Na de fusie van Suez en Lyonnaise des Eaux ziet het landschap voor de Generale Maatschappij en vooral Tractebel er volledig anders uit.
Het zijn zenuwslopende tijden voor de haute finance. In hun hoofdkwartieren herschudden de financiers discreet de kaarten. Nu de Frans-Belgische machtsverhoudingen gewijzigd werden, zien holdingportefeuilles er grondig anders uit dan een paar weken geleden. En het stof dat de operatie Compagnie Financière de Paribas deed opwaaien, is nog niet gaan liggen. De Franse groep verkocht haar Paribas Bank België aan Bacob Bank, waardoor de coöperatieve kredietinstelling van de christelijke arbeidersbeweging echt allure krijgt. Met Almanij ( Kredietbank) geraakte het tot een akkoord over de boedelscheiding van Gevaert. De oude Vlaamse holding keert terug in de schoot van kapitaalkrachtige Vlaamse families. De Belgische Paribas-holding Cobepa houdt stilletjes een uitverkoop van zijn Gevaert-deel.
Deze week komen tegelijkertijd de Generale Maatschappij van België, Tractebel en Electrabel alle drie financiële familie van mekaar in een nieuw vaarwater terecht. Als het van eerste-minister Jean-Luc Dehaene (CVP) afhangt, ligt nu de geul open naar de fusie van Tractebel en Electrabel dat laatste voorziet 90 procent van België van elektriciteit tot een Belgische nutsgroep die zwaarder weegt dan zijn Franse grootmoeder. In eenzelfde beweging kan de fusie de Generale Maatschappij opslorpen. De grootste holding van België vertegenwoordigt dan niet meer dan een kleine aandeelhoudersschakel tussen Franse en Belgische groepen.
Maar zover is het nog niet. Wat we nu beleven, is de ontknoping van een lang en ingewikkeld verhaal van geld en macht, het Monopoly-spel van de haute finance. De inzet wordt gevormd door de meerwaarden op de portefeuilles : over industriële projecten, exportsuccessen en zeker over werkgelegenheid valt op de algemene vergaderingen in Parijs en Brussel geen onvertogen woord.
Deze week keuren de aandeelhouders van de Franse nutsgroep Lyonnaise des Eaux de fusie met de eveneens Franse Compagnie de Suez goed. De eigenaars van die laatste schaarden zich vorige week al achter de nieuwe Suez-Lyonnaise des Eaux. Het is een huwelijk van moeten, aangezien de toekomst van Suez er een beetje somber uitzag. De fusiegroep hoopt over een periode van vijf jaar zijn winst van goed twintig miljard Belgische frank te verdubbelen door investeringen in vier prioritaire, maar niet exclusieve kernactiviteiten : energie, water, afvalverwerking en communicatie. Kortom, een wereldspeler in de nutssector.
In Brussel flikkeren de rode lampen. Suez-Lyonnaise des Eaux is namelijk voor 63,4 procent eigenaar van de Generale Maatschappij van België en de Generale controleert rechtstreeks zwaargewichten in België als de Generale Bank, de verzekeraar AG, de non-ferrogroep Union Minière en de nutsholding Tractebel, die dan op zijn beurt het monopolie over elektriciteit en gas in België in handen heeft, via respectievelijk Electrabel en Distrigas.
MOET TRACTEBEL VERSCHROMPELEN ?
Dat de Franse autobouwer Renault zijn fabriek in Vilvoorde sluit, heeft de Belgische regering en zeker premier Dehaene die de getroffen autofabriek quasi in zijn achtertuin heeft liggen een beetje voorzichtig gemaakt met Parijse avonturen. Met reden. De fusiepartner Lyonnaise des Eaux is in Europa en de wereld met dezelfde dingen bezig als Tractebel, namelijk megaprojecten voor afvalverwerking en energie. Zoals Tractebel in België gas en elektriciteit beheerst, domineert de Franse groep Gaz de France en Electricité de France. Snel naar één markt dus maar ? Het valt, ondanks het vriendelijke sussen, te vrezen dat de Fransen het gras van voor de voeten van hun Belgische kleindochter maaien. Dat zou een streep door de rekening zijn voor Tractebel, dat zich zopas versterkte door de opslorping van zijn internationale dochter Powerfin en zich sedert enkele jaren weer ambitieus op de wereld richt, met onder andere spectaculaire projecten zoals de bouw van een LPG-terminal in Shangai of de wederopbouw van de historische door de oorlog vernielde stadskern van Beiroet. België wil dus wel enige waarborgen dat de Fransen Tractebel niet zachtjes doen verschrompelen.
Er is over de haute finance geen goed verhaal te schrijven, zonder dat de Waalse financier Albert Frère erin voorkomt. In Suez-Lyonnaise des Eaux is zijn rol heel prominent. Vorige herfst verkocht hij onverwacht zijn kwart Tractebel, zodat de Generale Maatschappij naar adem moest snakken om haar dochter bij te springen. Over de drijfveren van Frère circuleerden toen vele gissingen, maar die laten nu aan duidelijkheid niets meer te wensen over : met het verse geld kocht zijn media- en energieholding Electrafina stilletjes pakjes Suez en daarna Lyonnaise. Nu is Frère met 9,2 procent de grootste aandeelhouder van de fusiegroep Suez-Lyonnaise des Eaux en hij bekende dat hij zich nog wel een paar procentjes wil aanschaffen (de grootste Franse bank Crédit Agricole volgt met 7,6 procent).
