‘Jij leest dus graag brieven van andere mensen?’ Het klonk beschuldigend. ‘Wel als ze uitgegeven zijn in een boek’, antwoordde ik enigszins verbouwereerd. Ik stelde geen prijs op de insinuatie dat ik door het leven sluip en gluip met de bedoeling om brieven bestemd voor anderen open te stomen; het briefgeheim is me heilig, ik ben overigens nog steeds niet bekomen van die uitspraak van een Belgische rechter, enkele jaren geleden, die stelde dat binnen het huwelijk het briefgeheim eenvoudigweg niet bestaat. (Net als in gevangenissen, dus.)

En toen begon ik te lezen. Brieven tussen zes zussen. Zes sprankelende vrouwen, in Engeland geboren tussen 1904 en 1920. De eerste, Nancy Mitford, werd schrijfster; de tweede, Pamela, werd een typische country-dierenliefhebster en een uitstekende kokkin, befaamd om haar nauwkeurige herinneringen aan maaltijden van jaren her; de derde, Diana, werd gezegend met een engelengezicht en alle ellende die daaruit voortvloeit; de vierde, Unity, werd een vurige aanhangster van Hitler; de vijfde, Jessica, werd een vurige communiste; de zesde werd gezegend met gezond verstand, herstelde een oud kasteel in volle glorie en is de enige van het stel die nog in leven is, de hertogin-douairière van Devonshire. De oudste brief dateert uit 1925, de jongste uit 2002. Achtenzeventig jaar correspondentie – een fascinerend historisch document. Hoe zou dat zijn als wij in België een aristocratie hadden die een belangrijke culturele rol speelde, vroeg ik me af. Nog meer sociale haat en nijd? Of misschien ook wel eens een boek als dit, vol persoonlijkheid, emotie, humor, ontroering?

Lang geleden dat ik nog zo scherp beseft heb dat taal het levendigste is wat er bestaat. Zonder hun woorden, hun kattenbellen en geplaag zouden deze dames zwart-witfoto’s en clichés gebleven zijn. Nu zag ik zes karakters evolueren tegen de achtergrond van de twintigste eeuw. En van karakters leer je altijd wat. Jazeker, de betoverende Diana zette alles op alles om met Oswald Mosley, de leider van de Britse fascisten, te trouwen; jazeker, in de jaren 1990 beweerde ze nog, in krantenartikelen, dat Hitler verkeerd begrepen was; en jazeker, voor de eerste keer in mijn leven vind ik dat wel van moed getuigen, hoe absurd het voorts ook is; bovendien denk ik dat haar jongste zus Debo gelijk heeft wanneer ze analyseert hoe Diana veranderde, door haar gevangenisstraf tijdens de Tweede Wereldoorlog en de manier waarop ze toen van haar kinderen gescheiden werd: ‘Wat jij doorstaan hebt, omdat je zo’n bijzonder moederlijke kerel was, daar mag ik niet aan denken maar misschien ben je daardoor wel een heilige geworden. Ja, Honks, hoogstwaarschijnlijk.’ Een tachtigjarige verdedigster van Hitler tegelijkertijd als een heilige beschouwen, iemand met een pijnlijk groot inlevingsvermogen: ik zou nooit vermoed hebben dat ik het kon. Wanneer je karakters achtenzeventig jaar volgt, valt het overigens op: ze lijken zo rigide als ze jong zijn, ze worden mentaal zo delicaat en rijk, eenmaal de zestig gepasseerd. Een remedie tegen het jeunisme, dit boek. En het is een rare gedachte: iemand die duidelijk uit een ander tijdperk stamt, nog bij de eersten was om Diors New Look te dragen en de eedaflegging van JFK bijwoonde, schrijft ook, op 2 juni 1996: ‘En daar waaide de prinses van Wales binnen, 2 meter 10 hoog op stelten van hakken, in zwarte jodhpurs en een zwarte tuniek op een hete zomernacht… Het probleem is dat ze gek is. Maar ze is een briljante actrice/manipulator en kan mensen om haar pink draaien en kronkelen.’

‘Heb je ooit het Boek Job gelezen? Leest als een trein, zou je onder deze omstandigheden zelfs kunnen opkikkeren.’ De beste reden om deze bundel aan te raden? De dames brengen je voortdurend aan het lachen. ‘Er zat een sociologe mee aan tafel. Ze zei, hoewel we ze beroepsmatig betreuren, geven we wel toe dat uw boeken een nuttig licht werpen op de hogere klassen. Wat zou sociologie zijn? Ik moet het opzoeken in het woordenboek.’

The Mitfords. Letters Between Six Sisters, bezorgd door Charlotte Mosley, Londen, 2007.

www.chatsworth.org

Leen Huet (42) woont in Leuven en leeft enigszins tot haar eigen verbazing van lezen en schrijven.

door Leen Huet