Met een karretje op Mars wordt de ruimtevaart weer gelanceerd. Dat is goed nieuws voor later.

Dat er nu een wagentje rondrijdt op Mars : is dat nieuws ? Eigenlijk niet. Veel meer nieuwswaarde heeft het feit dat er de jongste jaren helemaal niets bewoog op Mars. En het meest ongelooflijke nieuwsfeit op het vlak van ruimtevaart is dat er sinds 1972 geen mens meer rondliep op de maan. Dat geeft goed aan hoe verschrikkelijk saai de laatste decennia van de twintigste eeuw zijn verlopen.

En nu toert er dus sinds 4 juli een karretje rond op Mars. Een toestel dat niet groter is dan een microgolfoven. Het boort er gaatjes in de grond en raapt steentjes. De geologen op aarde kijken met kloppend hart mee. Het autootje bolt niet snel zo’n drie meter per uur want het bestuurt zichzelf of krijgt af en toe instructies van de aarde, en die signalen doen er aan lichtsnelheid een dikke drie minuten over om Mars te bereiken. Vice versa reizen de foto’s en metingen van het wagentje even lang door de ruimte naar mission control in Houston. Vandaar gaan ze meteen op Internet, waar veertig miljoen nieuwsgierige mensen in alle hoeken en kanten van de aarde achter hun computer zitten te sakkeren. De file is zo enorm dat je er niet doorkomt. Zoals al onze ingenieuze verkeersnetten zit ook double you double you double you verstopt. Mars : de onbereikbare vedette van Internet.

Intussen raakten kranten en televisiezenders na een paar dagen uitgepraat over de Pathfinder en Mars. Wat gemopper veroorzaakte in kringen van ruimtefans. Maar die hebben ongelijk met hun pessimisme. Want dat de superlatieven al na een paar dagen geruisloos gaan liggen ongeveer zoals het rode zand na een stofstorm op Mars , betekent juist dat mensen de exploratie van de ruimte maar normaal zijn gaan vinden. Het is de gewone gang van zaken. Zoals de vliegtuigen op Zaventem opstijgen en landen, zo doorkruisen onze robot-verkenners de ruimte. Hun foto’s en informatie krijgen we straks wel. In afwachting kunnen we op onze twee oren slapen. Dit was een nieuwe start ; vanaf nu kan het leven weer zijn gang gaan.

MARS MOET IN QUARANTAINE

Op de Volkssterrenwacht Mira in Grimbergen, stelde Gerard Bodifée op 4 juli met evenveel zin voor timing als de Amerikanen zijn jongste boek voor : ?Met het oog op Mars?. Ook hij is ervan overtuigd : ?Er zullen mensen landen op Mars. Over tien jaar, over honderd jaar of desnoods over vijfhonderd jaar. Dan zàl er leven zijn Mars.?

Ook dit boek bevat geen echt nieuws. Het is wel een meeslepend naslagwerk waarin alles staat wat er in de loop van tweehonderd jaar allemaal werd ondernomen, ontdekt en gedroomd in verband met Mars. Want Mars heeft nu al een geschiedenis achter de rug. Een stukje beschavingsgeschiedenis vanop afstand, met telescopen en onbemande ruimteverkenners.

En waarschijnlijk ook een dramatische evolutiegeschiedenis. Ooit stroomde er water op Mars. Dat is een zekerheid, de uitgedroogde beddingen liggen er nog. Ooit was de atmosfeer er dikker, de atmosferische druk hoger en het klimaat warmer, geschikter voor het ontstaan van leven. Maar de ijstijd, die de planeet sinds 600.000 jaar in zijn greep heeft, moet alle eventuele leven in de kiem hebben gesmoord. Of zou het toch schuilen onder het oppervlak, gehuld in een diepe, lange winterslaap ? Zoals het water van Mars, dat als permafrost in de bodem wacht op betere tijden : op een nieuw interglaciaal of op een ingreep door de mens, die deze wereld kan bevruchten en er een kleine aarde van maken.

Leven is taai. Op aarde overleven sommige kleine organismen in de meest barre omstandigheden en gedurende heel lange tijd. Misschien is een ijstijd van meer dan een half miljoen jaar te lang om leven nog een kans te geven. Maar vinden we op Mars dan fossielen ? Hoe dan ook, mochten we op Mars leven ontdekken, al is het nog zo primitief, ?dan moet Mars in quarantaine,? beweert Bodifée. Hij bedoelt : dan moeten we daar afblijven. De mogelijkheid om, vanop afstand dan weliswaar, de loop van een biologische evolutie te volgen, mag dan niet worden veronachtzaamd. De schat aan wetenschappelijke kennis, die daaruit zou voortvloeien, is belangrijker dan de droom van de mens om van Mars een soort aarde te maken.

En overigens, nu we toch weer gelanceerd zijn, zullen we in de toekomst stellig andere werelden ontginnen, waarop mensen zich gaan vestigen. Het lijkt in de lijn van de biologische evolutie te liggen, dat wanneer leven tot rijpheid is gekomen op een planeet, het ook de ruimte rondom die planeet gaat inpalmen om zich geleidelijk aan uit te breiden naar elders.

Dat is dan hét nieuws. Niet het nieuws van vandaag, maar het nieuws van de komende millennia. Het begint met Amerikanen en Russen en hun kleinmenselijke wedijver om als eerste op de maan te landen. Het begint met twee Viking-toestellen op Mars, in 1976. En dan, na een pauze van 21 jaar, vervolgt de geschiedenis met een klein computergestuurd wagentje met zonnepaneeltjes, voortbewogen door de energie van de toekomst. Waar dit avontuur eindigt, weet niemand. Allicht omdat het nooit eindigt.

Lode Willems

Gerard Bodifée, ?Met het oog op Mars?, Uitgeverij Scoop, Groot-Bijgaarden, 309 blz., 154 x 239 mm, 995 frank.Websites over Mars en de missie Pathfinder :http://www.nasa.gov/http://mpfwww.jpl.nasa.gov/

De Sojourner rijdt rond op Mars : een bezoek aan de kleine aarde.