Op 9 februari wordt Willem Vermandere, de bard uit de Westhoek, 75 jaar. Hij viert zijn verjaardag met nieuw werk. ‘Kunst is geen wereldverbeterend advies.’
Gefeliciteerd! Eind vorig jaar kwam al de dubbel-cd Den Overkant en De Meditaties uit, en nu is er Volle dagen, een brievenboek. Aan wie zijn de brieven gericht?
WILLEMVERMANDERE: Ik schrijf naar mijn kinderen en mijn beste vrienden. Mensen van wie ik hou, maar die ik niet dagelijks kan zien. Hen schrijven is aan hen denken, en het is nadenken over de wereld waarin we bestaan. Veertig jaar geleden probeerde ik een dagboek bij te houden, maar dat lukte niet. Die brieven zijn mijn dagboek geworden.
Aan wie zou u graag nog een brief schrijven?
VERMANDERE: (stilte) Aan mijn vader. Hij was een wagenmaker en een klarinettist. Een harde werker die – zoals de meeste mannen van zijn generatie, zeker in West-Vlaanderen – heel karig was in het tonen van affectie. De intiemste aanraking met mijn vader was een handdruk. Een kus heb ik nooit van hem gekregen. Toen hij op zijn sterfbed lag, hield hij mijn hand tien seconden lang stevig vast. Dat was mijn laatste en mooiste moment met hem. Misschien is een brief aan mijn vader wel een idee voor een ballade.
En uw liedjes? Zijn dat brieven aan iedereen?
VERMANDERE: In een lied richt ik me niet noodzakelijk tot iemand. Ik was enkele jaren leraar godsdienst, en dat heb ik opgegeven om kunstenaar te worden. Ik moet dus vooral niet proberen om met mijn liedjes een boodschap te verkondigen.
Mag ik u dan geen geëngageerd liedjesschrijver noemen?
VERMANDERE: Ik zing en schrijf over wat mijn hart bezighoudt. Niet in de eerste plaats om anderen aan het denken te zetten, maar om mijn leven te verhevigen. Je wordt geen kunstenaar voor de anderen, maar vooral voor jezelf. Het belangrijkste in het leven is dat je jouw talenten ontdekt en ermee woekert. Het leven is een kar waar je aan moet trekken en duwen tot je erbij neervalt.
Als ik optreed, deel ik de passie. Kunst is een geschenk aan de wereld, maar het is geen wereldverbeterend advies. Al schrijvend, schilderend, zingend en beeldhouwend denk ik wel na over een betere wereld. Zo ontstond Moslims, een lied uit mijn laatste cd,over de moslimsoldaten die in de Westhoek begraven liggen. En zo ontstaan ook mijn beeldhouwwerken, zoals De verzoening in Nieuwpoort. Het beeld staat sinds oktober 2014 op het geografische beginpunt van wat ooit het Westelijk Front was, en drukt verzoening uit door handen die naar elkaar reiken.
Een ander lied op die jongste plaat is Gepensioneerd. U zit op uw leeftijd vol colère. Maakt onze wereld u kwaad?
VERMANDERE: Sommige regels in de wereld. Ik stoor me aan de ‘pensioengerechtigde’ leeftijd. Waarom zou je mensen afdanken als ze op het toppunt van hun kunnen staan, en met hun inzichten anderen willen helpen? Denk aan dokters, advocaten of priesters. Hetzelfde geldt voor kunstenaars. Ik heb mijn bestaan op zo’n manier geconstrueerd dat er ruimte is om te creëren. Waarom zou ik die ruimte niet meer mogen vullen? Ik plan nauwelijks vooruit, ik blik graag terug om tot een synthese van mijn leven en mijn werk te komen. Ik puur mijn talenten verder uit en beleef elke dag als een volle dag. En daar schrijf ik dan ’s avonds een brief over.
Els Van Steenberghe
KNACK-ACTIE: knip de voordeelbon uit Knack van deze week en haal het boek De liedjesteksten en de dubbel-cd De zanger, de muzikant van
Willem Vermandere bij Standaard Boekhandel voor ?19,95 i.p.v. ?40,44.
