In strikte zin was Koen Raes een rechtsfilosoof, maar hij kon evengoed zijn gedachten over dieren, realityprogramma’s of verkeersagressie laten gaan. Hij stond bekend als een geëngageerde professor. Niet het soort academicus dat in zijn ivoren toren bleef zitten.
Dat was een van de redenen waarom hij zo geliefd was bij zijn studenten. ‘Hij was niet de wereldvreemde filosoof, hij wou echt iets teweegbrengen’, getuigen enkelen van zijn studenten aan de Universiteit Gent. ‘Hij was erg bevlogen, een begenadigd spreker ook, en hij wist waarover hij het had. Hij had het allemaal doorleefd. Als hij sprak, hing iedereen aan zijn lippen. Hij was op z’n zachts gezegd nogal links en kon zijn communistische inborst niet altijd verbergen, maar tijdens de colleges en ook daarbuiten heeft hij zijn visie altijd op een genuanceerde en open manier verdedigd. Dat sierde hem.’
In zijn studentenjaren richtte Raes het studentenblad Schamper op, een blad dat nog altijd bestaat. Hij koos de naam ervan zelf. ‘Omdat het een van die weinige onvertaalbare woorden is’, zei hij daar vaak over. En omdat het rebels klonk. Een eigenschap die het studentenblad typeerde. Zo publiceerde het destijds als eerste adressen van abortuscentra in de tijd dat abortus nog volledig strafrechtelijk vervolgbaar was.
Raes was ook in het latere leven niet vies van wat schenenschopperij op z’n tijd. En hij had een fundamenteel probleem met heilige huisjes. Zo lanceerde hij ooit de idee dat kinderen hun peter en meter zouden moeten kunnen herkiezen als ze twaalf jaar zijn, en hield hij meer dan eens een pleidooi voor de oprichting van een links geïnspireerde ‘op-uw-muile-partij’, die vrank en vrij alles kan zeggen. Hij pleitte ook voor de afschaffing van de negationismewet. Volgens Raes moet je ideeën met ideeën bestrijden, en niet met straffen. De wet bemoeilijkte volgens hem bovendien diepgaand historisch onderzoek.
Hij zat ook even, op verzoek van de voormalige Gentse burgemeester Frank Beke, in de Gentse gemeenteraad voor de SP.A. Hij zou een zwaargewicht worden in de politiek, dacht iedereen. Maar al snel kwam hij tot de conclusie dat het niet meteen zijn ding was. Hij miste de grote principiële discussies, vond dat er te veel geleuterd werd over vrij technische zaken. Al was het vooral zijn rebelse inborst die hem uiteindelijk uit de politiek dreef. In een coalitie met maar één stem op overschot wordt het niet echt geapprecieerd als een raadslid bij wijze van statement (Raes stemde als enige van de coalitie tegen de kandidatuur van Catharina Segers als nieuwe Open VLD-schepen) gaat dwarsliggen. Hij werd door zijn fractie teruggefloten en nam ontslag. Dat hij niet mocht handelen naar zijn opvatting bleek voor Koen Raes onoverkomelijk.
Het laatste interview dat hij gaf, eind januari met Knack, ging over een van zijn stokpaardjes: erfenissen zijn de grootste oorzaak van sociale ongelijkheid in de maatschappij. Hij was al ziek, maar wou toch nog zijn theorie uit de doeken doen, al ging het wat moeizaam om de gedachten geordend te krijgen. Hij pleitte ervoor om erfenissen wettelijk te beperken tot een maximumbedrag, en de rest in de sociale zekerheid te storten. Een uitgesproken communistisch idee, dat in de huidige context nooit de politieke agenda zal halen. Daar was hij zich wel van bewust, maar hij verdedigde zijn stelling met vuur. Omdat dat was wat Koen Raes deed. Altijd.
Cathy Galle
