Over verplichte burgerdienst, het bloedbad van Virginia Tech en banenverlies bij Opel Antwerpen.
1 Naar aanleiding van de wilde stakingen op Zaventem en bij de spoorwegen vraagt premier Guy Verhofstadt (Open VLD) om ‘uiterst zorgvuldig om te springen met het stakingsrecht’. ‘Zulke acties dreigen ons sociaal model te ondergraven’, meent Verhofstadt.
GIE VAN DEN BERGHE: De Vlaamse liberalen proberen al circa twintig jaar het stakingsrecht aan banden te leggen, kwestie van de vrijemarkteconomie te vrijwaren. Staken, een deel van die economie even lam leggen, is immers een van de weinige machtsmiddelen waarover werknemers beschikken. Mede dankzij het stakingswapen konden arbeiders in het verleden menswaardiger arbeidsvoorwaarden, veiligheidsomstandigheden en een beter loon afdwingen. Het is een basisrecht dat wordt erkend door allerhande nationale en internationale verdragen. Met zo’n belangrijk recht spring je inderdaad beter niet lichtzinnig om. Staken is de noodrem, alleen te gebruiken als alle andere middelen uitgeput zijn. Men moet blijven beseffen dat wie de economische trein tot stilstand brengt, op korte of middellange termijn ook derden treft. Waar mogelijk moet men een staking dus altijd tijdig aankondigen en een minimumdienst verzekeren. Of men kan zoeken naar alternatieve acties, zoals betaalstakingen. Stakers moeten het publiek niet tegen hen in het harnas jagen, maar hen net van hun gelijk overtuigen. Dat doe je door de mensen in te lichten, te sensibiliseren en zo een beroep te doen op hun empathie, solidariteitsgevoel en creativiteit. Want zeg nu zelf, wie is er gewonnen voor geweldplegingen op treinwachters?
2 Bij Opel Antwerpen moeten 1400 banen verdwijnen wegens overproductie op de internationale markt. De Antwerpse vestiging, in 2001 nog uitgeroepen tot meest performante autofabriek ter wereld, moet inkrimpen ten voordele van duurdere fabrieken in de thuislanden van de autobouwer.
VAN DEN BERGHE: Een bijzonder harde noot om te kraken. Zo onrechtvaardig, je zou om minder verbitterd raken. Maar multinationals rekenen met levenscyclussen van producten – een automodel leeft ongeveer zes jaar – en niet met die van werknemers. Ook onze politici reageren verbitterd. Ze hebben zo veel toegevingen gedaan, zo veel maatregelen genomen om ook deze multinational tevreden te stellen. En nu dit. Tja, dat heb je met die zogenaamde vrijemarkteconomie. Multi- nationals paaien luidt de opdracht, om daardoor zoveel mogelijk burgers geld te laten verdienen, te laten consumeren, belastingen te laten betalen en hopelijk te laten gelukkig zijn.
Bij multinationals, per definitie niet aan grenzen gebonden, speelt in dit systeem al gauw het recht van de meest biedende. Zien ze ergens lagere loonkosten of een groter afzetgebied, dan laten ze voor je het weet de fabriek afkalven of zijn ze zelfs de piste in. Staken haalt weinig uit en leidt wellicht alleen tot een definitieve sluiting. Dan maar beter onderhandelen, eieren voor je geld kiezen en een gouden handdruk bedingen. In onze op winst en consumptie gerichte maatschappij worden politici en werknemers gegijzeld door economische vrijbuiters.
3 Federaal secretaris van Ecolo Jean-Michel Javaux stelt voor om een soort verplichte burgerdienst in te voeren voor alle jongeren tussen de 18 en de 25 jaar. Javaux meent zo meer solidariteit en sociale samenhang te creëren. Hij ziet het ook als een dam tegen het individualisme.
VAN DEN BERGHE: Een sociale burgerdienst om jongeren meer norm- en waardebesef bij te brengen, het is geen nieuw idee. Er wordt al langer voor gepleit, vooral vanuit christelijke hoek. Twee weken geleden opperde Yves Leterme (CD&V) het idee op een door hem belegde samenkomst van verontruste burgers. Het is hoog tijd, vindt Leterme, om te experimenteren met een burgerdienst van ongeveer drie maanden.
Het voorstel van Javaux gaat veel verder. Hij wil een verplichte burgerdienst van zes tot twaalf maanden voor alle 18- tot 25-jarigen. Ze krijgen een contract en loon en vallen onder de arbeidswetgeving en de sociale zekerheid. Javaux zegt in jongeren te geloven en wijst op het slechte voorbeeld dat volwassenen geven. Jongeren zijn volgens Javaux veel idealistischer. Doorgaans zal dat wel kloppen, maar waarom dan een burgerdienst voor jongeren en niet voor volwassenen?
Ik stel me daar enkele vragen bij. Is er werkelijk sprake van toenemende normvervaging bij jongeren? En alleen bij hen? Hoe selectief is onze perceptie, vervormd als ze is door een op kijkcijfers en sensatie afgestemde berichtgeving? Waarom maken we ons zoveel minder druk over de weekendtol onder jongeren? Moet de leeftijd voor een rijbewijs niet worden opgetrokken? En gebeurt dat niet omdat zo’n beslissing goed zou zijn voor leven en milieu, maar slecht voor de economie?
