‘Als je de aandacht van de mensen wil, moet je hen een harde klap in het gezicht geven’, zegt Koen Wauters. Zo gemoedelijk als de zanger en presentator op het kleine scherm is, zo scherp is hij als hij het over zijn werk voor de ngo Plan België heeft. Een gesprek over kindhuwelijken, vrouwenrechten en gillende groupies.
‘Bijna twee uur hebben we het over vrouwen gehad en ik heb mijn moeder niet eens vermeld’, lacht hij aan het einde van het gesprek. Maar zijn vrouw en hun twee kinderen zijn tijdens het interview nooit ver weg geweest. Koen Wauters, ooit Vlaanderens bekendste sekssymbool en meest begeerde vrijgezel, is vandaag een op-en-top familieman. ‘Ik heb alle tijd’, zegt hij als hij een stoel bijtrekt achter in een drukke brasserie in Heffen. ‘Als ik maar op tijd aan school ben om de kinderen op te halen.’ Die kinderen heeft Wauters jarenlang uit de schijnwerpers proberen te houden. Maar de laatste maanden kreeg Vlaanderen ze uitgebreid te zien. Zoon Nono figureerde in het inleidende filmpje bij zijn recentste tv-programma Project K en dochter Zita speelde in een spotje van de ngo Plan België en doet mee aan een musical. ‘Ik moedig alles aan wat met muziek te maken heeft’, zegt Wauters. ‘Wie met muziek opgroeit, is een rijker mens. Zita is thuis altijd aan het zingen, zelfs nadat ze de hele dag voor Kadanza Together, de nieuwe musical van Ketnet en Studio 100, heeft gerepeteerd. Zalig vind ik dat. Maar het is nog iets anders om echt in de muziekindustrie te stappen. Bovendien kent ze de keerzijde van de roem. Afgelopen zomer waren we met de mobilhome op een camping in De Panne, maar daar zijn we weggevlucht. Ik begrijp best dat mensen mij gedag komen zeggen en met me op de foto willen, maar mijn kinderen vinden dat helemaal niet leuk.’
In de beginperiode van Clouseau had u het zelf toch ook moeilijk met al die aandacht?
KOEN WAUTERS: Toen was het overdreven. Mensen deden alsof wij van een andere planeet kwamen. Als niemand normaal tegen je doet, is het heel moeilijk om niet naast je schoenen te lopen, zeker als jonge kerel. Op zo’n moment zijn je vrienden en familie belangrijk: zij moeten ervoor zorgen dat je weer met beide voeten op de grond terechtkomt en je laten beseffen dat je maar popmuziek maakt.
Maken jonge mannen niet vooral muziek om aandacht van meisjes te krijgen?
WAUTERS:(lacht) Gedeeltelijk, al speelt de liefde voor de muziek ook een rol. Ik geef toe dat ik een grote ijdeltuit ben en van de aandacht geniet, maar de toestanden die wij in de beginperiode van Clouseau meemaakten, waren echt verschrikkelijk. Op het hoogtepunt van de hysterie vielen er tijdens een concert van 90 minuten 98 jonge meisjes flauw. Dat is meer dan één per minuut! In Nederland hebben we eens meegemaakt dat drie meisjes in comateuze toestand naar het ziekenhuis moesten worden afgevoerd. Ik heb nooit goed begrepen hoe dat kon.
Vond u het vervelend dat er in die tijd alleen meisjes naar jullie concerten kwamen kijken?
WAUTERS: 90 procent van ons publiek was vrouwelijk. Ik snapte nooit waarom er niet meer mannen kwamen: er was geen betere plaats om een lief te vinden dan een concert van Clouseau. Wat een vijver om in te vissen!
Op zich kon het me weinig schelen dat er zoveel vrouwen kwamen kijken. Alleen werd ik vaak uitgescholden door mannen. ‘Kijk naar die idioot!’ riepen ze. ‘Hij denkt dat hij het gemaakt heeft.’ Geregeld werden de achteruitkijkspiegels van mijn auto afgerukt of schreef iemand er ‘dikke lul’ op. Op een bepaald moment was ik het zo zat dat ik met de groep wou stoppen. Ik werd er echt ongelukkig van. Ondertussen is het allemaal veel aangenamer geworden. Dat is halverwege de jaren negentig veranderd, in de periode dat onze cd Oker uitkwam. Toen ging het eindelijk over de muziek en niet meer over flauwvallende meisjes. Nu komen er eindelijk meer mannen kijken.
Babecultuur
Schuilt er een feminist in Koen Wauters?
