Econoom Koen Algoed vlooide als eerste uit wat er de afgelopen weken met Fortis is gebeurd en hoe de geldstromenprecies liepen. Zijn conclusie is vernietigend: ‘De Belgische regering reed vooral voor buitenlandse overheden en financiële instellingen.’
‘Ik kan alleen maar concluderen dat onze regering paniekvoetbal speelde en het Franse BNP Paribas met de kassa ging lopen.’ Dat zegt Koen Algoed, professor economie aan de Hogeschool-Universiteit Brussel en hoofd van het Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving (VIVES). Zijn studie vol organogrammen, cijfers en geldstromen schetst een duidelijk beeld van wat er de laatste weken precies met Fortis is gebeurd. Kristalhelder blijkt dat de regering-Leterme alle risico’s onderbracht bij de beursgenoteerde Fortis Groep en dus bij de aandeelhouders ervan. Dat zijn niet alleen de beleggers die rechtstreeks in Fortisaandelen investeerden, maar ook mensen die via hun beleggings- of pensioenfonds Fortisaandelen bezitten.
Algoed: ‘BNP Paribas kocht 75 procent van Fortis Bank en 25 procent bleef in handen van de Belgische overheid. Ik heb berekend dat in Fortis Bank ondertussen wel in totaal 21,5 miljard euro cash zat. Bovendien bezitten ze de minder risicovolle kredieten, waarvan de waarde op 24 miljard geschat wordt. De vraag is: waarom heeft de Belgische regering BNP Paribas zo’n groot cadeau gegeven? Waarom heeft ze Fortis Bank niet tijdelijk voor 100 procent in overheidshanden gehouden, zoals de Nederlanders hebben gedaan? Dan had ze voor 100 procent van de winsten kunnen genieten terwijl dat nu slechts voor 25 procent is. De lachende derde is dus niet alleen de Nederlandse overheid, die tegen een lage prijs alle Nederlandse activiteiten van Fortis kon kopen, maar ook BNP Paribas. De Belgische regering reed blijkbaar vooral voor buitenlandse overheden en financiële instellingen.’
Uit uw studie blijkt dat de regering alle risico’s onderbracht bij de beursgenoteerde Fortis Groep.
KOEN ALGOED: Inderdaad. Twee voorbeelden. Het vehikel met de grootste rommelkredieten werd uit Fortis Bank gelicht en voor 66 procent ondergebracht bij Fortis Groep. En de lening die Fortis was aangegaan om de aankoop van ABN Amro te financieren, zit ook nog bij de Fortis Groep, die dus de aflossingen moet dragen. ABN Amro is wel verkocht aan Nederland en de opbrengst daarvan zit bij Fortis Bank, waarvan BNP Paribas de grootste aandeelhouder is. Dan is het eigenlijk maar logisch dat de aflossing van de lening door Fortis Bank zou gebeuren.
Waarom heeft de regering zo gehandeld?
ALGOED: De fundamentele zwakte van onze regering is dat ze geen langetermijnvisie had en geen beroep deed op experts. Ze liet zich wel bijstaan door leden van de Nationale Bank. Maar wie zit daar? Mensen die veeleer geselecteerd werden op basis van hun politieke kleur dan van hun verdienste en kennis van de financiële markten. Dat gebrek aan expertise betalen we nu cash.
En BNP Paribas komt zeer versterkt uit het hele verhaal?
ALGOED: Dat blijkt nu duidelijk: BNP Paribas kreeg dankzij de inlijving van Fortis veel cash. Het kon zich dus op een goedkope manier financieel versterken. Het gevolg is dat het zich nu agressief kan opstellen tegenover andere banken op de Belgische markt. Bovendien kan BNP Paribas zeggen dat de Belgische overheid aandeelhouder is. Het komt dus op twee manieren sterker uit de hele operatie.
De regering beweert dat ze geen keuze had: ze moest Fortis wel aan BNP Paribas verkopen om een faillissement te vermijden.
ALGOED: Maar ook na die verkoop heeft de overheid een staatswaarborg moeten verlenen voor leningen die Fortis Bank aanging bij andere banken en institutionele beleggers. Wat zou dan het verschil zijn als ze de volle eigenaar van Fortis Bank was geweest? Het straffe is dus dat onze regering de mogelijke winsten voor drie vierde afstaat aan BNP Paribas, maar toch garant staat voor alle risico’s.
Toch zal de overheid, dankzij de 12 procent die ze verwierf in BNP Paribas en de 25 procent in Fortis Bank zelf, geld krijgen. Uit uw studie blijkt dat de Belgische overheid goed aan de bankcrisis verdient.
ALGOED: Klopt. Dat zie je het best in het KBC-dossier: de regering leent 3,5 miljard euro tegen pakweg 3,5 procent en schuift dat geld onmiddellijk door naar KBC, dat daarvoor 8,5 procent rente moet betalen, tenzij het geen dividend uitkeert. Makkelijk verdiend.
Dat neemt niet weg dat ze veel meer uit het Fortisdossier had moeten halen. Bovendien zijn we toch maar mooi onze grootste bankier en belangrijkste private werkgever kwijtgespeeld.
