‘Hoe machtig Rusland ook is als energieleverancier, het zal de energiekraan naar het Westen niet meteen dichtdraaien’, meent Johan Van Overtveldt van de denktank VKW Metena.
Ingrid Van Daele
‘Het Westen zal meer bloeden dan wij als het zich tegen ons verzet’, sneerde de Russische president, Dimitri Medvedev, nadat de Europese Unie zich had verzet tegen de Russische inval in Georgië in augustus van dit jaar. Rusland zou zijn energieleveringen aan het Westen opschorten, dreigde hij. Als grootste producent van aardgas en als tweede grootste olieproducent wereldwijd kan Rusland inderdaad heel wat landen in de problemen brengen. ‘Maar voor het zover komt, moet de druk al bijzonder groot zijn. Noch België, noch de Europese Unie mag zich laten intimideren door de boude taal van de Russen’, zegt Johan Van Overtveldt, directeur van de denktank VKW Metena, die deze maand een nota publiceert over het Russische energiebeleid.Hoe afhankelijk is het Westen, meer bepaald België, van de energie van Rusland? JOHAN VAN OVERTVELDT: Anders dan wat velen denken, is België veeleer afhankelijk van Russische olie en in veel mindere mate van Russisch gas. En dat stelt ons land in een comfortabele positie. Voor olie kun je veel gemakkelijker van leverancier veranderen dan voor aardgas. Op korte termijn kun je een extra olietanker laten overkomen uit bijvoorbeeld Saudi-Arabië of Noorwegen. Met aardgas is dat een stuk moeilijker, omdat er een hele infrastructuur aan pijpleidingen mee verbonden is.
We hoeven niet zoveel te vrezen van Rusland, denkt u?
VAN OVERTVELDT: Stel dat ze hun olieleveringen verminderen of stopzetten, dan nog is het, dankzij onze strategische reserves, vrijwel ondenkbaar dat we van de ene op de andere dag zonder olie vallen. De Verenigde Staten beschikken over veertig dagen aan strategische oliereserves, wat betekent dat ze nog veertig dagen zonder olie kunnen wanneer plots álle olietoevoer zou wegvallen. En dat zou zeer extreem zijn.
Wat als Rusland zijn leveringen aan grotere EU-landen zoals Frankrijk of Duitsland zou stopzetten?
VAN OVERTVELDT: Ze beseffen dat ze dat beter niet kunnen doen. Het zou hen het stigma van de onbetrouwbare leverancier opleveren, dat ze jarenlang met zich zouden meeslepen. Daarbij komt dat ze nu zeer sterk staan als leverancier, omdat de vraag groot is. Maar de markt kan plots keren, wat hun macht behoorlijk kan doen inkrimpen. Bovendien is Rusland zelf sterk afhankelijk van zijn enorme inkomsten uit de energie-export. Het zal wel twee keer nadenken vooraleer het zijn energie gebruikt als wapen. We moeten onze politiek er niet zomaar op afstemmen.
Vanwaar dan de herhaalde dreigingen om de kraan dicht te draaien?
VAN OVERTVELDT: Die moeten we veeleer zien van vanuit hun doelbewuste strategie om de prijzen aan te zwengelen. Voor de Oost-Europese landen ligt het wel anders. Zij zijn alleen al door de gaspijpleidingen waarop ze zijn aangesloten veel afhankelijker dan wij. Daar gaat het om een echte dreiging.
