Is president Sarkozy sterk genoeg om te doen wat minister Sarkozy niet kon?

Hubert van Humbeeck

In goed anderhalf jaar tijd ziet de politiek er in Europa helemaal anders uit. Duitsland staat met Angela Merkel weer bijna sterk genoeg om de hele Unie op sleeptouw te nemen. In Frankrijk wekt Nicolas Sarkozy de indruk dat hij het land straks in beweging kan krijgen. In het Verenigd Koninkrijk draagt Tony Blair de fakkel nog voor de zomer over aan Gordon Brown.

Die ontwikkeling komt niet te vroeg. Het was nog niet zo erg als in het begin van de jaren zeventig, toen een boek met de bezorgde titel Ces malades qui nous gouvernent niet alleen in Parijs een bestseller werd. Maar in Duitsland was de coalitie van sociaaldemocraten en groenen onder de leiding van Gerhard Schröder duidelijk aan het einde van de rit gekomen. In Frankrijk is president Jacques Chirac niet alleen oud, maar ook uitgeblust. In het Verenigd Koninkrijk verloor Blair met zijn engagement in Irak aan de zijde van George W. Bush alle krediet.

Het ligt in de lijn van de verwachtingen dat Merkel, Sarkozy en Brown zullen proberen om een einde te maken aan de meningsverschillen die Europa het voorbije decennium hebben verzwakt. Er tekent zich tegelijk een nieuw Atlantisch bondgenootschap af, dat front zal vormen tegen het herboren autoritarisme in Moskou. Sarkozy weet dat Frankrijk geen rol kan spelen in dat proces als het aan de kant blijft staan. Hij moet daarom proberen om met Merkel de motor te zijn van de hervorming die de Europese Unie nodig heeft.

Hij begint over goed een week aan zijn eerste quinquennat met het krediet dat een president nodig heeft om zijn politiek vorm te geven. Hij liet zijn partij op korte tijd een ruk naar rechts maken en hij gebruikte daarbij voor een gaullist ongebruikelijk harde taal. Nicolas Sarkozy heeft de steun van de buik van Frankrijk om te zorgen voor rust en orde, en voor de nodige banen en de economische groei die het land nodig heeft. Dat wil zeggen dat hij als president voor elkaar moet krijgen wat hem als superminister van Binnenlandse Zaken en Economie en Financiën niet lukte. De Franse rechterzijde beschikt eigenlijk al jaren over de bevoegdheid om te doen wat ze nu belooft.

Eenvoudig samengevat, komt het hierop neer. De internationale rechterzijde rekent erop dat Frankrijk met Sarkozy uit het keurslijf breekt waarin het zichzelf onder meer met het ‘Neen’ tegen de Europese grondwet heeft opgesloten. Zoals de internationale linkerzijde nog altijd hoopt dat de Franse Parti Socialiste eindelijk voluit de markteconomie accepteert en de kant van een hervormingsgezinde sociaaldemocratie kiest.

Nicolas Sarkozy wordt dezer dagen opnieuw veel met de voormalige Britse premier Margaret Thatcher vergeleken. Ze brak in de jaren tachtig de macht van de Britse vakbonden, die als een loden mantel over de hele economie lag. Maar het was pas met de komst van Tony Blair en zijn sociaaldemocratische New Labour in de jaren negentig dat ook een meerderheid van de gewone Engelsen met die ontwikkeling haar voordeel deed. Als het Verenigd Koninkrijk vandaag beter boert dan Frankrijk, dan is dat niet alleen aan Thatcher te danken, maar ook aan tien jaar Blair. En dus niet alleen aan de keuze voor het ene of het andere model.