WAUTERS: Dat zou ik niet zeggen. Natuurlijk is er bij ons nog werk aan de winkel op het gebied van vrouwenrechten. Maar persoonlijk? Ik hou van mensen, of het nu mannen of vrouwen zijn. Tegenwoordig kan ik even goed een vriendschappelijke, niet door seks gedreven relatie hebben met een vrouw als met een man. Misschien komt dat door de leeftijd of omdat ik nu getrouwd ben en kinderen heb. Wel blijf ik altijd galant: ik ben de eerste om een vrouw aan tafel een stoel onder haar kont te schuiven of de deur voor haar open te houden – al hoor ik dat sommige vrouwen dat niet meer waarderen.
Hoe zit het met de vrouwvriendelijkheid in de mediawereld en de showbizz?
WAUTERS: Zolang er media als P-magazine zijn, zal ook de stereotype babecultuur blijven bestaan. Maar vrouwen die zich daarvan kunnen losmaken en gewoon zijn wie ze zijn zonder zich aan een opgelegd schoonheidsideaal te conformeren, hebben in mijn ogen veel meer uitstraling. Kijk maar naar een zangeres als Slongs Dievanongs. Nu zal zij zich natuurlijk ook afvragen of ze wel de juiste oorbellen draagt, maar toch voel je dat ze niet probeert om aan een soort ideaal te voldoen.
Gelukkig zijn er steeds meer modemerken die niet langer uitgemergelde modellen de catwalk op sturen. Ik ben blij dat mijn vrouw Valerie geen vel over been is en dat onze dochter op dat vlak een goed voorbeeld heeft. Valerie is heel naturel – dat is een van de redenen waarom ik voor haar ben gevallen. Ze gebruikt weinig make-up en heeft dat ook niet nodig, want ze is knap van zichzelf. Maar ik veroordeel niemand die daar wel heel erg mee bezig is. Vaak zijn dat jonge meisjes die zich laten leiden door wat ze op televisie zien.
In de talentenjacht The Voice moet u jonge meisjes coachen. Merkt u dat zij last hebben van de druk om aan zo’n ideaal te beantwoorden?
WAUTERS: Eerlijk waar niet. We zijn nu volop bezig met de opnames en niemand van de meisjes is overdreven veel met haar uiterlijk bezig. Ik zeg hen altijd dat ze zich niets mogen laten opdringen door de styling. Geen hakken van tien centimeter als ze zich daar niet goed bij voelen. Het is prima dat je er op het podium mooi uitziet, maar daar draait het niet om. Je moet vooral jezelf blijven.
Gruwelijke beelden
Afgelopen jaar verscheen er een opmerkelijk Plan België-filmpje waarin u uw dochter uithuwelijkte aan een oudere man. Was u meteen gewonnen voor dat idee?
WAUTERS: Dat was mijn idee! Ik ben al heel lang ambassadeur van Plan België, de organisatie die de ontwikkeling van kinderen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika ondersteunt. Het is de bedoeling dat ik aandacht vraag voor Plan en af en toe deuren laat opengaan die anders gesloten zouden blijven. Een paar jaar geleden slaagde Plan België er bijvoorbeeld niet in om binnen te raken bij de toenmalige minister van Ontwikkelingssamenwerking. Maar toen ze op het kabinet hoorden dat ik mee een petitie zou komen overhandigen, was het plots snel geregeld. Als bekende kop krijg je gemakkelijker media mee die anders nooit over een ngo zouden berichten.
Maar tot nu toe vond ik de campagnes van Plan België te zacht. Campagnes moeten veel meer in your face zijn. Als je de interesse van mensen wil opwekken, geef je hen best een harde klap in het gezicht. Wil je het publiek bewust maken van de gevaren van agressief rijden, laat hen dan afgerukte armen en bloederige onthoofdingen zien. Zo krijg je tenminste een schokeffect. Toen mijn zus destijds voor Artsen Zonder Grenzen in Ethiopië werkte, werden er gruwelijke beelden getoond van uitgemergelde kinderen met opgezwollen buiken. De mensen kregen er koude rillingen van en waren daardoor meer geneigd om een bijdrage te storten.
U had dat filmpje toch kunnen maken met een actrice in de rol van uw dochter?
WAUTERS: Ja, maar ik wist dat het veel meer impact zou hebben als mijn eigen dochter meespeelde, zeker met een regisseur als Stijn Coninx die zoiets mooi in beeld kan brengen. En het heeft gewerkt: ik heb van veel mensen gehoord dat ze de spot heel aangrijpend vonden. Zelfs ik vond dat, want ook al wist ik dat het allemaal geacteerd was, toch bleek het heel confronterend om Zita in een trouwjurkje aan de hand van die man te zien.
