De bommen in Jeruzalem dienden om de pogingen om tot vrede te komen stop te zetten en de optie van oorlog binnen te halen.

Ze waren er niet eens nodig geweest, zou men zeggen, de bommen op de Mahane Yehuda-markt in West-Jeruzalem, want het vredesproces was toch al op sterven na dood. En die vijftien doden en honderd zestig gewonden vaak verschrikkelijk toegetakeld waren er al helemaal niet nodig. Het was een dubbele zelfmoordaanslag, woensdagmiddag even na één uur, de twee moordenaars in kwestie ontploften met een halve minuut tussenpoos. De Mahane Yehuda-markt is de grootste markt van West-Jeruzalem, veelal arme sefardische joden komen zich daar bevoorraden omdat de groente er goedkoper zijn, het is er ingesloten en op dit uur afgeladen met volk. De aanslagen waren gepland om te moorden. De fundamentalistische organisatie Hamas liet al gauw van zich horen. In een vlugschrift eiste een Halas-groep de verantwoordelijkheid voor de aanslagen op, en beloofde nog meer explosies tenzij Israël aan een ultimatum zou tegemoet komen en een groot aantal gevangen Hamas-leden vrijlaten vóór zondagavond. Dat kan men zich inbeelden.

Maar ook de andere, kleinere, fanatieke islamistengroep Islamitische Djihad, zou in een minder bekend bericht de aanslag hebben opgeëist. En het is de eerste keer in de geschiedenis van dergelijke aanslagen dat de Israëlische diensten na vijf dagen nog steeds niet in staat zijn te zeggen wie de twee moordenaars eigenlijk waren. Dat is bevreemdend : kwamen ze misschien van buiten ? En van waar dan ?

De directe gevolgen van de aanslag, de maatregelen van de Israëli’s, de machteloze woede van de Palestijnen, het koor van internationale veroordelingen, de retoriek van premier Benyamin ?Bibi? Netanyahu, waren grotendeels nogal voorspelbaar. Nochtans komt deze terreurdaad na een vier maanden lange periode waarin het ooit zo hoopvolle vredesproces voor het Midden-Oosten is afgebrokkeld en stilgevallen, en op bepaalde plekken teruggeschroefd : het wachten was op een hervatting van de gesprekken, en daar leek men nu stilaan aan toe te komen. Want na hun ontmoeting in Brussel gingen de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken David Levy en de Palestijnse president Yasser Arafat de afgebroken onderhandelingen weer opnemen. En de Amerikaanse president Bill Clinton had zijn speciale gezant voor het Midden-Oosten, Dennis Ross, op pad gestuurd. Dat dit alles uitgesteld werd, behoort stilaan al tot de normale gang van zaken. Het verontrustende teken is de blijkbare uitputting van represaillemaatregelen aan Israëlische kant. Met geweld van boycots, afsluitingen, uitgaansverboden, speciale passen, militair getreiter, voortgezette kolonisatie op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem, en de verstikking van de jonge Palestijnse economie, gewoon om de tegenstander te destabiliseren en zijn geld in te pikken, heeft Israël de Palestijnse Autoriteit een lesje willen leren : te weten dat er een nieuwe regering was in Israël die niet in de gesloten vredesakkoorden geloofde, en dat de Palestijnen ?hun eisen moesten aanpassen aan de nieuwe realiteiten?.

ANTWOORDEN IN VOORRAAD

Dat maakt dat de Israëlische regering, nu de bommen ontploft waren, niet zo heel veel antwoorden meer in reserve had. Vooral omdat de woede zo groot was en, aan de kant van de regering vooral, het gezichtsverlies zo volkomen. Had premier Netanyahu niet de slogan veiligheid vóór vrede tot de zijn gemaakt, en had hij, een dag tevoren nog, niet staan opscheppen dat die veiligheid er dank zij hem gekomen was ? En impliceerde dat niet dat hij nu verder met die Palestijnen kon doen wat hem zinde ? Terwijl de dubbele bomaanslag nu impliceert dat hij inderdaad met de Palestijnen kan doen wat hem zint, maar zonder vrede zal hij geen veiligheid krijgen. De reactie was er dan ook naar.

De onbeleefdheid waarmee geprobeerd werd Yasser Arafat te vernederen, die belde om zijn deelneming aan de slachtoffers en zijn veroordeling van de aanslag mee te delen, en die weggestuurd werd met de boodschap dat hij voor de stopzetting van dat terrorisme te zorgen had. De brutaliteit en de arrogantie van de collectieve straf, die de Palestijnen van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook nog maar eens opgelegd werden : alle verbindingen zijn voor de zoveelste keer verbroken tussen de acht steden van de Palestijnse Autoriteit, tussen de Westbank en de Gazastrook, tussen de twee gebieden en Oost-Jeruzalem. Terwijl Israëlische legereenheden patrouilleren op alle wegen en iedereen tegenhouden die ze willen (en dat willen ze !), en Palestijnse dagarbeiders weer eens de toegang tot hun werk in Israël geweigerd worden en erger nog , Palestijnse arbeiders in de Golfstaten, die thuis in Gaza met vakantie waren, er niet meer uit kunnen en gevaar lopen hun geld en hun werk te verliezen hun vliegtuigtickets voor de terugvlucht zijn ze hoe dan ook al kwijt. Het geld dat Israël aan de Palestijnse Autoriteit moet doorstorten (douanerechten en zo), zal ingehouden worden (dat vertegenwoordigt de helft van het werkbudget van Arafats regering). Ook de vissers van Gaza mogen weer niet meer op zee. Want de zee is van de Israëliërs.

