De overname van de chartermaatschappij Sobelair wordt een dubbeltje op zijn kant. Intussen geven de twee voormalige hoofdrolspelers elkaar de schuld van het faillissement en maken de curatoren zich klaar om naar het parket te trekken. Wegens uitmelkerij.
De Sobelair-curatoren Frans De Roy en Joris De Smet lanceren merkwaardige geruchten – en dat is niet hun gewoonte. Uit verschillende bronnen kregen zij echter ernstige aanwijzingen dat er krachten aan het werk zijn geweest die de maatschappij al een jaar bewust probeerden te nekken. Het zette de curatoren alvast aan om een dossier samen te stellen voor het parket.
Er ligt trouwens nog meer juridisch gebakkelei voor de boeg. Want ook de werknemers, die al langer klagen over het ‘uitmelken’ van hun maatschappij, trekken naar de rechtbank. En ook ex-gedelegeerd bestuurder Luc Mellaerts wil het gerecht inschakelen om zijn gelijk te halen in zijn dispuut met grootaandeelhouder Aldo Vastapane. De ruzie tussen de twee krokodillen in het Sobelair-moeras valt in het oog te houden. Het verhaal van de twee (voormalige) vrienden die zich in het chartervliegen avontuurden, bevat nog te veel onduidelijkheden.
Zaventem likt intussen zijn wonden na alweer een sociaal drama. Na het faillissement van City Bird in oktober 2001, van Sabena de maand daarna en van VG Airlines alias Delsey Airlines nog een jaar later is de crash van Sobelair al de vierde op rij voor de Belgische luchtvaart. Weinigen hopen nog op een overname van de chartermaatschappij. De belangrijkste klanten, Jetair en Thomas Cook, hebben afgehaakt. Zij vonden andere en meer betrouwbare maatschappijen om hun vakantiegangers te vliegen. Er zat de curatoren niets anders op dan de 450 personeelsleden collectief te ontslaan – zonder uitbetaling van hun loon van januari.
Frans De Roy en Joris De Smet verliezen er stilaan hun glimlach bij. Geen van de drie kandidaat-kopers deponeerde de vereiste bankgarantie van twee miljoen euro om de overnamegesprekken te beginnen. De curatoren hopen nu op de sale-and-lease-back-aanbiedingen die zij kregen. Er zouden vier kandidaat-kopers zijn voor de drie vliegtuigen die Sobelair in eigendom heeft. Een eventuele, zeker kleinere opvolger van Sobelair zou op die manier de ‘eigen’ vliegtuigen kunnen huren van de nieuwe eigenaars.
PILOTEN GEZOCHT
Het Bestuur der Luchtvaart heeft de vliegvergunning van de failliete maatschappij alvast ingetrokken. In pilotenkringen heerst grote zenuwachtigheid. Zeker veertig piloten – waarschijnlijk meer – kregen al een aanbieding van een buitenlandse luchtvaartmaatschappij. Geert Vertongen, die de piloten vertegenwoordigt, weet wat dat betekent. Als er niet snel een doorstart komt, moet de opvolger van Sobelair het zonder piloten stellen. Ook Jetair, dat een tijd met de idee speelde een stuk van Sobelair over te nemen maar dan toch voor de oprichting van een eigen chartermaatschappij (TUI Airlines) koos, is aan het rekruteren onder de verse werklozen. Er werd al gesproken met 85 mensen, maar nu TUI zijn vloot uitbreidt, zullen meer voormalige Sobelair-werknemers er een nieuwe baan vinden. Sabena Technics van zijn kant moest al 50 mensen ontslaan, wegens het verlies van onderhoudswerk voor de chartervloot. De luchthavenuitbater BIAC verliest trafiek, traiteur LSG SkyChef en gronddienstenafhandelaar BGS zien een belangrijke klant verdwijnen.
De gevallen eigenaar van Sobelair, Aldo Vastapane, is dezer dagen loslippig. Hij bekent dat de overname van Sobelair de grootste stommiteit van zijn leven was, omdat hij te weinig afweet van luchtvaart. De 78-jarige Vastapane, een Italiaanse Belg die in Zwitserland woont, werd in Brussel groot in de kliek van de bouwheren De Pauw, De Waele, Blaton. Een kliek waartoe ook andere vrienden van zijn kompaan Paul Vanden Boeynants behoorden, zoals wapenhandelaar Roger Boas en jeanskoning Pierre Salik.
In juli 2002 nam Vastapane Sobelair over van de Sabena-curator via de onbetekende kapitaalmaatschappij Belgian World Airlines van Luc Mellaerts. Vastapane investeerde niet in Sobelair, maar nam de aandelen over van de twee BWA-aandeelhouders (het Nederlandse Helmond Druk en het Britse Airlines Invest International). Het moest allemaal nogal snel gaan en veel onderzoek had de Italo-Belg niet nodig. Bovendien kon zelfs het Handelsregister hem weinig leren, want het dossier-Sobelair is tussen 1997 en 2002 leeg. Een valabel businessplan maakte de ‘redder’ van de chartermaatschappij ook niet: de hele overname was op drijfzand gebouwd. Aldo Vastapane waande zich op jacht, Sobelair was de prooi die hij hoe dan ook wilde schieten.
Voor de overname vloog Sobelair jaarlijks 600.000 klanten voor Jetair en 50.000 voor Thomas Cook. De dochtermaatschappij van Sabena bezat een vloot van twaalf vliegtuigen, bediende zeventig landen en draaide een omzet van 190 miljoen euro. Er werden dan ook links en rechts wenkbrauwen gefronst toen Sabena-curator Christian Van Buggenhout Sobelair verpatste aan een zakenman die vooral winstkansen zag in taksvrije winkels en luchthavenparkings.
