Statutair VLD-voorzitter Karel De Gucht denkt dat de onderhandelingen over een nieuwe Vlaamse regering zullen leiden tot een klassieke tripartite. ‘Maar misschien zal dat niet snel gaan.’
verkiezingen
Op 13 juni gaf het Vlaams Blok een heuse opdonder aan Paars. De hardste klappen waren voor de VLD, die met 19,8 procent in het Vlaams parlement wegzakt naar de derde rang. Het tij kon niet meer worden gekeerd door premier Guy Verhofstadt (VLD) die zich in de laatste rechte lijn naar de verkiezingen resoluut in de strijd wierp voor zijn partij en voor de voortzetting van het paarse beleid.
Voor hun verlies roepen de liberalen zelf het migrantenstemrecht en het interne krakeel, met als climax de ‘afzetting’ van voorzitter Karel De Gucht, in. ‘Maar het had allemaal nog veel erger gekund als we de peilingen van voor 13 juni moesten geloven’, zo klonk het zondagavond bij de VLD-top. Die kreeg maandag, ondanks de verkiezingsnederlaag, het vertrouwen om aan onderhandelingen over een nieuwe Vlaamse regering deel te nemen.
Bij de start van de verkiezingscampagne zei u in ‘Knack’ dat het Vlaams Blok ontmaskerd moest worden. Na 13 juni kunt u moeilijk beweren dat dit gelukt is.
KAREL DE GUCHT: Uiteraard zijn we niet gelukkig met de uitslag van de VLD, maar het is ook bijzonder ontgoochelend dat bijna een kwart van de mensen in Vlaanderen stemt voor een extreem-rechtse partij. Ze trekken er zich niets van aan dat er mandatarissen van die partij zijn die drugs dealen, een moord plegen of een echtgenote op straat mishandelen. Dat loopt blijkbaar als water langs de kiezers van die partij af.
In de campagne heb ik vaak moeten horen waarom mensen zoal voor het Vlaams Blok stemmen. Dat gaat van een rioolput die overstroomt bij zware regenval tot het niet beantwoorden van een vraag over een factuur van een telecommaatschappij. Maar voor dit soort individuele frustraties heeft geen enkel politiek systeem een antwoord. Dat is een dramatische vaststelling.
Voor de VLD-nederlaag wordt in uw partij bitter met de vinger naar het kartel CD&V/N-VA en zijn ‘anticampagne’ gewezen. Zal dat geen invloed hebben op de onderhandelingen die onder leiding van CD&V-voorzitter Yves Leterme over een nieuwe Vlaamse regering zullen worden gevoerd?
DE GUCHT: Nee, dat hoeft geen hypotheek te leggen op die onderhandelingen. Los daarvan vind ik dat CD&V/ N-VA geen mooie campagne gevoerd heeft en veel met modder heeft gegooid. Het kartel is daar nochtans niet echt voor beloond. In vergelijking met 2003 gaan de twee partijen samen amper 0,2 procent vooruit. Het enige effect van een dergelijke aanpak, die Vlaanderen voorstelt als een half ontwikkelingsland, is dat de kiezer aan het loket van de democratische partijen voorbijgaat en bij het Vlaams Blok terechtkomt.
Die les hebben wij overigens al in 1991 bij de eerste Zwarte Zondag geleerd. Ik wil dus niet alleen naar CD&V wijzen. Alle democratische partijen moeten er zich van bewust zijn dat hun optreden intussen geconditioneerd is door een politieke omgeving waarin een extreem-rechtse partij een kwart van de kiezers heeft. Dat betekent dat een harde confrontatie van standpunten, die in normale democratische omstandigheden mogelijk is, geruild dient te worden voor een vorm van politieke zelfbeheersing.
De kaarten voor het vormen van een nieuwe Vlaamse regering liggen niet alleen politiek moeilijk. Volgens de top van de Vlaamse ambtenarij zullen de extra middelen voor een nieuw regeerprogramma niet 3,7 miljard, maar slechts 1,5 miljard euro bedragen.
DE GUCHT: Het is opmerkelijk dat die nota van de Vlaamse topambtenaren een dag voor de verkiezingen en dus allicht puur toevallig naar de media gelekt wordt. Wat daarin staat, is pure nonsens. Elke Vlaamse regering werkt met een ‘impliciete schuld’ en draagt middelen van het ene naar het andere jaar over. En dat bijvoorbeeld de betalingen aan gehandicapteninstellingen sneller moeten gebeuren, is juist. Maar de structurele achterstand op dat vlak dateert al van voor paars-groen.
Premier Guy Verhofstadt (VLD) zegt dat hij gewoon kan voortwerken met zijn federale regering. Is dat niet al te eenvoudig? Hij heeft zichzelf mee tot inzet van de verkiezingen gemaakt en sinds 13 juni zijn ook de krachtverhoudingen binnen Paars weer veranderd.