Frère trok dus naar Parijs om de Generale te controleren. De Fransen konden hun enthousiasme voor hun ?Frans-Belgische? nutsgroep niet op. Dat zou de vrees van Dehaene & co moeten temperen, maar dat is niet het geval. Albert Frère geniet namelijk niet langer de reputatie Belgische zaken te behartigen. Sedert jaren al is hij Commandeur in de Leopoldsorde, sedert 1994 ook baron, maar onlangs nam Frankrijk hem veelzeggend op in de Légion d’Honneur.
Suez-voorzitter Gérard Mestrallet, die ook de fusiegroep gaat leiden, heeft de Belgische bezorgdheid goed begrepen. Hij kent het land. Jarenlang leidde hij als gedelegeerd bestuurder de Generale in Brussel. Dat hij met zijn Belgisch kroonjuweel Tractebel voorzichtig moet omspringen, hebben Dehaene, voorzitter Etienne Davignon van de Generale, Tractebel-topman Philippe Bodson en Herman Daems, de kabinetschef van Vlaams economieminister Eric Van Rompuy (CVP), hem meermaals duidelijk gemaakt. De holding aan het Brusselse Troonplein mag dan wel internationale successen boeken, ze verdient ook zeer veel geld aan gas en elektriciteit in België. Dus blijft ze beter op goede voet met de gemeentelijke intercommunales en met de overheid die de energieprijzen in handen houdt.
DE BELGEN WILLEN WAARBORGEN
Dat de Franse Lyonnaise, die door de fusie een monopolie in afvalactiviteiten in België verwierf, haar eigen Page afstootte en niet het Watco van Tractebel, was een mooie geste. De Belgen willen echter geen gestes maar waarborgen. Daarom beslist de buitengewone algemene vergadering van Tractebel deze week de holding om te vormen tot een autonome naamloze vennootschap. Dat is een primeur, want de regering timmert nog naarstig aan de wetgeving in kwestie zeer tegen de zin van de holdings en andere financiële groepen.
Met die ingreep komt Tractebel statutair iets losser van zijn controlerende aandeelhouder te staan zogezegd in naam van de corporate governance, ten voordele van de minderheidsparticipanten. In elk geval kunnen de Generale en haar Franse bazen nu niet meer dan de helft van de bestuurders aanduiden. Onafhankelijke bestuurders, die ook zetelen in het opperste strategische comité als Paul De Keersmaeker (ex-CVP-staatssecretaris, voorzitter van Interbrew en straks ook van de KB) en Antoon Dieusart ( BASF) , kunnen er moreel en financieel compleet zelfstandig over waken dat Tractebel de gewenste Belgische koers blijft volgen. Beiden moeten ook de Vlaamse belangen in het oog houden, want dat blijft een zwak punt in de groep van Philippe Bodson. De Fransman Gérard Mestrallet krijgt evenwel een nieuw mandaat als voorzitter. Premier Dehaene zou zijn vertrek nochtans als een symbolische daad geapprecieerd hebben.
De premier blijft het de Fransen lastig maken. Hij convoceerde Mestrallet en Davignon om aan te dringen op een fusie tussen Tractebel en haar dochter Electrabel. Die fusiegroep van de Belgen zou wat beurskapitalisatie betreft niet moeten onderdoen voor de Franse moeder Suez-Lyonnaise des Eaux. Het Generale-aandeel en dus de invloed van de Fransen zou verwateren van de helft tot onder het kwart. Volgens Dehaene is dat de beste waarborg voor de operationele autonomie van Tractebel en is de veiligste manier om de Belgische belangen te beschermen inzake energie en werkgelegenheid Tractebel en haar de dochters stellen 36.000 mensen te werk ; Electrabel alleen al is Belgiës grootste onderneming. Vanzelfsprekend zouden de ruime financiële mogelijkheden van Electrabel de internationale expansie van Tractebel kunnen ondersteunen. De groep kan dan zelfs snel de Franse grootmoeder ontgroeien.
Dit dictaat van de Belgische regeringsleider irriteert de Franse opperbazen. Ontwijkend antwoordt Parijs er geen principiële bezwaren tegen te hebben, maar fusieplannen liggen nergens op de tekentafels. Bovendien heeft Suez-man Gérard Mestrallet wel praktische problemen. In geval van een fusie zou de overheid het systeem van opgelegde prijzen moeten afbouwen wat betekent dat de operatie de elektriciteitsverbruikers geld gaat kosten. Maar vooral : in het gefusioneerde Tractebel-Electrabel moet de Generale Maatschappij van België, dus onrechtstreeks Suez-Lyonnaise des Eaux, de meerderheidscontrole blijven behouden. Dus, wat is dan nog het nut nog van de fusie ?
Guido Despiegelaere
Tractebel aan het Brussels Troonplein : België laat de groep niet los.