Maar omdat dit alles te weinig is in de ogen van de rechtse Likoed-regering, heeft Netanyahu daarbij nog gedreigd dat hij zijn troepen de Palestijnse gebieden zal laten binnendringen om verdachten van terroristische sympathieën te pakken, als Arafat dat niet zelf laat doen. Daarbij is er een Israëlisch aanhoudingsbevel tegen de Palestijnse politiechef Razi Jabali, wegens medeplichtigheid aan ?terrorisme?. Er zijn al verscheidene raids geweest, waarbij Israëliërs zogenaamde ?fundamentalisten? uit Palestina zijn gaan halen. En voor méér actie worden tanks klaargehouden aan de zogenaamde grens. De oorlog, al is het nog niet duidelijk met wie, staat nu heel dicht voor de deur.

DE GROTE MACHTELOOSHEID

En het zal wellicht Yasser Arafat niet zijn die die oorlog zal tegenhouden. De verpersoonlijkte machteloosheid, tussen de religieuze (en wellicht door geheime diensten bespeelde) extremisten van Hamas en Djihad met hun bommen en hun giftige oppositie enerzijds, en de duidelijk oorlogszuchtige kring van Bibi Netanyahu en zijn ?raadgevers?, die alles doen om het vredesproces te kelderen aan de andere kant. En nu, in de ?persoon? van zijn ?regering? op de korrel genomen door zijn eigen al even machteloze ?parlement?, dat een vernietigend rapport publiceert over de heersende corruptie binnen de Palestijnse regering zelf. Zestien van de achttien ministers wilden aftreden na de publicatie van dit document, waarin sprake is van miljarden van de Palestijnse gemeenschap gestolen geld, maar Arafat heeft gezegd dat hij daar niet van wil horen zo lang de huidige crisis voortduurt. Kan hij meer doen om Hamas en de Djihad voor te blijven ? Dat is de vraag die men zich overal stelt.

Het waarschijnlijkste antwoord is nog altijd dat alleen een hervat en resultaten brengend vredesproces het terrorisme op langere termijn kan uitschakelen. Hamas bombardeert immers niet om zijn gevangenen vrij te krijgen of om welke uit de lucht gegrepen eisenbundel dan ook, maar wel om juist dat vredesproces te vernietigen. Hoe slechter het met het vredesproces gaat, des te beter vaart Hamas. De Israëlische inlichtingendiensten, het leger, de universiteiten, het politieke apparaat, de Knesset en de helft van de regering weten dat. Alleen Bibi en zijn vrienden niet. De Palestijnse Autoriteit weet het ook. Die stuurde maandag nog een brief aan de Europese Unie, om alstublieft tussenbeide te komen, want de Amerikanen doen hun werk ook al niet meer.

De VS-diplomatie voor het Midden-Oosten lijkt muurvast te zitten in de persoon van president Bill Clinton zelf, die van de hele zaak niets wil weten, geen beslissingen wil nemen, en vindt dat het de twee protagonisten zijn die het vredesproces opnieuw moeten opstarten. In feite denkt men dat hij bang is voor de schade die een vijandige joodse lobby in de Verenigde Staten aan zijn Democratische partij zou kunnen toebrengen een argument dat elders nogal flauw gevonden wordt, aangezien die lobby even verdeeld is als de joodse gemeenschap in de VS zelf , en er daarom niet over piekert Bibi Netanyahu onder voldoende druk te zetten om iets van hem gedaan te krijgen. Deze woensdag zou Dennis Ross in het Midden-Oosten moeten aankomen, maar om wat te doen ? Als iedereen weet dat Secretary of State Madeleine Allbright in eigen persoon niet komt, omdat ze gefrustreerd is door de huidige impasse in het dossier ?

En terwijl rond Israël opnieuw bondgenootschappen gesmeed worden (de Syriër Hafes el Assad op bezoek bij de nieuwe president van Iran Muhammad Khatami, bijvoorbeeld), en men niet eens meer uitkijkt naar de onbeweeglijke Amerikaanse diplomatie, zijn Bibi Netanyahu en zijn raadgevers erin geslaagd de geheime oorlog rond Israël in een nieuwe fase te brengen : die waarin bommen en terreur niet meer op zichzelf staan, alsof dat niet voldoende was, maar ook tekens zijn die gegeven worden tussen machten die verder in het duister blijven. De libanisering van het Israëlisch-Palestijnse conflict dus.

Sus van Elzen.

Woensdag 30 juli in West-Jeruzalem : 15 doden en 160 gewonden. Een bomaanslag om een teken te geven ?