DE GUCHT: Als de Vlaamse verkiezingen hadden geleid tot bijvoorbeeld een rooms-rode meerderheid, dan zou dit de federale regering onder druk gezet hebben. Quod non. De uitslag is nu anders en een mogelijke, nieuwe Vlaamse coalitie is volgens mij geen bedreiging voor Paars op federaal niveau. Verhofstadt moet daar dus doorgaan.
U bedoelt eigenlijk dat Leterme voor de Vlaamse regering snel bij een klassieke tripartite van christen-democraten, so- cialisten en liberalen zal uitkomen.
DE GUCHT: Ja, maar misschien niet snel.
Bepaalt Leterme dan het tempo niet?
De GUCHT: Hij niet alleen.
Welke invloed zal die coalitievorming hebben op het forum dat Paars snel na de regionale verkiezingen wilde starten om een aantal institutionele en communautaire dossiers aan te pakken? Het kartel CD&V/N-VA maakt zich immers hard voor de uitvoering van de resoluties die het Vlaams parlement over onder meer het gezondheids- en gezinsbeleid, de fiscale autonomie en het werkgelegenheidsbeleid heeft goedgekeurd.
DE GUCHT: Ik zie het probleem niet. Dat forum zal op relatief korte termijn gestart worden. Paars heeft afgesproken dat we voor de samenstelling ervan niet werken met vertegenwoordigers van regeringen maar van partijen die er zelf voor moeten zorgen dat in hun delegaties mensen van de verschillende beleidsniveaus zitten.
Moet dit vermijden dat de N-VA een Vlaamse regeringsvorming blokkeert tot Brussel-Halle-Vilvoorde is gesplitst?
DE GUCHT: Nee. Dat is trouwens in eerste instantie een probleem voor CD&V.
Het partijbestuur heeft maandag het vertrouwen in ‘de leiding van de VLD’ bevestigd. Tegelijkertijd heeft Dirk Sterckx herhaald dat zijn voorzitterschap een tijdelijke opdracht is. Wordt u dan als statutair voorzitter weer de echte VLD-voorzitter?
DE GUCHT: Die kwestie is absoluut geen prioriteit. We moeten ons nu eerst toeleggen op onze houding en inbreng bij onderhandelingen over een nieuwe Vlaamse regering. Vervolgens zullen we wel afspreken hoe het verder moet met het VLD-voorzitterschap. Ik heb een mandaat tot juni 2005. Ik ben tijdelijk vervangen, maar ik heb geen ontslag genomen als voorzitter. Daar is statutair binnen de VLD geen enkele discussie over.
Als u het voorzittersmandaat niet uitdoet, is dat dus uw eigen beslissing?
DE GUCHT: Ja, tenzij een partijcongres wordt samengeroepen en ik met een tweederde meerderheid wordt afgezet. Maar eerlijk gezegd, ik denk niet dat dit zal gebeuren.
U vreest geen initiatief van Hugo Coveliers? Hij vindt dat een verliezende ploeg zijn trainer moet vervangen.
DE GUCHT: Coveliers was op het partijbestuur van maandag de enige dissident. Alle andere aanwezigen hebben unaniem hun vertrouwen in de top van de VLD uitgesproken. Die top is weliswaar een mystiek lichaam, maar tot nader order maak ik er deel van uit.
Neemt niet stilaan de aandrang toe om Coveliers aan de deur te zetten?
DE GUCHT: Hij heeft duidelijk gevoeld dat het volledige partijbestuur zich tegen hem keert. Ik denk dat hij zichzelf buiten de VLD zet als hij blijft dwarsliggen. Ofwel tracht hij nog op een ernstige manier aan politiek te doen, ofwel blijft hij zijn rancunes herkauwen. Hij moet zelf de keuze maken. Maar we zijn het wel beu om voortdurend te moeten horen dat er in de VLD grote tendensen aanwezig zijn die de koers van de leiding aanvechten om vervolgens op het partijbestuur vast te stellen dat die tendens door één man gevormd wordt.
Betekent de klap die de VLD heeft moeten incasseren het einde van de ‘volkspartij’ die u sinds 1999 hebt proberen uit te bouwen?
DE GUCHT: Dat denk ik niet, nee. Er is werk aan de winkel in de VLD, maar we kunnen ons perfect herstellen tegen de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. En als ik opnieuw voorzitter zou worden, zal dat ook mijn eerste prioriteit zijn. Ik zal in de partij veel veldwerk verrichten.
Patrick Martens
‘De Vlaming trekt zich er niets van aan dat er mandatarissen van het Vlaams Blok zijn die drugs dealen of een echtgenote op straat mishandelen.’
