Wie zijn de opstandelingen die in enkele dagen tijd verschillende steden veroverden?

Ze noemen zich de ‘Groep van de Mahdi’, anders gezegd van de ‘beloofde verlosser’. Als de Mahdi terugkomt (aan de zijde van Jezus) breekt het einde der tijden aan, het paradijs.

Ze noemen zich ook het ‘Nationale Leger van het Vrije Irak’, wat na de ontbinding van het bestaande Iraakse leger (en de daaruit volgende werkloosheid van 350.000 soldaten) een duidelijk teken is voor alle moslims, soennieten en sjiieten. Tegelijk onderscheiden ze zich daardoor van een andere militie, ‘De Zwarte Vlag’, die vanaf het begin tegen de Amerikaanse en Britse soldaten heeft gevochten. Trouwens er zijn meer milities in Irak: georganiseerde zoals de Koerdische peshmerga en ongeorganiseerde maar gewapende roversbendes.

De Mahdi-soldaten vallen duidelijk binnen de georganiseerde groepen. Volgens hun leider Moqtada al-Sadr die zichzelf ‘leider van de moslims’ noemt, gaat het niet echt om een leger, maar om een noodzakelijke ordedienst in een van misdaad vergeven land.

Officieel is de Groep van de Mahdi ontstaan in de zomer van 2003. Van dan af liepen de soldaten zwaarbewapend rond in zwarte uniformen. Maar toen hadden ze al veel steden virtueel in handen. In de wetteloze maanden na de invasie en het omverwerpen van Saddam Hoessein, hadden ze – in de armenwijken waar sjiieten in de meerderheid zijn – gezorgd voor orde en veiligheid. Rond de moskeeën organiseerden ze onderwijs, voedselbedelingen, gezondheidszorg en rechtspraak. De onbewaakte legerdepots leverden hen wapens en uniformen, hun geld – zeggen tegenstanders – komt uit Iran, het kernland van de sjiieten.

De bezettingstroepen, die af te rekenen kregen met aanvallen van Saddam-aanhangers en bij uitbreiding van soennitische moslims, sloten zelfs een akkoord met de Mahdi-soldaten: die zouden hen niet aanvallen en mochten in ruil de orde handhaven. Dat deden ze ook: cafés, bordelen en muziekwinkels werden in brand gestoken, bewoners die de islam niet nauwgezet volgden, werden op hun plichten gewezen.

De snelle uitbreiding van de Mahdi-aanhang is niet enkel het gevolg van de hopeloze economische situatie. De beweging bestaat al veel langer. Na de eerste Golfoorlog kwamen de sjiieten op aanraden van de Verenigde Staten in opstand. Ze werden bloedig onderdrukt door Saddam Hoessein, zonder dat Washington één hand uitstak. Dáár ligt de oorsprong: een ondergrondse beweging die het Amerikaanse verraad niet vergeten is en die zich nu opwerpt als kampioen van alle moslims.

M.V.