Een nieuwe techniek zorgt voor een grote sprong voorwaarts in de bijsturing van planten- en diersoorten, van minivarkens tot snelgroeiende zalmen.
Wetenschappers tonen voorbeelden uit de natuur om te benadrukken dat genetische manipulatie niet door biotechnologen is verzonnen maar ook ‘in het wild’ voorkomt. Ze hopen zo meer maatschappelijke steun voor het concept te krijgen, dat in Europa fel gecontesteerd is. Zo meldde het vakblad Public Library of Science Genetics dat nogal wat vlinders genen van wespen in hun lichaam hebben, die er worden ingebracht door virusdeeltjes.
De virussen zijn een deel van de strategie van de wespen om zich voort te planten. Ze leggen een eitje in een rups, waaruit een larve komt die kan groeien omdat ze de rups van binnenuit opvreet. Om de weerstand van de rups te ondermijnen, wordt ze bestookt met virusdeeltjes die de wesp samen met haar eitje lost. Virale genen helpen de rupsenafweer lam te leggen. Maar in een aantal gevallen zijn wespengenen in het genoom van vlinders opgenomen geraakt, als een natuurlijk proces waarbij genen van een vreemde soort een nuttige functie in een nieuw lichaam krijgen. Het proces zou zo wijdverspreid zijn dat mogelijk alle soorten, de mens inbegrepen, in de loop van hun geschiedenis genetisch gewijzigd zijn met DNA van andere soorten.
De Europese weerstand tegen genetische manipulatie verhindert niet dat er vooral in de VS en Azië op steeds grotere schaal wordt ingezet op genetisch gewijzigde gewassen om de landbouw efficiënter te maken. Het vakblad Nature meldde onlangs dat de Amerikaanse voedselautoriteiten een beslissing namen die als ‘een mijlpaal’ wordt beschouwd: ze lieten het eerste genetisch gemanipuleerde dier toe op de voedselmarkt, een Atlantische zalm die dubbel zo snel groeit als normaal omdat hij meer groeihormoon aanmaakt.
Een Chinees instituut wil dan weer varkentjes op de markt brengen die als huisdier dienen. Ze worden niet zwaarder dan een gemiddelde hond, in verschillende kleurencombinaties. De diertjes zijn genetisch zo gemanipuleerd dat ze als embryo niet meer, maar mínder groeihormoon aanmaken, waardoor ze amper een derde van het gewicht van een doorsneevarken bereiken. Voorlopig wordt de techniek gepresenteerd als een makkelijkere manier om minivarkentjes te maken, maar het is duidelijk dat er op termijn geprobeerd zal worden om er meer ingrijpender manipulaties mee te doen.
De grote sprong voorwaarts heeft te maken met de snelle popularisering van een nieuwe techniek voor genetische manipulatie: CRISPR/Cas9. Er zijn zelfs al muggen mee gemaakt die niet langer de malariaparasiet kunnen overdragen. Zo begint de mens snel en doelgericht tussenbeide te komen in natuurlijke omstandigheden.
DOOR DIRK DRAULANS
In de VS is het eerste genetisch gemanipuleerde dier goedgekeurd voor de voedingsmarkt: een zalm.
