Donald Rumsfeld nam geen ontslag, maar heeft politiek toch geen toekomst meer.
Maart 1968. Een Amerikaanse eenheid onder leiding van luitenant William Calley schiet in het Vietnamese dorpje My Lai honderden onschuldige burgers dood. Als de slachtpartij bekend dreigt te worden, probeert de legerleiding met alle middelen om ze in de doofpot te stoppen. Drie jaar later verschijnt Calley toch voor de krijgsraad. Hij krijgt levenslang, maar staat snel weer op vrije voeten: president Richard Nixon zelf verleent hem gratie.
Het is de harde wet van de oorlog dat de overwinnaar na afloop uitmaakt wie schuldig is en wie onschuldig. In de bekroonde documentaire The Fog of War van Errol Morris zegt voormalig Amerikaans minister van Defensie Robert McNamara onder meer dat het bombarderen van Japanse steden met brandbommen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog volgens hem een oorlogsmisdaad was. Niemand verscheen voor de rechter, omdat het de Amerikanen waren die de bommen gooiden – en de oorlog wonnen.
De stuitende behandeling van Iraakse gevangenen in de gevangenis van Abu Ghraib is het grootste schandaal waarbij Amerikaanse soldaten betrokken zijn sinds de moordpartij in My Lai. Het Pentagon mag vrezen dat het beeld van de man die met draden aan z’n vingers en een kap over zijn hoofd met de dood wordt bedreigd, net zo’n icoon wordt als die foto van dat naakte Vietnamese meisje op de vlucht voor een aanval met napalm.
Minister van Defensie Donald Rumsfeld nam vorige week de verantwoordelijkheid voor het gedrag van zijn soldaten op zich, maar hij bood zijn ontslag niet aan. De VS leven in een verkiezingsjaar: het ontslag van Rumsfeld kan George W. Bush schaden. Rumsfeld is ook in hoge mate verantwoordelijk voor de chaos waarin Irak nu verkeert. Toch is zijn lot eigenlijk bezegeld: Rumsfeld heeft politiek geen toekomst meer. Het Internationale Rode Kruis zegt dat de minister al maanden op de hoogte was van de feiten – en niets deed.
Dat bevestigt de indruk dat de gebeurtenissen in Abu Ghraib in een bredere cultuur van minachting passen, van de kliek die het in Washington voor het zeggen heeft voor de rest van de wereld. Van Afghanistan tot de gevangenis van Guantanamo Bay: alle tekenen wijzen op een doelbewuste politiek. Het mag dan niet verbazen dat die hele Amerikaanse houding invloed heeft op de manier waarop jonge soldaten menen dat ze zich tegenover gevangenen kunnen gedragen.
Hubert van Humbeeck
Er heerst in Washington een bredere cultuur van minachting voor de rest van de wereld.
