We associëren Oost- en West-Vlaanderen misschien niet met de Romeinse tijd. Twee tentoonstellingen geven ons ongelijk.

Lange tijd werd aangenomen dat in Vlaanderen weinig sporen van de Romeinse tijd aanwezig waren. Dankzij de archeologie weten we nu dat Vlaanderen toen een belangrijke rol speelde. Ook de Belgische kust was versterkt, de Romeinen wilden immers Engeland veroveren.

Om hun troepen snel ter plaatse te krijgen, legden de Romeinen hun beroemde ‘heirbanen’ aan. In enkele tientallen jaren ontstond hier een wegennet dat pas in de achttiende eeuw onder Oostenrijks bewind werd geëvenaard. De aanleg ervan begon rond het begin van de christelijke jaartelling. Twee grote banen doorsneden Vlaanderen: een liep van Lyon naar Keulen, een van Tongeren naar de kust.

Oudenburg was toen een kustgarnizoen. De landtong die tot ver in de (toenmalige) Noordzee reikte, was een ideale plaats voor een belangrijke militaire vestiging. En wie militairen zegt, zegt heirbaan. In Oudenburg loopt een tentoonstelling die een blik werpt op alle aspecten van dat soort wegen: niet alleen de landmeters en kaartentekenaars, maar ook de Romeinse postdienst, de karren uit die tijd, de wegwijzers en de hotelletjes langs de baan, inclusief de graffiti die goedkope bordelen aanprijzen.

De heirbanen waren dan wel militaire wegen, aangelegd en bedoeld om streken militair te kunnen beheersen, ze betekenden tegelijk een impuls voor de handel, de landbouw en de verwerkende nijverheid in onze streken. Via het internationale wegennet leerden onze streken importartikelen kennen.

‘Tweeduizend jaar geleden werd hier al mediterraan gegeten’, zegt Marc Rogge, conservator van het museum van Velzeke (Zottegem). ‘We weten dat hier elke dag wijn en olijfolie aangevoerd werden. Zelfs de vissaus die vandaag Aziatische gerechten kruidt, verschilt niet eens zoveel van de Romeinse vissaus. De invloed van Rome op onze eetgewoontes en op de planten in onze streken kan niet onderschat worden.’ Dat kan de bezoeker ook zien in de Romeinse tuin, die bij het museum hoort. Die werd aangelegd volgens het grondvlak van een Romeinse tuin, maar ook met planten en bomen die de Romeinen hier invoerden.

Velzeke en het nabijgelegen Kruishoutem waren in de Romeinse tijd belangrijke plaatsen waar rond de legerkampen allerlei spin offs groeiden. De daar gelegerde soldaten hadden immers voedsel en drank nodig, maar ook potten en pannen, kleren en wapens. En ze wilden ook wel een avondje gaan stappen. Rond elke legerplaats ontwikkelde zich een handelskern, maar die was niet overal sterk genoeg om na het vertrek van de Romeinse soldaten verder te leven. Velzeke wel. Tijdens archeologische opgravingen in de streek komen nog steeds nieuwe vondsten te voorschijn.

Door Misjoe Verleyen