De dreigende uitsluiting voor de Olympische Spelen, de aanhoudende dopingschandalen in de atletiek noch de geldzorgen voor het voetbal-WK van 2018 brengen Vitali Leontievitsj Moetko aan het twijfelen. De buitenlandse kritiek laat de Russische minister van Sport siberisch. ‘De hysterie gaat wel weer liggen.’
Weinig sportofficials bezitten zo veel macht als de 57-jarige Vitali Moetko, Hij is minister van Sport, voorzitter van de Russische nationale voetbalbond, hoofdorganisator van het WK Voetbal 2018 en lid van het Uitvoerend Comité van de FIFA. Het stormt momenteel in de Russische sportwereld, met het meldoniumschandaal als recentste donderwolk. Dat komt bovenop nog een ander dopingschandaal in de atletiek, dat de Russen mogelijk een olympische schorsing kost. Als sportbonze in het land van Poetin heeft Moetko heel wat om zich voor te verantwoorden. Hij ontvangt ons voor dit uitzonderlijke interview op zijn ministerie in Moskou, een prachtige prinselijke residentie uit de tijd van de tsaren. Moetko toont zich een geëngageerd en onderhoudend spreker. Bij nogal wat vragen gaat een luide bulderlach het antwoord vooraf.
Met de hand op het hart: nam u ooit meldonium, de verboden drug die in Rusland zo populair blijkt te zijn?
VITALI MOETKO: Godzijdank niet. Meldonium staat op de zwarte lijst en dat brengt de Russische sport in diskrediet, maar ik wil benadrukken dat het slechts een preparaat is, en geen geneesmiddel. Het wordt voorgeschreven als preventiemiddel tegen hartproblemen. Ik hoorde er in januari voor het eerst van, toen Maria Sharapova positief testte. Uitstekende reclame, bleek achteraf. (lacht) De apotheken konden het meldonium niet snel genoeg bestellen, ze waren hun hele voorraad in een mum van tijd kwijt.
Onschuldig is het product niet. In januari verbood het Wereldantidopingagentschap WADA meldonium, omdat het op een ongeoorloofde manier de prestaties bevordert.
MOETKO: Wij respecteren alle beslissingen van het WADA, maar geen enkele studie zegt dat een atleet er voordeel uit haalt wanneer hij meldonium gebruikt. Het product helpt bij het herstel, maar je mag het niet in dezelfde zak stoppen als anabole steroïden of zo.
Waarom slikken jonge, Russische atleten dergelijke drugs?
MOETKO: Twee jaar geleden stierf een jonge ijshockeyspeler aan een hartaanval. Hij was amper 18 jaar oud. Door de hoge belasting krijgen sommige atleten hartproblemen. Onze artsen schrijven preventief meldonium voor. Er is geen enkel bewijs dat het product de gezondheid schaadt.
U praat een dopingschandaal goed. Sinds januari werden al veertig Russische atleten betrapt op meldonium. Hadden zij niet in de gaten dat het product verboden is, of hebben ze dat verbod gewoon genegeerd?
MOETKO: Alle artsen en atleten werden tijdig geïnformeerd. De meeste sporters beweren dat ze meldonium slikten voor het verboden was. Laatst ontving ik de hoofdcoach van ons judoteam, waarvan drie atleten positief testten. In tranen verklaarde hij dat ze in november voor het laatst meldonium hadden genomen. Het product blijkt langer dan verwacht aanwezig te blijven in het lichaam. Onze onderzoekers detecteren het nog na drie maanden, zeker bij langdurig gebruik.
Waarom denkt u dat het WADA dit product verbood?
MOETKO: Dat moet u het WADA vragen.
Ruikt u een samenzwering?
MOETKO: Nee. Het WADA krabbelt trouwens zelf stilaan terug. Er bestaat twijfel over hoelang meldonium in het lichaam aanwezig blijft. Je kunt toch niemand veroordelen voor het gebruik van een product dat op dat moment niet verboden is?
In 2015 publiceerde het WADA een rapport over het systematische dopinggebruik in de Russische atletiek. Uw atleten worden momenteel uit competitie gehouden. Waarom bent u, de minister van Sport, nog niet ontslagen?