Ze heeft zelf mogen beslissen of ze meedeed. Nadat ik haar zo goed mogelijk had uitgelegd wat kindhuwelijken zijn, wou ze het heel graag doen. Toch was ze het eerste halfuur van de opnames niet op haar gemak. Ze kwam tegen me aan staan en zei dat ze het niet leuk vond. Gelukkig was de acteur die haar man speelde erg fijn, en kon ze het goed met de schminkster vinden. Al snel waren ze samen aan het lachen. Maar ze vond het nog altijd eng om haar handje in de hand van die man te leggen. Dat kwam natuurlijk doordat ze heel goed begreep wat er speelde.
Ook in België
Hoe wijdverspreid zijn kindhuwelijken?
WAUTERS: Elke minuut worden er 27 minderjarige meisjes uitgehuwelijkt, dat zijn er 15 miljoen per jaar. Natuurlijk zijn dat niet allemaal 11-jarigen zoals Zita, maar ook oudere kinderen mogen niet gedwongen worden te trouwen. Veel jonge meisjes die zwanger worden, sterven tijdens de bevalling omdat hun lichaampje daar niet klaar voor is. In sommige landen worden 12- of 13-jarigen niet meer als kinderen gezien, maar ze zijn het natuurlijk wel.
Waarom huwelijken ouders hun dochters op zo’n jonge leeftijd uit?
WAUTERS: Op sommige plaatsen zitten kindhuwelijken in de cultuur ingebakken en is het een schande als een 18-jarig meisje nog niet getrouwd is. Vaak proberen ouders hun dochters zelfs zo snel mogelijk uit te huwelijken, want hoe jonger ze is, hoe kleiner de bruidsschat die de ouders moeten betalen, omdat het meisje dan zogezegd nog zuiver en maagdelijk is. Dat is afschuwelijk. Maar tegelijkertijd weet je nooit hoe je zelf zou reageren. Onlangs zei mijn vrouw dat ze onze dochter nooit zou uithuwelijken. Maar als wij in Zambia woonden, zouden we dat misschien ook toelaten, simpelweg omdat we niet beter wisten.
Vaak komen die meisjes uit gezinnen die het heel moeilijk hebben. Niet alleen denken de ouders dat ze hun kind een betere toekomst geven door haar uit te huwelijken, zo hebben ze zelf een mond minder te voeden. Vergeet niet dat een meisje vaak minder waard is dan een jongen. Meisjes zijn niet zo sterk en verzetten minder werk op het land, ze kunnen enkel in het huishouden helpen en voor de jongere kinderen in het gezin zorgen. In veel landen word je nog altijd met een enorme handicap geboren als je geen piemel hebt.
Hoe kan de strijd tegen kindhuwelijken worden opgevoerd? Door druk uit te oefenen op plaatselijke overheden om ze illegaal te maken?
WAUTERS: Ja, maar wetten alleen volstaan niet. Ook in landen waar kindhuwelijken verboden zijn, gebeurt het toch omdat dat tot de plaatselijke traditie behoort. Vaak hebben dorpshoofden daar meer invloed op de plaatselijke bevolking dan de regering. Hen moeten we zien te overtuigen. Dat is een werk van lange adem, maar met veel geduld kun je wel in de hoofden van die mensen doordringen.
Het onderwijs is een belangrijke hefboom: meisjes die naar school gaan, krijgen meer kansen. Ze worden mondiger en beseffen dat ze beter verdienen. Daarenboven zal een moeder die gestudeerd heeft ook haar eigen kinderen naar school sturen.
Komen kindhuwelijken in België voor?
WAUTERS: Veel minder natuurlijk, maar in sommige gemeenschappen gebeurt het wel. Alleen weten we niet om hoeveel meisjes het gaat omdat alles hier clandestien gebeurt. Meestal trouwt zo’n meisje niet echt, maar wordt het op jonge leeftijd aan een volwassen man toegewezen. Binnen haar gemeenschap is dat even bindend als een ring.
Wat hoopt u te bereiken met de campagne tegen kindhuwelijken?
WAUTERS: Als ik honderd of tweehonderd mensen kan overtuigen om Plan-ouder te worden, heb ik iets bereikt. Daarnaast hoop ik dat meer mensen zich van het probleem bewust zullen worden en dat politici daardoor actie zullen ondernemen. Bij de lancering van de vorige campagne tegen kindhuwelijken was minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open VLD) aanwezig en hij liet blijken dat hij zich die problematiek aantrekt. Maar dat is niet genoeg. België moet partnerlanden die kindhuwelijken toestaan daarop aanspreken, al is dat natuurlijk niet mijn taak. Ik doe er alles aan om aandacht voor Plan België te vragen, maar uiteindelijk ben ik een zanger die op het podium met zijn kont staat te draaien. Dát is mijn beroep.
DOOR ANN PEUTEMAN EN HAN RENARD, FOTO’S LIES WILLAERT
‘Voor een jongen was er geen betere plek om een lief te vinden dan op een concert van Clouseau.’
