De levensduur van een boek wordt korter en korter. Aan wie zou dat liggen, denkt u?

Je bent pas een belangrijke of geslaagde schrijver als je nieuwe boek ‘onder embargo’ verschijnt. Je hoeft niet eens een schrijver te zijn, als je maar om een of andere reden belangrijk of beroemd bent. Een embargo betekent dat pas vanaf een door de uitgever bepaalde datum over het boek mag bericht worden. De uitgever is bang.

In hun honger naar primeurs, in hun strijd om als eerste hun lezers en kijkers en luisteraars te bedienen, zouden de media wel eens ver voor de datum van verschijning publiciteit kunnen maken voor het boek. Nog groter is de vrees dat de lekker gemaakte consument zich naar de boekhandel rept, alwaar het boek dus nog niet te koop is, en dat die consument, om zijn grote honger te stillen, een ander boek koopt, en daarmee zijn of haar boekenbudget aan het verkeerde boek uitgeeft. Nee, de uitgever wil dat iedereen op het juiste ogenblik over het nieuwe boek schrijft en praat.

Het argument dat op die manier de korte levensduur van een boek door de uitgever zelf in de hand wordt gewerkt, is niet van de lucht. Een boek moet kennelijk in twee, drie weken pakweg 90 procent van de oplage verkopen; alle promotionele actie wordt geconcentreerd. Duurt de verkoop langer, des te beter, maar de ‘nieuwigheid’ moet maximaal benut worden, want even later is daar al een ander nieuw boek dat de ruimte in de media en de aandacht en gretigheid van de consument met een gebald offensief opeist.

Zonder twijfel is het fenomeen van het embargo ons van over de Atlantische Oceaan komen aanwaaien, in de aktetas van de literaire agent. Een gentlemen’s agreement zou moeten volstaan, en dat doet het ook voor de meeste boeken, omdat de meeste boeken niet door erg beroemde of belangrijke personen zijn geschreven. Niet echt nieuws zijn. In de andere gevallen kan niet langer op de welwillendheid, het gezonde verstand, de beleefdheid van de literaire journalist gerekend worden, zo blijkt. Indien hij een drukproef aanvraagt, moet een embargocontract ondertekend worden, dat stipuleert dat niets van de inhoud van het boek op welke wijze ook voor de datum van verschijning openbaar mag worden gemaakt. ‘Indien het bovenstaande opzettelijk of door nalatigheid geschonden wordt, kan de uitgever besluiten eventuele schade op de veroorzaker te verhalen.’ Geldboetes. Aldus tussen de partijen overeengekomen.

De natuurlijke evolutie, de logische voortzetting van deze marketingstrategieën ligt voor de hand: de lezer wordt binnenkort een deadline opgelegd. Drie weken. Te rekenen vanaf het verstrijken van het embargo krijgt de lezer drie weken de kans om zijn keuze te maken: koopt-ie-‘m of koopt-ie-‘m-niet?

Als hij of zij het na drie weken nog steeds niet weet, zal hij of zij, zo tonen de statistieken ontegenzeggelijk aan, het nooit weten. Na drie weken loont het dus niet meer de moeite om het boek nog langer aan te bieden, niet voor de boekhandelaar, niet voor de uitgever, die op dezelfde plek zijn nagelnieuwe, exclusieve embargotopper torenhoog kan uitstallen.

Als u het mij vraagt, is er beslist nog ‘marge’ in het boekenvak.

door Peter Terrin

Binnenkort wordt de lezer een deadline opgelegd: drie weken om te beslissen of hij een boek koopt of niet.