Het Algemeen Boeren Syndikaat werkt zich in de kijker met zijn krachtdadig verzet tegen het mestaktieplan. Een gesprek met voorzitter Camiel Adriaens over zijn vereniging.

ACHTER het beroemde café “Tourmalet” in Gistel, het voormalige trefpunt van de “Flandriens”, de Nieuwpoortse steenweg op, woont een andere Vlaamse keikop : Camiel Adriaens, landbouwer van beroep en voorzitter van het Algemeen Boeren Syndikaat (ABS). Honderd hektare groot is de boerderij, met haar akkerbouw, zeugen en veeteelt. Dankzij zoon Koen, de opvolger, krijgt Adriaens de goeie helft van zijn tijd vrij voor vakbondswerk. Hij startte zijn derde mandaat of negende jaar als ABS-voorzitter. De bond, met hoofdkwartier aan de Hendrik Consciencestraat in Roeselare, is in die tijd uit de marginaliteit getreden.

Adriaens komt uit de stallen en moet zich nog omkleden voor de interprofessionele raad. Die zal beslissen hoe de strijd voortgaat tegen het “verderfelijke” mestaktieplan. Dat is nu niet langer een kind van milieuminister Norbert De Batselier (SP), maar een projekt van de hele Vlaamse regering. “Wedden ? Ofwel past de regering het mestaktieplan aan, ofwel valt ze. ” De gesprekspartner aan de keukentafel in de boerderij is ambtenaar noch beroepslobbyist, maar boer en vakbondsman. Hij noemt recht recht en krom krom. “Neen, aan het voorzitterschap is geen prestige en nog minder geld verbonden. Maar ik moet dit werk doen, ik kan geen onrecht verdragen. “

– Het Algemeen Boeren Syndikaat komt als een zeer radikale vereniging over. U schuwt de aktie niet.

– CAMIEL ADRIAENS : Als ge opkomt voor de belangen van de basis, voor de landbouwers op het veld, dan zijt ge automatisch radikaal. Wij zijn voor de dialoog. Maar als jaren praten, zoals nu over het mestaktieplan, het voortbestaan van duizenden landbouwbedrijven niet kan redden, dan zijn betogingen en aktie onvermijdelijk. De landbouwsektor radikalizeert zijn houding, als antwoord op de bedreigingen en de provocaties van de overheid. De Groene Hoofdstruktuur en het mestaktieplan wurgen de boeren.

– Daarom vernielden woedende boeren dan de kantoren van de Vlaamse Milieumaatschappij in Erembodegem ? Dat was wel een zeer kordate vorm van belangenverdediging.

– ADRIAENS : Dat heeft het ABS niet georganizeerd. Ik ben geen voorstander van geweld als aktiemiddel. Maar sommigen kunnen hun koelbloedigheid bewaren en anderen slaan door. Het is begrijpelijke zelfverdediging. Ik veroordeel de incidenten in Erembodegem niet, ik keur ze af. Maar de overheid gaat niet vrijuit.

– U maakt niet alleen de overheid, maar ook de Belgische Boerenbond het leven lastig.

– ADRIAENS : Wij zijn inderdaad als een soort reaktie op Boerenbond ontstaan. ABS werd in 1962 opgericht. Toen verkeerde de landbouw ook in krisis, door onder meer de slechte prijzen voor de suikerbieten. Het begon met de Union Professionelle Agricole, de UPA, in Wallonië. En de aktie waaide snel naar Vlaanderen over.

– Met de drietand als symbool ?

– ADRIAENS : Het symbool van het harde werk en ja, tegelijkertijd ook de verwijzing naar een wapen en naar strijd.

– Maar toch als reaktie tegen de oppermachtige Boerenbond.

– ADRIAENS : De Boerenbond is als belangenvereniging van land- en tuinbouwers niet zo oppermachtig. Veel boeren wensen er geen lid van te worden. Ze zijn nog niet vergeten dat zij, of hun ouders, veel geld verloren bij het faillissement van de bank van de Boerenbond in de jaren dertig. De Boerenbond, dat is een multinationale onderneming, met een bank, verzekeringsmaatschappij, veevoederhandel en tal van andere commerciële aktiviteiten. Haar ekonomisch belang primeert op het belang van haar leden. Geef toe, heeft zij niet lauw gereageeerd op het mestaktieplan ? Trouwens, de top van de Boerenbond bestaat uit funktionarissen. Hij kent de basis niet.

– Toch speelt de Boerenbond in het landbouwbeleid de eerste viool. Hij is belangrijk voor de politiek.

