Kinderen krabben hun huid letterlijk kapot, volwassenen beleven slapeloze nachten door de jeuk. Eczeem is niet alleen een bijzonder vervelende huidziekte, ze is ook moeilijk te behandelen.
Eczeem kan zich op alle leeftijden manifesteren en tast vooral de opperlaag van de huid aan. De huid is rood, schilferend en bezaaid met vlekjes, kleine blaasjes en korstjes. De vlekken jeuken enorm, wat aanzet tot krabben en daardoor ook tot krabletsels.
De huiduitslag kan verschillende oorzaken hebben. Zo is eczeem een veel voorkomende allergische huidreactie. Maar het kan ook niet-allergische oorzaken hebben. De precieze oorzaak is vaak niet te achterhalen. Bij allergisch eczeem wordt nog eens een onderscheid gemaakt tussen atopisch eczeem en contacteczeem, twee heel frequente huidaandoeningen. We beperken ons hier tot atopisch eczeem.
Iemand is atopisch wanneer hij of zij een genetische aanleg heeft voor het ontwikkelen van allergieën. Atopisch eczeem komt dus alleen voor bij mensen met een allergische aard. De huidziekte duikt vooral op bij kleine kinderen in de loop van de eerste levensjaren en meestal in gezinnen waar allergieproblemen niet onbekend zijn. Klassiek verschijnen de eerste letsels – rode vlekjes en blaasjes – op het voorhoofd, de wangen en achter de oren. De huidletsels lijken op een masker waar het centrale deel is uitgeknipt: de zone rond de neus en mond blijft gespaard. In een tweede stadium breidt het eczeem zich uit tot de behaarde hoofdhuid en de kin. Later verspreiden de huidletsels zich verder naar de romp, de armen, de binnenzijde van de knieën, de polsen en de enkels. Atopisch eczeem jeukt enorm, ’s nachts nog meer dan overdag. De jeuk kan het leven grondig verzuren, maar echt ziek is men niet door eczeem.
Atopisch eczeem kent een grillig verloop. Het wordt gekenmerkt door onvoorspelbare opstoten en periodes van zo goed als geen letsels. Maar ook in deze ‘rustige’ fasen blijft de huid van een eczeemlijder zeer droog en veel gevoeliger voor jeuk – een droge huid jeukt nu eenmaal makkelijker. Atopisch eczeem wordt erger onder invloed van koude lucht en op grote hoogten – in beide omstandigheden is de lucht veel droger.
De aandoening verbetert heel vaak met de jaren. Van de volwassenen heeft nog slechts een kleine minderheid eczeemletsels. Wel blijft de huid vaker droog, zelfs wanneer het eczeem volledig verdwenen is. Opvallend veel mensen die als klein kind atopisch eczeem hadden, ontwikkelen op latere leeftijd allergische rhinitis (hooikoorts) of astma. In de volksmond zegt men dat het eczeem ‘naar binnen geslagen is’. Dit suggereert dat het onderdrukken van atopisch eczeem astma en allergische rhinitis zou doen ontstaan, wat uiteraard onzin is. Mensen met atopisch eczeem hebben gewoon meer kans op astma of rhinitis omdat ze een atopische aard hebben. Astma en rhinitis verschijnen meestal later in het leven dan atopisch eczeem, of het eczeem nu behandeld werd of niet.
Allergisch aan wat?
In tegenstelling tot hooikoorts en astma, ligt de band met een allergie-opwekkende substantie, zoals pollen of huisstofmijt, bij eczeem veel minder voor de hand. Het is zelfs de vraag of er bij atopisch eczeem wel sprake is van een abnormale reactie op een allergiserende stof. Over het onderliggende mechanisme van eczeem tast de medische wetenschap nog grotendeels in het duister. Men veronderstelt dat het huidprobleem ontstaat door een combinatie van een aangeboren overgevoeligheid en irriterende omgevingsfactoren, zoals zand, stof, sigarettenrook, warmte en nylon. Een overdreven droge lucht lijkt dit eczeem te bevorderen en ook gewone zeep is nefast. Mogelijk spelen ook allergiserende substanties (pollen, huisstofmijt, katten- of hondenhaar, schimmels, latex, voedselallergenen) een rol. Allergietests leveren weinig informatie op in geval van eczeem. Ze zijn daarom niet echt relevant.
Eczeemlijders kunnen een hoop leefregels in acht nemen, die de huiduitslag beperken (bijvoorbeeld overvette zeep gebruiken in plaats van gewone zeep of katoenen kledij verkiezen boven nylon). Verder staat de jeukbestrijding centraal. Wanneer het eczeem al te ernstig wordt, kan een behandeling met cortison of met immuunmodulatoren overwogen worden.
Marleen Finoulst
