Poul Nyrup Rasmussen was negen jaar premier van Denemarken. Als Europees Parlementslid en voorzitter van de Europese socialisten pleit hij voor meer regels en transparantie in de financiële markten.
Wat is het antwoord van de Europese socialisten op de globalisering, de toenemende ongelijkheid en de druk op de welvaartsstaat?
POUL NYRUP RASMUSSSEN: Europa is de grootste economie van de wereld, met ongeëvenaarde toegang tot gezondheidszorg en onderwijs. Wij combineren sociale cohesie met competitiviteit. Wij kunnen de weg tonen aan de wereld. Met ons Globaal Progressief Forum pleitten we voor waardig werk voor iedereen, algemene toegang tot onderwijs voor iedereen en eerlijke handel.
Acht u onze sociale bescherming verzoenbaar met de wereldhandel?
NYRUP RASMUSSSEN: Ja, maar dan moeten we ons wel aanpassen. Als er banen verloren gaan in een bepaalde sector moeten we onze mensen helpen om, tegen een goede vergoeding, andere kwalificaties te verwerven waar wel vraag naar is.
Het Deense model?
NYRUP RASMUSSSEN: Ja, maar dat is geen model waarbij je zomaar mensen kunt ontslaan, hoor. Het gaat om evenwicht tussen flexibiliteit én sociale zekerheid. De twee samen, en dat vergeten ze bij rechts soms. Ik denk overigens dat die aanpak niet kan werken als de vakbonden en werkgevers er niet zeer nauw bij betrokken worden.
Vinden de Europeanen dat verhaal wel overtuigend?
NYRUP RASMUSSSEN: Het is inderdaad complex. Bovendien zeggen rechtse populisten nu ook vaak dat ze de welvaartsstaat verdedigen. Maar zodra ze aan de macht zijn, hollen ze die welvaartsstaat wel op allerlei manieren uit. Ik denk dat we dit gevecht te lang enkel op nationaal en lokaal vlak hebben gestreden: daarom wil ik ook het Europese niveau politiseren.
Is er binnen de politieke families wel eensgezindheid over de nationale grenzen heen? Zeggen Britse socialisten hetzelfde als Duitse?
NYRUP RASMUSSSEN: Dat groeit. In de nieuwe lidstaten begint vooral de linkerzijde afstand te nemen van het idee van de vlaktaks.
Met uw pleidooi voor progressieve belastingen gaat u toch in tegen mensen als Tony Blair, die ooit zei dat het niet zijn doel was ervoor te zorgen dat David Beckham minder rijk was? Met andere woorden: inkomensongelijkheid is geen probleem, alleen kansengelijkheid telt.
NYRUP RASMUSSSEN: Daar ga ik niet mee akkoord. Omdat kansengelijkheid enkel kan als er sociale zekerheid en een welvaartsstaat is. Die moet je ook bekostigen en daar heb je belastingen voor nodig.
Waarbij de rijken meer dienen te betalen dan de armen?
NYRUP RASMUSSSEN: Absoluut. Daarom moeten we in de Europese Unie absoluut vermijden dat er competitie over belastingen is.
Klinkt mooi, maar de realiteit is anders.
NYRUP RASMUSSSEN: Toch zie ik dat links in de nieuwe lidstaten – Tsjechië, Slovenië, Hongarije… – in onze richting opschuift. De welvaartsstaat overeind houden zal ook makkelijker gaan als er meer groei is. We moeten de recessie tegengaan door massale investeringen in groene groei, in infrastructuur, huisvesting, onderzoek en ontwikkeling. Een soort van New Deal.
U overlegt met Amerikaanse Democraten over de regulering van de financiële sector, maar hoe realistisch is dat? Ook de Democraten lieten onder Clinton de centrale bank en het ministerie van Financiën jarenlang over aan mensen uit Wall Street, zoals Robert Rubin of Alan Greenspan.
NYRUP RASMUSSSEN: Ik was onlangs in de VS en heb er gemerkt dat nagenoeg iedereen het erover eens dat er behoefte is aan nieuwe regels. Het klimaat is veranderd. Er is nu tijdelijk een kans om in te grijpen. We mogen vooral niet luisteren naar diegenen die ‘akkoord gaan met regels als het maar globale regels zijn’. Dat is hét recept om niets te doen. Nee, de EU moet de weg tonen en als – laten we dat hopen – Obama wordt verkozen, kunnen de VS vanaf het voorjaar volgen. En Japan. Zo kunnen we op korte termijn een van de meest geglobaliseerde sectoren van de economie aan meer regels onderwerpen.
Hoe moet de EU in actie komen?
NYRUP RASMUSSSEN: In het Rasmussenrapport omschrijven we nauwkeurig wat er moet gebeuren: nieuwe transparantie- en risicocriteria voor álle financiële spelers. We hebben compromissen in ons rapport aanvaard opdat het door een grote meerderheid van het Europees Parlement kan worden goedgekeurd. Daardoor is commissaris voor de Interne Markt Charlie McCreevy verplicht om te reageren voor eind 2008. We weten dat hij niet enthousiast is om alle spelers aan regels en transparantie te onderwerpen. Dat wordt nog een serieus gevecht, maar we moeten nu doorduwen.
DOOR JOHN VANDAELE