4 Het bloedbad op de universiteitscampus van Virginia Tech zal hoogstwaarschijnlijk niets aan de soepele Amerikaanse wapenwetgeving veranderen. Tegelijk blijven de verbijstering en het onbegrip bijzonder groot: niemand begrijpt wat de 23-jarige moordenaar heeft bezield.
VAN DEN BERGHE: Nog voor de beelden van de moordenaar werden vertoond, werd de kritiek op de wapenwetgeving verstikt door het demoniseren en psychiatriseren van de dader. Het systeem treft zo immers geen schuld. Direct na de feiten verklaarden getuigen nochtans nooit iets verkeerds te hebben gemerkt aan die man. Eén dag later leek iedereen te weten dat er iets serieus met hem scheelde. Waarom werden al die signalen dan in de wind geslagen? Met welke maatregelen had men dit bloedbad kunnen voorkomen? En zouden die maatregelen niet meer kwaad dan goed hebben aangericht?
Dit soort misdaden kan alleen door structurele ingrepen een beetje ingeperkt worden. Het mag niet kunnen dat een kennelijk labiel en gevaarlijk persoon zomaar, in minder dan een half uur, op legale wijze wapens en munitie kan kopen. Niet alleen de dader, ook het systeem is fout. De Amerikaanse wapencultus veroorzaakte in 2004 tot 2,8 keer meer moorden dan in buurland Canada, en zeven keer meer moorden door vuurwapens. Rekening houdend met de Amerikaanse geweldcultuur, in fictie en werkelijkheid, mag het verbazend en zelfs verheugend heten, dat per jaar slechts 5,5 op 100.000 Amerikanen worden vermoord.
5 HP Pelzer, een bedrijf uit Genk, wil dat allochtone personeelsleden te allen tijde Nederlands spreken, ook in de refter. Het bedrijf neemt de maatregel uit veiligheidsoverwegingen en als teken van respect voor de autochtone werknemers.
VAN DEN BERGHE: HP Pelzer telt 70 procent werknemers van allochtone afkomst, het mag duidelijk zijn dat dit bedrijf geen discriminerend aanwervingsbeleid huldigt. Volgens een uit 1998 daterend actieplan van de firma loopt dat echter niet altijd van een leien dakje. Werkonderbrekingen wegens de ramadan en het slachtfeest zorgden voor problemen, en Turken die op de werkvloer Turks spraken irriteerden de anderen. Er ontstond groepsvorming, en racisme in beide richtingen. Daarom werd Nederlands op de werkvloer verplicht, legde een werkgroep zich toe op interculturele communicatie en werd het aanwervingsbeleid doorgelicht. In 2001 waren alle doelstellingen gerealiseerd. Men moest wel nog opletten voor een negatieve spiraal, die zou kunnen leiden tot afdanking van allochtone werknemers.
Die richting dreigt het nu uit te gaan. Sinds kort mag in de refter alleen nog Turks worden gesproken als er geen Vlaming in de buurt is die zich daardoor bedreigd kan voelen. Er werd een journalist bijgehaald, en die klopte de zaak op in een Turkse krant. Het is een boeiende omkering, die Vlaamse minderheid in een Vlaamse sociotoop. Op macroniveau kun je de parallel trekken met Brussel, waar nu bijna 50 procent van de inwoners van allochtone herkomst is.
6 Vorige week begon het proces over de moord op tien Belgische para’s, in april 1994 in de Rwandese hoofdstad Kigali. Een dag daarvoor was het vliegtuig van president Juvénal Habyarimana neergeschoten. In de daaropvolgende weken werden naar schatting een miljoen Rwandezen vermoord.
VAN DEN BERGHE: Vreselijk wat met die para’s is gebeurd. Maar wat te denken van het feit dat hun dood door Belgische politici én de Belgische publieke opinie werd aangegrepen om onze blauwhelmen op staande voet uit Rwanda terug te trekken en zo de VN-troepenmacht te onthoofden?
Zelden voordien werd een genocide zo nadrukkelijk aangekondigd, tot en met de strategische moord op Belgische para’s. De Verenigde Staten, Frankrijk, België, de Verenigde Naties, iedereen legde de signalen naast zich neer, iedereen keek de andere kant op. En toen het definitief te laat was, riep men de neutraliteit van de VN in om niet tussenbeide te komen. Zo kon het dat zich in een Belgische missieschool in Kigali, onder de neus van 90 Belgische blauwhelmen, een verschrikkelijk drama voltrok. 2000 Rwandezen hadden er een toevlucht gezocht, vertrouwend op onze militaire bescherming. Maar na bevel van hogerhand lieten de vredessoldaten hen in de steek en werden ze afgeslacht door een Hutubende die de hele tijd rond de campus haar grote moment had afgewacht.
Dit nooit meer, hoor je telkens weer, terwijl zich nog maar eens vlak onder onze ogen precies hetzelfde scenario voltrekt in Darfur.
samengesteld door jef van baelen