MOETKO: Wacht even. Sinds ik minister ben, zijn er heel wat zaken ten goede veranderd. Het aantal sportstadions werd verviervoudigd. We organiseerden tientallen grote toernooien, waaronder Olympische Winterspelen, Paralympische Spelen, en verschillende WK’s en EK’s. We zitten midden in de voorbereidingen van het komende WK Voetbal. Nog voor de Winterspelen in Sochi bouwden we een efficiënt antidopingprogramma uit. De hysterie die er nu bestaat rond het zogenaamde Russische dopingprobleem doorstaan wij dus gelaten. Het gaat wel weer liggen. We zien het op zijn minst gedeeltelijk als een provocatie, gestuurd vanuit het Westen.
Hoe bedoelt u?
MOETKO: Het Russische antidopingagentschap werkt conform de reglementen van het WADA en van het Internationaal Olympisch Comité. We openden in Moskou een modern antidopinglab dat jaarlijks 20.000 stalen analyseert. We nodigen buitenlandse controleurs uit om dopingtests uit te voeren in Rusland. Niks wordt toegedekt, alles gebeurt in volle openheid. We betrappen elk jaar zo’n 200 atleten. De strijd tegen het dopingmisbruik wordt in Rusland terdege gevoerd.
Meent u dat?
MOETKO: Natuurlijk. Het WADA zwaaide ons dit voorjaar nog lof toe voor de efficiëntie van ons systeem. We gaan toch geen miljarden investeren in sportevenementen om die erfenis te laten bevuilen door boeven die hun medailles met oneerlijke middelen willen winnen? Rusland beschermt de valsspelers niet, wel integendeel. De cleane sport is voor mij altijd erg belangrijk geweest. Toen de Duitse zender ARD in 2014 haar eerste documentaire over de Russische sport uitzond…
… waarin de Russische atlete Yulia Stepanova over massaal dopinggebruik sprak. Haar verklaringen dreven het WADA ertoe om een onderzoek in te stellen.
MOETKO: Het is erg onrechtvaardig om een ??heel land te veroordelen op basis van de woorden van individuen. Op basis van subjectieve meningen.
Meningen? Het bewijsmateriaal is overweldigend. Alleen al in 2013 waren er in Rusland 225 dopinggevallen, meer dan gelijk waar ter wereld. Het WADA-rapport beschuldigt uw ministerie, en zegt dat dopingcontroleurs verdachte stalen wegmoffelen.
MOETKO: Laat ik u andere cijfers geven. Er zijn in totaal 9000 Russische profatleten. Wij voeren jaarlijks ongeveer 20.000 controles uit, waarvan slechts 1 tot 1,5 procent positief blijkt. Volgens de statistieken van het WADA zijn er 55 landen die in verhouding meer dopinggebruik kennen dan Rusland. 80 procent van onze topsporters zit vaak in het buitenland, waar zij evengoed getest worden. Vandaag de dag kun je niks wegmoffelen, de dopingstrijd is geglobaliseerd.
Atletiekcoach Vladimir Mochnew dopeerde zijn atleten en werd vorig jaar geschorst. Onlangs raakte bekend dat hij in Rusland gewoon verder werkt.
MOETKO: Die schorsing geldt voor wedstrijden die onder toezicht van de Internationale Atletiekbond vallen, niet op gemeentelijk niveau. Mochnew werd ontslagen als manager van de nationale ploeg. Hij coacht nu op een school. Mochnew wil werken, hij wil niet verhongeren. Ik heb de burgemeester en de schooldirecteur desondanks gesommeerd om hem te ontslaan, al is daar in principe weinig grond voor. Wat kan ik meer doen?
Dick Pound, de gewezen voorzitter van het WADA, zegt dat er in Rusland ‘een cultuur van bedrog’ bestaat. Heeft hij gelijk?
MOETKO: Van een cultuur van bedrog of doping kan geen sprake zijn. Er zijn individuele gevallen waarbij het misliep, en die hebben wij volgens de regels van het WADA afgehandeld. U moet het probleem niet groter maken dan het is: de atletiek telt 47 olympische disciplines, bij twee of drie daarvan liepen Russische atleten tegen de lamp. In het parlement ligt nu een wetsontwerp klaar dat doping of het aanzetten tot doping strafbaar stelt.
Als u echt om schone sport geeft, dan moet u Yulia Stepanova dankbaar zijn.
MOETKO: Waarom dan?
Zij gooide het Russische dopingprobleem op tafel.
MOETKO: Wie ons wil helpen in de strijd tegen doping gaat langs bij de officier van justitie, of eventueel bij mij. Stepanova testte positief, werd geschorst, en deed daarna pas haar boekje open bij het WADA. Zo is het makkelijk.
Stepanova vluchtte naar het Westen. Ze gelooft dat ze niet langer veilig is in Rusland. Klopt dat?
