het goede doel, noem maar op. En dan zijn er nog de schrijnende brieven van individuen die zeggen dat ze pech hebben gehad. Je kunt niet anders dan zeer selectief zijn in het steunen van goede doelen en ik zie het als een soort wederdienst voor de kansen die ik van de samenleving heb gekregen. Veel meer zeg ik daar liever niet over. Pas bij het Laatste Oordeel zal ik er op worden afgerekend, want ook al ben ik niet fanatiek gelovig, het heeft bij mij toch te maken met de grotere diepgang van het leven.
Tot slot: wie zit in uw persoonlijke raad van bestuur? Naar wie luistert u?
SWERTS: Naar bijna niemand. Ik vertrouw wel mensen, ik luister ook goed naar hen, maar ik doe uiteindelijk toch steeds mijn eigen zin.
DOOR EWALD PIRONET
‘Dat is wat je als bedrijfsleider moet kunnen: zorgen dat je niet onmisbaar bent.’
‘Dat heb ik ook bij mijn ouders gezien: buigen en nog eens buigen. En dat heeft me altijd geërgerd.’