– ADRIAENS : Wij zijn niet onbelangrijk. Wij hebben 12.000 leden in de land- en tuinbouw en 3.000 in onze vrouwenorganizatie. De Boerenbond heeft 18.000 leden. Terwijl hun ledental bestendig daalt, groeide ons syndikaat op vier jaar met 4.500 leden aan. De boeren leren wel waar hun belangen het best verdedigd worden. Bij ons zitten de vrije boeren, degenen die moreel en psychologisch voor hun mening kunnen uitkomen. De Boerenbond heeft veel leden van moeten, landbouwers met zware leningen bij de Cera, die aankopen bij Aveve, of die bij de ABB verzekerd zijn. Die mensen hebben geen keuze. Tussen twee haakjes, in Wallonië is de Boerenbond zelfs marginaal, de UPA heeft er 30.000 leden. Vergeet niet : de overheid erkent ons als representatieve vereniging voor de land- en tuinbouw. Ik zetel in de Nationale Landbouwraad en wij zijn vertegenwoordigd in de Vlaamse Landbouwkonferentie en in de Vlaamse Agro-Marketing en tal van andere werkgroepen.

– Aardig op weg om een bureaukratische organizatie te worden ?

– ADRIAENS : Helemaal niet, het Algemeen Boeren Syndikaat voert geen enkele commerciële aktiviteit. Onze leden betalen 2.000 frank lidgeld per jaar en krijgen dat volledig terug in de vorm van dienstverlening, het wekelijkse “Drietand Magazine” inbegrepen. Wij bieden hen gratis juridische en fiskale bijstand, houden hun boekhouding bij en begeleiden hen bij braaklegging. Bovendien biedt het Nationaal Agrarisch Vormingscentrum permanente naschoolse vorming. Ja, wij krijgen daarvoor Europese en Belgische subsidies. Het ABS heeft 21 mensen in vaste dienst, maar de bestuursleden zijn allen land- of tuinbouwers en zij beslissen en voeren het woord.

– Goed, maar het is toch de Boerenbond die via de CVP wel een en ander kan realizeren.

– ADRIAENS : Hij is honderd procent aan de CVP gebonden. Sedert altijd leveren de kristen-demokraten de minister van Landbouw. Maar er is een kentering. Minister van Landbouw André Bourgeois, ook CVP’er, praat met ons. Dat is nooit eerder gebeurd. Zijn voorganger Paul De Keersmaeker wenste ons niet te zien. Ik had op het CVP-hoofdkwartier in de Brusselse Tweekerkenstraat al een gesprek met voorzitter Johan Van Hecke. Dat is ook nieuw. CVP-parlementsleden, net als anderen overigens, houden met ons kontakt. Het Algemeen Boeren Syndikaat heeft geen partijpolitieke voorkeur en is ongebonden. Bij ons zitten mensen van alle strekkingen. Dat konden wij opnieuw bij de gemeenteraadsverkiezingen vaststellen. Landbouwers zitten voor verschillende partijen in gemeenteraden. Dat is belangrijk, de gemeenteraad staat dicht bij de basis en heeft veel te beslissen over landbouw en milieu.

– Niet alleen het milieubeleid bezorgt de boeren kopzorgen. Europa hervormde zijn gemeenschappelijk landbouwbeleid en in het kader van de Gatt-onderhandelingen voerden Europa en de Verenigde Staten een heuse landbouwoorlog.

– ADRIAENS : Sedert een paar jaar is het Europees beleid zeer negatief voor de land- en tuinbouw. Met braakleggen de overproduktie indijken, is de slogan. De Amerikanen willen de Europese markt veroveren en de Europese Unie doet niets anders dan aan die agressie toegeven. Bij de Gatt-onderhandelingen, die ook de vrije handel in land- en tuinbouwprodukten regelt, was geen landbouwersvereniging betrokken. Amerikaanse boeren mogen meer uitvoeren naar Europa voedingsprodukten die zij eerst in de ontwikkelingslanden tegen hongerprijzen pikken. En wij moeten ons steeds weer aanpassen en meer diversifiëren. Granen telen, loont nog nauwelijks de moeite. Voor oliehoudende zaden krijgen wij geen plaats. Europa is echt geen partij tegen de Amerikanen. Ook België laat de landbouw los.

– De landbouw slokt de helft van de Europese begroting op. Wellicht vindt de Europese Unie dat te zwaar.

– ADRIAENS : Europa koestert zijn industrie en de landbouw betaalt daarvoor de prijs. Uiteindelijk is de konsument de verliezer. Dat de Europese landbouwbegroting te zwaar zou wegen ? Ze kost elke Europeaan drieduizend frank per jaar. Is dat teveel om een heel jaar zeker te zijn van voldoende voeding ? Trouwens, de Amerikaanse boeren krijgen drie keer zoveel overheidssteun.