MOETKO: Natuurlijk niet. Stepanova loopt in Rusland geen enkel gevaar.
In juni beslist de Internationale Atletiekfederatie of de Russische atleten deze zomer mogen deelnemen aan de Olympische Spelen. Wat verwacht u?
MOETKO: We hebben al het mogelijke gedaan om ervoor te zorgen dat het niet tot een schorsing komt. We vervingen ambtenaren en coaches die in opspraak kwamen. Onze atleten worden onaangekondigd getest, niet door ons, maar door het Britse antidopingagentschap. Onze atleten hebben het morele recht om naar Rio te gaan. Dat kun je een eerlijke sporter niet ontzeggen. Zoiets is onmenselijk.
Hoe zal Rusland reageren als u op de Spelen niemand mag afvaardigen voor de atletiekcompetitie?
MOETKO: Op de enige manier waarop een sportgrootmacht reageren kan.
Boycot Rusland dan de Olympische Spelen?
MOETKO: Nee.
De Russische sport lijkt met controverse beladen. De Winterspelen in Sochi werden een ecologische ramp genoemd. Het WK Voetbal zou gekocht zijn, nu is er het meldoniumschandaal. Rusland wordt aangezien als de slechterik van de wereldsport.
MOETKO: Helaas bestaat er een politiek gestuurde tendens om Rusland zwart te maken, die ondertussen ook de sport bereikt heeft. Dat is geen drama, we weten wat we daar tegenover kunnen zetten.
Wat dan?
MOETKO: In Sochi zaten de buitenlandse journalisten te popelen om misstanden aan te kaarten. Hoe hebben wij gereageerd? Door de atleten een warm welkom te bieden, en prachtige infrastructuur om hun sport in te beleven. Die sporters kijken sindsdien met andere ogen naar Rusland. Duitsland friste zijn imago op met het WK Voetbal van 2006, ik hoop met ons WK hetzelfde te bereiken. We gaan Rusland presenteren als een vrij en liberaal land, open van geest.
Er hangt een walm van corruptie rond dat Duitse WK. Hebt u ook officials omgekocht om het WK Voetbal naar Rusland te halen? U staat aan het hoofd van het organisatiecomité.
MOETKO: Ik leidde onze WK-kandidatuur in 2010 en verzeker u dat er van corruptie geen sprake was. Het hielp dat er nog nooit een WK doorging in Oost-Europa, de FIFA vond het tijd geworden om die lacune op te vullen. Onze kandidatuur spoorde perfect met de doelstellingen en de filosofie van de Wereldvoetbalbond.
Rusland kent een economische crisis, u moest snijden in het WK-budget. Beschikt u over voldoende geld?
MOETKO: Maakt u zich geen zorgen, de organisatie zit op schema. De inspecteurs van de FIFA zullen u dat bevestigen. We bouwen een tiental nieuwe stadions, plus 110 trainingscentra, waaronder enkele sportscholen. Dit zal de hele Russische voetbalinfrastructuur geweldig ten goede komen.
Wat met uw nationale ploeg? Op het WK in Brazilië werd Rusland in de eerste ronde uitgeschakeld. Momenteel staat Rusland 27e op de FIFA-ranking.
MOETKO: We doen er alles aan om in 2018 beter te zijn. Ik hoop de finale te spelen. Om dan met strafschoppen te winnen van Duitsland. (lacht)
U gaat Sepp Blatter, gewezen FIFA-voorzitter en door zijn eigen bond voor zes jaar geschorst, uitnodigen op het WK. Waarom?
MOETKO: Omdat we vinden dat Blatter het niet verdient om zo door het slijk te worden gehaald. Hij heeft van FIFA een moderne organisatie gemaakt, die jaarlijks gemiddeld 250 miljoen dollar investeert in de ontwikkeling van het voetbal. Ik betwijfel bovendien of hem juridisch iets te verwijten valt.
Vladimir Poetin heeft Blatter voorgedragen voor de Nobelprijs van de Vrede. Goed idee?
MOETKO: Natuurlijk ben ik het eens met mijn president.
DOOR LUKAS EBERLE EN MATTHIAS SCHEPP
‘We zien de dopingkritiek op zijn minst gedeeltelijk als een provocatie, gestuurd vanuit het Westen.’
‘Volgens de statistieken van het WADA zijn er 55 landen die in verhouding meer dopinggebruik kennen dan Rusland.’
‘Onze atleten hebben het morele recht om naar Rio te gaan. Dat kun je een eerlijke sporter niet ontzeggen.’
