STAATSSECRETARIS Theo Francken (N-VA) heeft helemaal gelijk: het is belangrijk om niet hysterisch te doen. In zijn reactie op het inreisverbod uit zeven landen van Amerikaans president Donald Trump pleitte de politieke chef van het Belgische asielbeleid dit weekend voor rust, studie en perspectief. Dat was nodig, want in de commotie over de beslissing van Trump om vluchtelingen uit Syrië, Irak, Jemen, Iran, Libië, Soedan en Somalië niet langer toegang te geven tot het Amerikaanse grondgebied, ging de waarheid soms verloren. Zo is het inreisverbod níét een verbod op moslims, zoals het in bepaalde media – ook Belgische – verkeerdelijk werd voorgesteld. De facto hebben de zeven geviseerde landen wel degelijk een dominante moslimbevolking, maar het executive order, waarvan de tekst vrij te raadplegen is op het net, vermeldt nergens het woord ‘moslim’. Bovendien zijn er andere landen met grote moslimpopulaties die niet onder het verbod vallen. Dit weekend werden dan vooral Egypte, Saudi-Arabië of Turkije genoemd – landen die vlak naast de zeven genoemde landen liggen, maar toch geen inreisverbod krijgen opgelegd. Ook een Belgische, Nederlandse of Duitse moslim kan op dit ogenblik de Verenigde Staten in.
DE ZEVEN LANDEN van het inreisverbod zijn exact dezelfde als de landen die eind 2015 door president Obama waren geselecteerd voor soortgelijke, maar minder strenge visumbeperkingen. En de speciale behandeling voor oliepartners als Saudi-Arabië gaat al decennia terug. Zoals de Amerikaanse journalist Glenn Greenwald het puntig en accuraat omschreef op de site van The Intercept: dit is een dieptepunt van de war on terror. Maar het is zeker niet het begin ervan. Zo heeft president Obama meer dan 2,5 miljoen mensen uit Amerika gedeporteerd. De Amerikaanse zender ABC News berekende dat hij daarmee hoger scoort dan alle Amerikaanse presidenten in de vorige eeuw tezamen. In het debat over immigratie en terreur vallen woorden als ‘fascisme’ en ‘collaboratie’ al even snel als ‘wereldvreemd’ of de ‘waanzin’ van Angela Merkel. Die kwalijke heftigheid verleidt de tegenstanders van Trump – maar ook van andere socialistisch-nationalistische leiders als Marine Le Pen of Geert Wilders – tot het afsnijden van bochtjes allerhande, als het al niet over ‘alternative facts’ gaat. Dat is altijd een verlies.
MAAR WIE ZICH puur aan de feiten houdt – en dus geen alternatieve feiten gebruikt in zijn kritiek op de president – heeft al meer dan genoeg redenen om in het verzet te gaan. Alle lichten staan op rood. Het inreisverbod is niet expliciet tegen moslims gericht, maar het zal het wantrouwen tegen moslims aanwakkeren. De snelheid waarmee het executive order van Trump is opgesteld, getekend en ten uitvoer gebracht, is bovendien ronduit angstaanjagend: zó snel kan het dus allemaal gaan. Een federale rechter hield dit weekend het deportatieluik van het presidentiële bevel tegen. Alle hoop is nu gevestigd op de onwrikbaarheid van de Amerikaanse instellingen.
TERWIJL DE HELE WERELD zich zorgen maakt over de verdeeldheid en de instabiliteit van wat ooit de wereldleider was, lijkt Trump zich in de handen te wrijven. De cynisch-destructieve president creëert door zijn bruuske, autoritaire optreden alleen maar chaos – exact de chaos die de IS op het oog heeft. De weerstand kan niet stevig genoeg zijn. Als het nu niet gebeurt, is het straks mogelijk te laat.
IN ZIJN BEFAAMD respectievelijk berucht gastcollege aan de Universiteit Gent sprak N-VA-voorzitter Bart De Wever in september 2015 lang en indringend over de culturele en existentiële angst die onze hedendaagse ‘opinieoorlog’ voedt. Het is gevaarlijk, zeker als politicus, om die angst te ontkennen – dat blijkt uit het aanhoudende succes van de Antwerpse burgemeester zelf, en van zijn dauphin Francken. Maar de eerste dagen van de Amerikaanse blitzkriegpresident wijzen er ons op dat we ook niet mogen wegkijken van die andere angst: wie hem tekeer ziet gaan tegen moslims, vrouwen en Mexicanen, krijgt rillingen. Het misbaar van Trump mag dan een probaat middel zijn tegen een zeker cultureel onbehagen bij zijn stemmers, de remedie is veel erger dan de kwaal. Dat sommige Vlamingen bang zijn voor wat de migratie hier aanricht, dat moeten we ernstig nemen. Maar dan ook graag die andere waarschuwing: dat we in de strijd tegen die angst onze beginselen niet uit het oog verliezen. Het zou sneller kunnen gebeuren dan we denken. Niets is onmogelijk, dat is sinds de verkiezing van Trump de les. Nogmaals: Theo Francken heeft helemaal gelijk. We moeten niet hysterisch doen. Maar het valt te vrezen dat die uitspraak tegen hemzelf zal moeten worden ingezet, de volgende keer dat hij op Twitter loos gaat. Als verontwaardiging niet selectief mag zijn, dan sereniteit ook niet.
BERT BULTINCK is hoofdredacteur van Knack.
De weerstand kan niet stevig genoeg zijn. Als het nu niet gebeurt, is het straks mogelijk te laat.
