Schrijver Walter van den Broeck verwacht van partijen geen ‘funshopping’ maar ‘alleen en uitsluitend een heldere formulering van hun programma’.

‘Politiek is een gesublimeerde vorm van vechten. In plaats van met elkaar op de vuist te gaan om problemen op te lossen, worden ze uitgepraat in raden, besturen en parlementen’, schrijft Walter van den Broeck in zijn jongste boek Op gelijke voet.

Die sublimatie van conflicten en meningsverschillen leidde in de voorbije maanden in de stad Antwerpen alvast tot een weinig verheffend spektakel. Even verderop in Turnhout moest Walter van den Broeck zich bedwingen om niet de schouders op te halen.

In uw nieuwe boek gaat u op zoek naar de verschillen tussen de stad en de provincie. Zijn die verschillen – ook politiek – niet het grootst in Antwerpen?

WALTER VAN DEN BROECK: Stad en provincie bestaan in Antwerpen net als in alle andere steden naast en door elkaar. Maar wie de laatste tijd het gedoe in Antwerpen volgde, ontkwam niet aan de indruk dat het fenomeen dorpspolitiek in de metropool met oneindig veel meer overtuiging werd bedreven dan in een dorp als pakweg Nijlen of Kessel.

En toch domineert de politiek in de stad Antwerpen zo vaak de debatten in Vlaanderen.

VAN DEN BROECK: We leven nu eenmaal in een telecratie. De camera’s trekken altijd naar die plekken waar de spectaculairste beelden gemaakt kunnen worden. De rest van Vlaanderen zou zich daar beter niks van aantrekken, maar helaas, zo werken de dingen niet.

Het Vlaams Blok is nu al de grootste partij in de kieskring Antwerpen (meer dan een op de vijf kiezers, een kwart van de zetels in het parlement). Zijn er grenzen aan de groei van die partij?

VAN DEN BROECK: Natuurlijk wel, maar vraag me niet waar ze liggen. Blok-kiezers zijn in hoofdzaak weggelopen bij andere partijen. Door de verrechtsing van een aantal traditionele partijen en door de opkomst van een paar nieuwe, uit ongenoegen geboren partijtjes zou het weleens kunnen dat nu al wordt geknaagd aan de Blok-aanhang. Maar ik besef dat dit een wensgedachte is.

De Antwerpse lijsten van VLD en CD&V worden getrokken door de Mechelaars Bart Somers (VLD) en Inge Vervotte (CD&V). Kunnen zij de Antwerpenaars overtuigen?

VAN DEN BROECK: Niet-Antwerpenaars hebben het extra moeilijk in de stad Antwerpen. Somers is telegeniek en heeft een vlotte babbel, die maakt mijns inziens een goede kans. Vervotte komt wat bleekjes over, daar vrees ik dus voor. Waarmee ik natuurlijk niet gezegd wil hebben dat hun al of niet telegeniek zijn de weerspiegeling is van hun politieke capaciteiten.

Welke invloed zal de bestuurscrisis op ’t Schoon Verdiep hebben op de verkiezingen van 18 mei?

VAN DEN BROECK: De kiezer heeft in het algemeen een soort kortetermijngeheugen. Als Patrick Janssens (SP.A) snel burgemeester was geworden, had het daarom volgens mij hard kunnen meevallen. Maar dat weet Filip Dewinter (Vlaams Blok) ook. Daarom probeert hij middels klachten die sterk op ’tergend geding’ lijken, minstens tot 18 mei het Antwerpse soepje warm te houden.

Antwerpen is steeds een vruchtbare voedingsbodem voor nieuwe partijen geweest. Denk aan de VU, Agalev, het Vlaams Blok, Rossem. Dit keer wagen het Liberaal Appel van Ward Beysen en Resist met Abou Jahjah hun kans. Mogen ze hopen?

VAN DEN BROECK: Hoop doet leven. Resist en Liberaal Appel zullen waarschijnlijk niet erg veel potten breken. Dat de Partij van de Arbeid (PVDA) samengaat met de Arabisch-Europese Liga (AEL), daarvoor moeten we Kris Merckx (PVDA) dankbaar zijn. Het neemt een stuk angst weg doordat Resist voor de Antwerpenaar overzichtelijker is dan de AEL alleen.

Het zou goed zijn indien beide partijen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 een plaats in de oppositie veroveren. Het GroteOngenoegen van de Antwerpenaar hoeft dan in de eerstvolgende zes jaar niet opnieuw uitsluitend bij het Blok terecht te komen.

U ergert zich aan de woordzwendel tijdens de verkiezingscampagne. Welke inhoudelijke thema’s zouden volgens u de boventoon moeten krijgen in Antwerpen?

VAN DEN BROECK: Ach, weet u, ik word een beetje moe van al die thema’s. Alsof je met een boodschappenlijstje naar kiezers stapt. Alsof verkiezingen een vorm van funshopping zijn. Ik verwacht van alle partijen alleen en uitsluitend een heldere formulering van hun programma. Hoe ze dat willen realiseren, dat is hun zaak. Daar zijn het politici voor, strategen ook.

De campagne verglijdt naar een telecratie. U lijkt het eerder te beschouwen als veel drukte om niets omdat bij verkiezingen ‘het fenomeen van de laatste week’ steeds meer het stemgedrag van de kiezers beïnvloedt.

VAN DEN BROECK: Dat fenomeen was totnogtoe te wijten aan het toeval, maar je kan zoiets ook bewust gaan uitlokken. Ik moet er niet aan denken! Daarom pleit ik voor een rigoureuze kieshervorming. De huidige formule lijkt te veel op het wereldkampioenschap wielrennen. Je kan het hele jaar alle koersen winnen en op de dag van het kampioenschap een mindere dag hebben omdat je verkouden bent. Daar gaat de titel dan. Ik ben voor een hervorming in de zin van de wereldbekercompetitie in het wielrennen. Maak er een regelmatigheidscriterium van. Laat de bevolking de regering elk jaar punten geven en bekijk de resultaten aan het eind van de regeerperiode. Dát is dan de uitslag.

Heel veel kwalijks zou daarmee de wereld uit zijn. Nu gaat tijdens de verkiezingscampagnes kostbare regeertijd verloren, bedienen alle politici zich van woordzwendel en zien ze zich ook steeds meer verplicht als tv-clowns op te treden. En na al dat vertoon moeten ze dan plotseling weer ernstig genomen worden als politicus? Kom nou. In mijn systeem zou de hele regeerperiode lang aan ernstige politiek gedaan worden. Het opsparen van spectaculaire verwezenlijkingen tot het laatste halfjaar zou dan geen zin meer hebben. Campagnes zouden geheel overbodig zijn. En het ‘fenomeen van de laatste week’ zou hooguit invloed hebben op de evaluatie van het laatste regeringsjaar.

Patrick Martens

‘Ik pleit voor een rigoureuze kieshervorming.’