– De bevolking wordt zeer attent inzake milieu en laat de landbouw daarin niet meer vrijuit gaan. Over de traktorenbetogingen valt veel kritiek te beluisteren. Verliezen de boeren de sympatie van de bevolking ?

– ADRIAENS : Zonder landbouw zou er ook geen milieu meer zijn in Vlaanderen. De groene jongens geven niet thuis voor het onderhoud van het milieu. Zij laten de toegekende gebieden verkommeren. Wij krijgen veel sympatie van de middenstand en andere zelfstandigen. Maar bij de werkende klasse kunnen we inderdaad niet op hetzelfde begrip rekenen. Ik lees in de vakbondsbladen opruiende taal tegen de landbouw : wij zijn verantwoordelijk voor de milieuvervuiling en de mestoverschotten. Maar de vakbonden zoeken geen kontakt, wij met hen overigens ook niet. De werknemers kennen onze noden en problemen niet en doen geen moeite om die te kennen. Zij zien op een boerderij drie of vier traktoren staan en een Mercedes en vallen daar over. De boeren kunnen zich alles permitteren, zeggen zij dan. Maar die werknemers beseffen niet dat het onze werkinstrumenten zijn, noodzakelijke investeringen die ons veel kosten. De weerkerende kritiek op de Mercedes of de Volvo is vervelend. Wij hebben een zware wagen nodig, om een aanhangwagen te kunnen trekken. Bovendien zijn okkasies de regel. Een boer heeft geen nood aan status-symbolen en geen tijd om luxe uit te stallen. Het is hinderlijk : de mensen maken onze rekening zonder te weten welke investeringen en zorgen daar achter steken.

– Zij vinden wellicht dat ze teveel voor hun aardappelen en vlees moeten betalen.

– ADRIAENS : Kan best zijn. Ik ben ook gefrustreerd als ik zie hoeveel mijn aardappelen in de winkel kosten en hoeveel ik er zelf maar voor krijg. Voor de binnenlandse konsumptie zitten er inderdaad teveel tussenschakels in de handel. Voor het vlees is dat meer dan frappant. Maar pogingen om de distributie in eigen handen te houden, lukken niet best. Koöperatief optreden ligt de Vlaamse boeren niet goed. Zij willen individueel werken.

– De milieuproblemen, waartegen de landbouw nu aankijkt, zouden relatief banaal kunnen zijn in vergelijking met de dreiging die uit Oost-Europa kan komen. Polen kent wel iets van vleesproduktie en Roemenië was voor het kommunisme de graanschuur van Europa.

– ADRIAENS : De Oosteuropese landbouw vormt een bedreiging voor de toekomst. Nu is dat nog niet veel zaaks, maar binnen tien tot twaalf jaar ziet er dat waarschijnlijk heel anders uit. Er ligt daar grond en er is volk om het te bewerken. Als de landbouw in die landen funktioneel wordt, als er dus geld is om te investeren en de boeren hun stiel leren en ook willen werken, ontstaan daar enorme produktiemogelijkheden. Dan komt Oost-Europa zonder twijfel in scherpe konkurrentie met onze land- en tuinbouw. Dat wordt een probleem, tenzij Afrika op korte termijn over geld zou beschikken om voedsel te kopen.

– Nu al wijken landbouwers naar het oosten uit. Veel Westduitse boeren herpakken zich in het voormalige DDR.

– ADRIAENS : Er zijn ook al Vlaamse boeren in Polen en Oost-Duitsland. Zij wijken uit omdat de investeringen hier te zwaar wegen en de onzekerheid over de toekomst van de landbouw toeneemt. Als zij er iets van terecht brengen en waarom zouden ze dat niet ? dan zal de plaatselijke bevolking volgen. Zij geven het voorbeeld. Trouwens, hoe onderontwikkeld de landbouw in Oost-Europa nog is, met hun produkten wegen ze al op de prijzen van onze kwaliteitsprodukten.

– Geeft de voorzitter van een boerenvakbond nog iemand de raad land- of tuinbouwer te worden ?

– ADRIAENS : Alleen als ge een bedrijf hebt dat niet bedreigd is in een ekologische zone opgenomen te worden. Maar de zonen en dochters lopen spontaan weg. Nu al heeft de helft van de landbouwers geen opvolger. Dat ziet ge best aan de landbouwinstituten. Die lopen leeg.

Guido Despiegelaere

ABS-voorzitter Camiel Adriaens : “Ik kan geen onrecht verdragen. “

Betogingen met traktoren wekken geen sympatie.

“Zonder landbouw is er geen milieu in Vlaanderen. “