De Vlaamse regering zal ook in de toekomst niet diep in de geldbuidel tasten voor de regionale tv-omroepen. ‘Geen ramp’, oordelen de mediaspecialisten. ‘De zenders kunnen zelf nog kosten besparen én vers geld binnenhalen.’
Iedereen kon tevreden op kerstverlof, zo leek het wel eind 2011. Na een bikkelharde onderhandelingsronde ging Telenet akkoord met een overgangsperiode vooraleer het de auteursrechten decimeert die het aan regionale omroepen betaalt. 2012 is gered. Maar de structurele financiële oplossing waar de omroepen de komende maanden samen met minister van Media Ingrid Lieten (SP.A) naar willen zoeken, is nog veraf.
In 2011 kregen de regionale zenders voor die auteursrechten nog 1,67 euro per kabelabonnee. Dit jaar wordt dat 1,47 euro. Daarna gaat het stelselmatig naar beneden, tot het op voorhand door Telenet beoogde bedrag in 2015 wordt bereikt: 0,23 euro. Voor bijvoorbeeld het West-Vlaamse Focus-WTV betekent dat een terugval van bijna 1 miljoen euro per jaar naar minder dan 200.000 euro. Het handvol ontslagen dat onlangs bij die zender viel, was een voorschot op de voorziene verminderde inkomsten. Ook bij TV Limburg en het Vlaams-Brabantse ROB-tv werd vorig jaar gesnoeid in het personeelsbestand.
De eindejaarsdeal was dus hoogstens een manier om wat tijd te kopen in het lobbywerk voor meer overheidsgeld. ‘Wij vertrekken van het standpunt dat, als de overheid een kwaliteitsvol regionaal tv-journaal wil, ze dan over de brug moet komen met een jaarlijkse toelage van 3,5 à 4 euro per abonnee’, zegt Dirk Vanhegen, ceo van de Regionale Media Maatschappij, de exploitatiemaatschappij van Focus-WTV. Hij wijst ook op het fors gedaalde budget voor overheidscommunicatie. In 2001 kregen de regionale zenders samen nog een gegarandeerd bedrag van bijna 2 miljoen euro. Daar blijft vandaag nog 10 procent van over. De politieke partijen lijken het eens te zijn om alvast op dat domein opnieuw meer geld naar de regionale zenders te laten vloeien.
Om een deel van het overige budgetverlies te compenseren, werd in het Vlaams Parlement al nagedacht over een miniem bedrag dat op de Telenetfactuur van elke klant zou staan met de duidelijke vermelding dat het om een bijdrage voor regionale televisie gaat. ‘Ik kan me niet inbeelden dat er veel klanten misbaar zouden maken over 1 of 2 euro per jaar’, zegt toekomstig West-Vlaams gouverneur Carl Decaluwé (CD&V). ‘Meteen zou het verlies aan auteursrechten worden gecompenseerd. Maar ik had de indruk dat de minister bang was dat de buitenwereld het zou interpreteren als een ‘Lietentaks’.’
Kip of ei
De minister wil dat verlies liever niet verhalen op de consument. ‘Bovendien moeten de omroepen zich bewust zijn van hun privéstatuut’, aldus Lieten. ‘Ze kunnen wel een toelage krijgen, maar ze zullen zelf moeten nadenken hoe ze samen meer middelen uit de markt kunnen halen.’ Ook Decaluwé waarschuwt de zenders dat ze niet moeten denken dat het manna plots uit de hemel zal vallen. ‘De Vlaamse overheid heeft geen geld. Wat de zenders vragen, is niet realistisch.’
De onderhandelingen eind vorig jaar kwamen er na het afronden van een onderzoek, betaald door de Vlaamse overheid. ‘Onze belangrijkste conclusie was misschien wel dat dé regionale zender niet bestaat’, zegt Patrick Deroost van het onderzoeksbureau PPM. ‘De voorbije maanden hebben de zenders zich als groep gepresenteerd, maar de onderlinge verschillen zijn enorm. Dat begint al bij het zendgebied. ATV kun je bijvoorbeeld bijna een stadszender noemen. Hij heeft een homogeen kijkpubliek en in een grote stad als Antwerpen gebeurt er altijd wel iets. Een zender als RingTV heeft het veel moeilijker. Het wij-gevoel in de Brusselse rand is erg klein. Er wonen veel mensen die geen band hebben met de regio. En het Pajottenland heeft zo goed als geen voeling met wat er pakweg in Vilvoorde gebeurt.’
