Info : Fareed Zakaria is politiek commentator bij het Amerikaanse weekblad Newsweek.
Vladimir Lenin zei ooit: ‘Terroristen willen één ding: de mensen angst aanjagen.’ Dat is mis, zoals zoveel van wat de man zei. Terrorisme was in de loop van de geschiedenis bedoeld om een politiek doel te bereiken. Daarom hadden terroristen een paar simpele regels: ‘We willen een paar mensen dood. We willen dat veel mensen dat zien.’ Terroristen zochten aandacht en steun voor hun politieke agenda, geen afgrijzen voor hun beulenwerk. Maar veel terreurgroepen – of ze nu ETA heten of Al-Qaeda – hebben de regels veranderd. Geweld is een doel op zich geworden. Ze willen veel mensen dood, punt.
Natuurlijk is er een verschil. De ETA vecht lokaal, Al-Qaeda bestrijkt de wereld. Al-Qaeda is een religieuze groepering, de ETA niet. Maar ze hebben gemeenschappelijke kenmerken, die ons veel leren over de ware aard van terrorisme.
Als Al-Qaeda achter de aanslag in Spanje zit, dan luidt de redenering dat premier José María Aznar daar mee verantwoordelijk voor is omdat hij de Verenigde Staten en de oorlog in Irak steunde. Alleen: de vorige aanslagen van islamitische militanten gebeurden in Turkije, Marokko, Tunesië, Saudi-Arabië en Indonesië. Geen enkele van die landen steunde de oorlog of stuurde troepen naar Irak. Al-Qaeda begon zijn heilige oorlog om de Amerikaanse troepen uit Saudi-Arabië weg te krijgen. Osama Bin Laden weet het wellicht niet, maar ze zijn daar weg. De heilige oorlog gaat door. De redenen tot geweld veranderen, het geweld niet.
De Franse Midden-Oostenexpert Gilles Kepel ziet een analogie tussen de vroegere communistische groepen en de islamfundamentalisten. Onmiddellijk na de oorlog waren de communisten populair en probeerden ze hun doel te bereiken met politieke middelen. Nadat duidelijk werd welke misdaden Stalin op zijn geweten had, verdween hun populariteit. Terwijl de communistische partijen wegkwijnden, gingen de hardelijners – met namen als Rode Brigade en Baader-Meinhof – geweld gebruiken, in de hoop aandacht en aanhang te winnen door gedurfde aanslagen. Ook de islamfundamentalisten volgden dat pad. Jarenlang probeerden ze politieke oppositie te voeren in de Arabische landen. Gefrustreerd door het gebrek aan steun veranderden ze in terreurmachines.
Datzelfde patroon zien we bij de ETA. De beweging begon zijn strijd als protest tegen de brutale repressie van de Basken onder generaal Franco. Het democratische Spanje gaf de Basken de autonomie waar ze om vroegen. Maar de strijd ging door, gewelddadiger dan vroeger en steeds meer gericht tegen de eigen bevolking.
Wat wil de ETA bereiken? Een eigen staat. Wat wil Al-Qaeda? Een nieuw groot islamkalifaat. De droom van de ETA lijkt minder utopisch dan die van Al-Qaeda, maar omdat de nieuwe Baskische staat ook Frans Baskenland moet omvatten en de Franse Basken daar geen greintje interesse voor hebben, is dat doel onrealistisch. De politieke strijd is dus niets meer dan een alibi om te moorden.
De Spaanse politie schat het aantal ETA-extremisten op minder dan honderd. Internationale experts schatten het aantal Al-Qaedamilitanten op enkele honderden. Met behulp van de moderne technologie kunnen zulke kleine groepen evenwel veel schade aanrichten – zoals vorige week is gebleken. Eén ding mogen we echter niet vergeten: dit soort geweld is altijd een teken van zwakte.
Bewerking: Misjoe Verleyen
