De rijkdom van de Ottomaanse tuinen.
De Ottomaanse Turkse klassieke muziek is één van de hoogst ontwikkelde en best bewaarde vormen van makam, het modale muzieksysteem van het Midden-Oosten. De makam-muziek had een hoge status gedurende de hele Ottomaanse periode (ca. 1300-1914), met andere woorden al van vóór de verovering van Constantinopel in 1453 tot aan het uiteenvallen van het imperium na de Eerste Wereldoorlog. Zowel de compositie als de uitvoering waren in die periode sterk ontwikkelde specialisaties. De makam-kunstmuziek (nu de Turkse klassieke muziek genoemd) genoot zowel de bescherming en steun van sultans en viziers als van de hoge geestelijkheid zoals de Sjeik-ul-Islam (de opperste hoogwaardigheidsbekleder), die dit niet tegenstrijdig achtte met de islam. Een aantal vooraanstaanden stond overigens zelf bekend als componist, zanger of instrumentalist.
In het hedendaagse Turkije is het componeren van makam-muziek sterk afgenomen, maar de uitvoering is op een hoog peil gebleven.
Sinds het einde van de zestiende eeuw wordt de wereldlijke muziek aan het hof (waar veel makam-muziek werd gemaakt) gearrangeerd in een cyclus of suite, fasil genoemd. De fasil bestaat uit een reeks vocaal-instrumentale composities omlijst door een instrumentale ouverture ( pesrev) en finale ( saz semâi). Alle stukken staan in dezelfde makam. Die geeft zijn naam aan de betreffende fasil. Op het larderen met ara taksim (tussen- taksim) na, volgen de stukken elkaar zonder onderbreking op. Zo’n taksim geeft de zangers de gelegenheid wat uit te rusten en vormt een geliefde instrumentale improvisatievorm. De modulaties die de taksim bevat, zorgen bovendien voor boeiende contrasten met de hoofd- makam van de fasil. Elke taksim vormt door de vereiste virtuositeit een uitdaging voor de musici.
Burhan Öçal gaat deze uitdaging met verve aan. Hij brengt taksimler, pesrevler en liederen in zeven verschillende makamlar. Hij bespeelt hierbij de Turkse langhalsluit of tanbûr, het instrument par excellence binnen de klassieke muziek. Artistiek een hoogstaande uitvoering.
Johan Van Acker
De cd ?Le Jardin Ottoman? met Burhan Öçal (zang en tanbûr) verscheen bij L’Empreinte Digitale ED 13044
Birhan Öçal : virtuositeit als uitdaging.