GEEN CARNAVALSFEEST
Want er waren nog andere overnamekandidaten. Jetair bijvoorbeeld. De verantwoordelijken van het Duitse moederbedrijf TUI misten hun Rosenmontag omdat ze in Brussel aan het onderhandelen waren. Maar ze stapten snel weer op, niet alleen vanwege de koele ontvangst door de werknemers.
Vastapane doet aan zelfbeklag. Twintig jaar geleden zou hij zo’n stommiteit niet hebben begaan, luidt het. In het avontuur verloor hij tien miljoen euro, beweert hij. Nu ja, dat verlies zal een vermogend man als hij niet in zijn portemonnee voelen. Maar hij houdt er niet van te verliezen, en nu moet hij op zijn hoge leeftijd zijn carrière beëindigen met een mislukking waarvoor hij zichzelf niet volledig verantwoordelijk voelt. Heel onrechtvaardig vindt hij de reactie van de werknemers. Zij verwijten hem wanbeheer en leugens. De gewezen charterbaas is daar zeer ongelukkig over, omdat hij ‘het personeel steeds als familie heeft beschouwd’. Het noemde hem ‘papa’ – de mooiste bijnaam die een bedrijfsleider volgens hem van zijn werknemers kan krijgen. Nu schelden de werklozen hem voor maffioso uit. Ten onrechte, meent Vastapane: de werknemers weten heel goed dat hij niet verantwoordelijk is. Sterker, sommige personeelsleden hebben zelf aangestuurd op het faillissement.
Kortom, niet Vastapane maar Luc Mellaerts is de ware schuldige aan het faillissement van Sobelair. De ‘luchtvaartconsulent’ Mellaerts werd door Vastapane als gedelegeerd bestuurder aangesteld nadat zijn voorgangster, de juriste Sylviane Lust, er niets van bakte – zij kreeg na haar korte loopbaan een ontslagpremie van 600.000 euro.
Mellaerts is wel degelijk een man van twaalf stielen en dertien ongelukken. Zijn Overseas National Airways ging in 1998 in vereffening. Hij trad op als consultant voor een lijndienst met de Dominicaanse Republiek die nooit van de grond kwam. En zijn Challengair is in 1998 failliet gegaan, net als European Airlift.
GELIEFD ZUID-AFRIKA
Maar Mellaerts, die in november 2003 het charterbedrijf met slaande deuren verliet (of de bons kreeg, naargelang van de bron), bijt van zich af. Van bij het prille begin, zo zegt Mellaerts, probeerde Vastapane zijn prooi Sobelair aan SN Brussels Airlines te slijten. Zijn plan bestond erin de charters te integreren in de regelmatige lijnvluchten van de Belgische carrier. Zo zou Sobelair, in dienst van SNBA, als een low-costmaatschappij de concurrentie kunnen aangaan met Virgin Express. Er zijn in elk geval contacten geweest met SNBA. Die gingen over de overname van het management van Sobelair. Maar SNBA had er zo weinig vertrouwen in dat aan de harde voorwaarden niet kon worden voldaan. Toen de doodstrijd van de chartermaatschappij al begonnen was, werden de onderhandelingen nog eens hervat. Maar SN Brussels Airlines achtte de toestand bij Sobelair een té grote rotzooi. En dat zal geen foute analyse geweest zijn. Na de faillissementsverklaring van Sobelair door de rechtbank drukte ook Sabena-curator Van Buggenhout, de grootste schuldeiser, zich in vergelijkbare bewoordingen uit.
Aldo Vastapane weerlegt die aantijgingen niet eens. Hij wijst naar manager Mellaerts, die er een zootje van zou hebben gemaakt. Mellaerts, met ‘al zijn grootheidswaanzin’, zou als het ware op zijn eentje heel Sobelair gekelderd hebben. Het is inderdaad een publiek geheim dat Mellaerts door zijn nonchalante onderhandelingen met de Duitse leasingmaatschappij DSF 700.000 dollar per maand weggooide. Sobelair huurde bij de Duitsers twee vliegtuigen waarvoor het dubbele van de marktprijs betaald werd. Belachelijk, weerlegt de voormalig gedelegeerd bestuurder, de leasingmaatschappij was van slechte wil. Tegelijk bleef Sobelair vluchten uitvoeren voor het Nederlandse DCA, ondanks een onbetaalde globale factuur van 2,7 miljoen euro.
Gedelegeerd bestuurder Mellaerts stond overigens nooit op de payroll van Sobelair. Hij verhuurde zijn diensten als consultant voor rekening van de BV International Management Contractors en de NV Interscaldis. Een leegzuigoperatie, daar zijn Vastapane en de werknemers het over eens. Op achttien maanden tijd tikten de consultingfacturen aan tot twee miljoen euro. De bedrijfjes van Mellaerts zijn belangrijke schuldeisers van Sobelair. Ze legden beslag op de Sobelair-rekeningen bij Fortis, ING en Paribas.
Ook Vastapane mag een blunder op zijn rekening schrijven. In november 2002 verraste hij vriend en vijand door op Johannesburg te gaan vliegen. SNBA was stomverbaasd: elke studie toont aan dat dergelijke vluchten nooit rendabel kunnen zijn. Maar Vastapane, een jager die graag naar zijn wildparken in Zuid-Afrika trekt, zette door. Pas na zeven maanden werd de lijn stopgezet. Het initiatief heeft op die korte tijd tien miljoen euro verlies opgeleverd.
Guido Despiegelaere
Voor een overname vond SN Brussels Airlines de rotzooi bij Sobelair te groot.
volgens vastapane was de overname de grootste stommiteit van zijn leven.
