Alles wat Europa’s belangrijkste leider doet, ligt onder een vergrootglas.
‘Haar kabinetschef zei ons dat de kanselier frieten zou komen bestellen. Wij wisten niet goed wie hij met de kanselier bedoelde, dus wij waren zeer verrast om twee minuten later Angela Merkel aan onze kraam te zien staan’, vertelt Pascal Willaert van frituur Maison Antoine in Elsene, op een boogscheut van het Europees Parlement. Hij mocht de Duitse bondskanselier bedienen toen ze na een dag vergaderen rond halfzeven ’s avonds buiten iets te eten zocht. En wat bestelde Merkel dan wel? Willaert: ‘Ze vroeg de saus die het meest werd gegeten, dus kreeg ze andalouse.’
Ook dit jaar werd elke stap van Angela Merkel nauwkeurig gevolgd door Europese journalisten. Na de verkiezing van Donald Trump werd ze zelfs gebombardeerd tot leidster van de liberale wereldorde. ‘Tegen haar zin heeft Merkel de leidersrol in Europa opgenomen. Niemand anders doet het namelijk’, vertelt Caroline de Gruyter, die jarenlang correspondent in Brussel was voor de Nederlandse krant NRC Handelsblad. Nog steeds schrijft ze wekelijks een column over Europa. ‘Als Duitsland voorstellen doet, staan de Fransen met hun mond vol tanden. Die zijn veel te veel met zichzelf bezig. Berlijn is ondertussen belangrijker voor Europa dan Brussel. We hebben het geluk dat we vandaag met een heel ander Duitsland te doen hebben dan in de vorige eeuw. Het Duitsland van vandaag is pacifistisch en allerminst uit op conflict.’
Het leiderschap van Angela Merkel wordt vandaag geprezen – zeker na haar optreden in de vluchtelingencrisis – maar tijdens de eurocrisis vroegen veel commentatoren zich af waarom ze niet sneller ingreep en welke Europese gedachten haar precies dreven. Het pragmatisme dat haar toen verweten werd, vindt De Gruyter onterecht. ‘Angela Merkel draagt de geschiedenis van de vorige eeuw op haar schouders. Ik hoor weleens dat de EU om de interne markt en de vrijhandel draait, maar dat is natuurlijk onzin. De Unie is een methode om ervoor te zorgen dat Duitsland nooit meer zo dominant wordt. In veel landen is dat besef verwaterd, in Duitsland leeft het nog altijd.’
Zal Merkel in 2017 bij de Bondsdagverkiezingen ook in staat zijn om de gure wind die door de westerse wereld waait te trotseren? De Gruyter: ‘Waarom niet? Merkel is in Europa de last man standing. Zij is een van de weinige Europese politici die niet de populisten napraten. Ze houdt de rug recht en verdedigt haar eigen beleid. Zelfs mensen die het niet met haar eens zijn, hebben respect voor haar. Nu we in onzeker geopolitiek vaarwater terechtkomen, verlangen mensen net naar een politica die haar koers weet aan te houden.’
Tekst PETER CASTEELS
‘Mensen verlangen naar een politica die haar koers weet aan te houden.’