Volgens Deroost is er daarom in bepaalde zendgebieden wellicht nood aan nog meer regionalisering om de kijker te overtuigen. ‘Bij RTV Kempen gaan ze bijvoorbeeld heel lokaal en dat merk je aan de waarderingscijfers.’ Maar hoe meer de uitzendingen worden opgesplitst, hoe hoger de productiekosten worden. Om de regionale zenders te redden, denken de meeste specialisten juist in de richting van een schaalvergroting. ‘Het is inderdaad een beetje de discussie van de kip of het ei’, zegt Deroost.
Volgens de cijfers van de RTVM, de overkoepelende organisatie voor regionale zenders, die ook de nationale reclameregie op zich neemt, kijken er dagelijks 900.000 Vlamingen naar de regionale televisie. Op onze vraag aan de afzonderlijke redacties naar hun individuele kijkcijfers, antwoorden TV Brussel, RTV Kempen-Mechelen en RingTV dat ze ofwel ‘niet over de cijfers beschikken’, of ‘dat die te weinig betrouwbaar zijn vanwege de te kleine steekproef’ of ‘dat het de afspraak is binnen de RTVM om niet te communiceren over afzonderlijke cijfers, ook als die positief zouden zijn’. In Antwerpen en West-Vlaanderen geldt die regel blijkbaar niet. Naar Focus-WTV keken in december 2011 gemiddeld 160.000 West-Vlamingen. ATV laat weten dagelijks 174.000 kijkers aan te trekken. Samen zijn ze dus goed voor meer dan een derde van alle Vlamingen die afstemmen op een regionale zender.
Kleine openbare omroep
De onderlinge verschillen beperken zich echter niet tot de diversiteit binnen het zendgebied, de kijkcijfers en de waarderingscijfers. ‘Het gaat ook om het vermogen om reclamegeld aan te trekken’, zegt Deroost. ‘In het klassieke scenario haalden de regionale zenders veel geld binnen via hun nationale reclameregie. Die zit echter al jaren in een neerwaartse trend. Naast de dalende advertentieinkomsten in het algemeen worden de zenders nog eens extra getroffen doordat de nationale tv-omroepen steeds meer zijn gaan vissen in de regionale advertentievijver.’
De lokale zenders hebben zelf ook boter op het hoofd. ‘De laatste jaren hebben we gezien dat er vanuit de steden enorm veel geld wordt uitgetrokken voor citymarketing, bijvoorbeeld in fictieseries of in programma’s als Villa Vanthilt. Uiteraard werkt dat ook op regionale zenders, maar toch blijkt die samenwerking daar veel minder groot. Dat is jammer, want de steden en de gemeenten zijn voor hen een perfecte partner’, zegt Deroost. Hij vindt het daarom een goed idee om in de toekomst meer met projectsubsidies te werken. ‘Omroepen die weliswaar hoge waarderingscijfers halen voor hun uitzendingen, kunnen misschien wel hulp gebruiken om hun inhoud aan te bieden op andere platforms of om daar geld uit te slaan.’
Want er valt wel degelijk iets te verdienen met regionale televisie. Volgens insiders zijn het net diegenen die momenteel het hardst om overheidsgeld staan te roepen, die altijd de grootste winst hebben opgestreken. ‘Uit onze studie bleek dat er zéér mooie winsten te rapen vallen met regionale televisie’, zegt Deroost. Vanhegen erkent dat de zenders tot 2009 een vrij behoorlijk resultaat konden voorleggen. ‘Maar het mag duidelijk zijn dat de zenders niet de melkkoeien zijn van de grote aandeelhouders. Voor groepen als Roularta of Concentra zijn ze eerder van strategisch belang.’
Professor communicatiewetenschappen Karin Raeymaeckers (UGent) roept de eigenaars van de zenders op om uit hun pijp te komen en de nodige investeringen te doen. ‘Ik krijg de indruk dat de aandeelhouders de regionale zenders stilaan als kleine openbare omroepen zijn gaan beschouwen. De Vlaamse overheid moet zeker ook middelen ter beschikking stellen voor de beperkingen die ze hen oplegt en de taken die ze moeten vervullen. Maar toen de grote mediagroepen indertijd serieuze participaties genomen hebben, zal dat niet geweest zijn omdat ze vonden dat het maatschappelijk relevant was. Wel omdat ze wisten dat het nodig was voor hun regionale verankering. Nu is er plots blijkbaar geen geld om dat te consolideren, maar wel om buitenlandse investeringen te doen? Er zijn nog mogelijkheden. Zo wordt er nog veel te weinig crossmediaal gedacht. Ik ben een grote fan van redactionele onafhankelijkheid, maar waarom moeten er drie journalisten uit dezelfde groep ter plekke gaan om een auto-ongeval te verslaan? Er is niets mis met de integratie van inhoud die door andere redacties is verzameld.’
DOOR HANNES CATTEBEKE
Volgens insiders zijn het net diegenen die momenteel het hardst om overheids-geld staan te roepen die altijd de grootste winst hebben opgestreken.
