‘Beweren dat de overheid ons leven volledig inperkt, is zwaar overtrokken’, aldus filosoof Ignaas Devisch (UGent). ‘Meer nog: de overheid was jarenlang te laks. Denk maar aan de stijgende obesitascijfers.’
Vindt u dat de bevolking toestemming moet vragen aan de overheid om wat dan ook te mogen? (Gunter Mertens, Turnhout)
IGNAAS DEVISCH: Zeker niet. Maar ik ga niet akkoord met de suggestie dat de overheid zich te vaak mengt in ons leven. Er zijn inderdaad een aantal kafkaïaanse, onzinnige regeltjes. Maar we leven toch niet in een staat waarbij we voor alles toestemming moeten vragen? Integendeel zelfs: bij bepaalde maatschappelijke innovaties, zoals de uitbreiding van in-vitrotechnologie, hoor je vaak dat dat aan banden gelegd moet worden en dat de overheid te weinig een rol opeist.
Hoe komt het dat partijen die op economisch vlak voor zoveel vrijheid pleiten, de privévrijheden voortdurend aan banden willen leggen? (André Vansteenbrugge, Oudenaarde)
DEVISCH: We zien inderdaad een aantal frappante tegenstellingen: enerzijds zijn er de multinationals die met relatief grote vrijheid belastingen kunnen ontduiken. Anderzijds dringt de overheid verder in onze privésfeer door, vooral op terreinen waar het budget ontspoort, zoals de gezondheidszorg. Daar zullen steeds meer keuzes aan banden gelegd worden, en dat is niet altijd onterecht. Het is belangrijk om regels op te stellen, maar je moet erop toezien dat iedereen ze consequent naleeft.
Vroeger moesten wij elke vrijdag vis eten van de Kerk. We hebben de pastoor aan de deur gezet. Sindsdien aten we twee- à driemaal per week vis, vrijwillig en met smaak. Maar nu worden we opnieuw met allerlei verboden om de oren geslagen. Is het echt niet mogelijk een wet te maken die verbiedt te verbieden? Ons verkleuteren roept enkel weerstand op. (Eric Carrette)
DEVISCH: Het is verboden te verbieden: die slogan van mei 68 lijkt me ingegeven door nostalgie. Uiteraard willen mensen een zekere mate van autonomie. Maar in België doen we toch ongeveer wat we willen? Niemand zegt ons wat we wel of niet mogen eten. Ik durf zelfs te stellen dat de overheid jarenlang te laks is geweest, waardoor we nu met alarmerende obesitascijfers kampen. Als een op de drie Belgen kampt met overgewicht, moet de overheid ingrijpen. Dat heeft niets met verkleutering te maken. Bovendien zijn het niet alleen overheidsregels die ons beïnvloeden. De onbewuste, commerciële invloed begint al aan de ingang van de supermarkt.
Heeft de mens voor zijn geestelijke gezondheid geen uitdagingen nodig? Worden we niet herleid tot zombies die zelf niet meer moeten denken? Ik hoop dat ik de rest van mijn leven nog de kans krijg om stommiteiten te begaan en daar zelf voor op te draaien. (Andre Vranckx, Bertem)
DEVISCH: Uiteraard hebben we uitdagingen en perspectief nodig om een zinvol leven te leiden. Maar waar dat idee van ‘zombies’ vandaan komt, weet ik niet. Het lijkt soms bon ton om te doen alsof de overheid ons constant beknot, maar we leven heus niet in het 1984 van George Orwell. Nooit eerder stond de kritische en mondige burger zo sterk als vandaag, dat bewijst ook een vraag als deze. En uiteraard krijgt u de kans om stommiteiten uit te halen, ik wens u daar veel succes mee.
Vraag van de week
Een voormalige professor filosofie van me zei eens: ‘Echte vrijheid is graag doen wat je moet doen.’ Bent u het daarmee eens? Wij studenten vonden dat een vreemde stelling. (Marc Van den Bossche, Rupelmonde)
DEVISCH: Deze stelling is geïnspireerd op de ideeën van Immanuel Kant, een 18e-eeuwse, Duitse filosoof die bekend werd dankzij zijn categorische imperatief: als vrijheid het uitgangspunt is van het menselijk handelen, dan moeten er bepaalde plichten vanuit de mens zelf komen. Daarin zit een waarschuwing: als iedereen zomaar zijn zin zou doen, kun je nooit een samenleving draaiende houden. Vanuit onze vrijheid moeten we zelf bepalen wat we wel of niet mogen doen. En ja, daar kan ik me wel in vinden. Al is het niet slecht dat de overheid ons ondersteunt om bepaalde gezonde en veilige keuzes te maken.
Van halalvlees op school tot kleurloze zwarte pieten: staat de Europese identiteit onder druk? Stel uw vraag aan kerkjurist RIK TORFS.
Mail uw vragen naar mijnvraag@knack.be en maak kans op een boekenbon van Standaard Boekhandel ter waarde van 20 euro.
Stefanie Van den Broeck
